Kimyo farmatsevtika korxonalaridaMavzu: Kimyo farmatsevtika korxonalarida ishchi xodimlar

Mavzu: Kimyo farmatsevtika korxonalaridaMavzu: Kimyo farmatsevtika korxonalarida ishchi xodimlar 

 Reja: 
1.Toza xonalar ekspluatatsiyasi haqida tushuncha.  berish; 

2. Ishchi-xodimlar 

3. Kiyim 

4. Toza xonalar ekspluatatsiyasi 

5. Toza xonalarni tozalash va sanitariya ishlovini   bajarish 

6. Tozalashning validatsiyasi va monitoringi.  

DORIXONA XODIMLARINING SHAXSIY GIGIYENASI  Shaxsiy  gigiyena  qoidalariga  rioya  qilish  har  bir  inson  uchun  albatta  bajarilishi  va  me‘yorda   bo‘lishi lozim. Dorixona  xodimlarining  shaxsiy gigiyena  qoidalariga rioya  qilishi  katta ahamiyatga ega, chunki sanitariya qoidalarini buzilishi dorixona ichidagi infektsiyaning  tarqalishi  va  dorilarni  ifloslanishiga  olib  keladi.  Bundan  tashqari  dorixona    xodimlarining  tashqi ko‘rinishi, kiyim  va  qo‘llarining tozaligi,  soch  turmaklashi,  gigiyenik bilimlarga amal  qilishi  sanitariya  oqartuvida  katta  rol  o‘ynaydi.  Dorixona  xodimlarining  xaridorlar  bilan  bo‘lgan muomalasi, gapirish madaniyati namunali bo‘lishi kerak.  Dorixona  xodimi  ish  vaqtida  doimo  xalatda  va  bosh  kiyimda  (ro‘mol  yoki  qalpoq)  bo‘lishi kerak. SHuning uchun u uchta xalat va uchta bosh kiyimi bo‘lishi, kamida ikki marta  almashtirishi,  sochlarini  bosh  kiyim  ostiga  olishi,  qo‘llarini  sovunlab  va  dezinfektsiyalovchi  moddalar  bilan yuvishi lozim.  Xalat va  shaxsiy kiyimlar alohida  saqlanishi lozim. Dorixona  xodimlari ishga kelganlarida oyoq kiyimlarini almashtirishlari lozim.  Dorixona  xodimlari  hojatxonaga  kirayotganlarida  xalatni  echishi,  chiqqandan  so‘ng  qo‘llarni  sovun,  dezinfektsiyalovchi  modda bilan yuvishi kerak. Hojatxona  oldida  sovuq  va  issiq  suv  keltirilgan  rakovina,  dezinfektsiyalovchi  moddali  eritma,  elektr  quritgich,  xalat  va  sochiq uchun ilmoqcha, bo‘larning hammasi  hojatxonadan oldingi xonada bo‘lishi kerak.

xalatda  ishlab  chiqarish xonalaridan, dorixonadan tashqariga chiqishi, ishlab chiqarish 

xonalariga  xalatsiz  kirishi,  dastro‘moldan  tashqari  begona  narsalarning  xonaga  olib  kirish, 

saqlash  mumkin  emas.  Shkafda  shaxsiy  kiyim  va  ishlab  chiqarish  kiyimlarini  saqlash 

ta‘qiqlanadi. 

Terining  tozaligi  shaxsiy  gigiyenaning  asosiy  talablaridan  hisoblanadi.  Ayniqsa  tirnoq 

osti tozalik holatiga e‘tibor berish lozim. 

Aseptik  sharoitida  dori  tayyorlaydigan  xodimlar  shaxsiy  gigiyena  qoidalariga  rioya 

qilishlari  lozim.  Steril  dorilarni  tayyorlash  shaxsiy  gigiyena  qoidalariga  rioya  qilgan 

holatlarda    tayyorlanilishi  kerak.  Ish  vaqtida  tananing  barcha  qismi  yopiladigan  (jarrohlik) 

xalat, bosh va oyoq kiyim, dokali niqob kiyilishi shart. Kiyimlar aseptika  (shlyuz) xonasiga 

kirish oldida almashtirilishi kerak. 

Shu erning o‘zida Spasokukotskiy-Kochergin usulida 100 ml suv va 0,5ml 10% ammiak 

eritmasi  solingan ikkita  sirli tog‘arachada qo‘l zararsizlantiriladi. Qo‘lni  dokali  salfetka yoki 

paxta  bilan  avval  birinchi,  so‘ng  ikkinchi  tog‘arachada  zararsizlantiriladi.  Agarda  ikkinchi 

tog‘aradagi suv xira bo‘lsa zararsizlantirishni yana  takrorlash lozim. Qo‘l yuvilganidan so‘ng 

quruq steril sochiq, so‘ng 3-5 daqiqa 70% li  etil spirti bilan artiladi.

Bu  omillarni  oldini  olish  uchun  avvalam  bor  ish  joyini  to‘g‘ri  jihozlash,  kompleks  va 

kichiq mexanizatsiyalangan texnologik  va organizatsion  muhit  ta‘minlanishini to‘g‘ri  tashkil 

qilish  kerak.  Barcha    kerakli  jihozlar,  dori  tayyorlash  uchun  kerak  bo‘ladigan  qo‘shimcha  

materiallar  va  moddalar  ortiqcha  harakat  qilmaslik,  osonlikcha  olish  uchun  ish  stoliga 

maksimal darajada yaqin joyga joylashtirilgan bo‘lishi kerak. Ish joyi qulay, tanani noto‘g‘ri 

tutishga majbur qilmaydigan qilib tanlanishi kerak. 

Ishda qo‘llaniladigan jihozlar va bo‘ylumlar stol ustida qulay va ratsional joylashtirilishi 

lozim.  Ish  jarayonida  o‘ng  qo‘lda  olinadigan  barcha  narsalar  (taroz  toshlari,  ruchka  va 

boshqalar) o‘ng tarafda joylashtirilishi kerak. Chap tarafda taroz, signaturlar, dorixona shisha 

idishlari va boshqalar joylashtiriladi. 

Stol  va  stul  konstruktsiyasi  organizmning  fiziologik  holatiga  mos  kelishi  va  ishlashga 

qulay bo‘lishi kerak (harakatlanadigan, aylanadigan va boshqa). 

Ish  turini  va  faoliyatini  almashtirib  turish  maqsadga  muvofiqdir.  Kukunli  dori 

shakllarini  qadoqlashda,  idishlarni  to‘ldirishda,  eritmalarni  qadoqlashda  va  boshqa 

jarayonlarni qo‘l mehnati bilan bajarishni qisqartirish va iloji boricha to‘liq taqiqlash kerak. 


TOZA XONALARDAN FOYDALANISh 

Umumiy holatlar Toza  xonalardan  foydalanganda  belgilangan  tozalik  sinfini  muntazam 

saqlab turishga qaratilgan chora-tadbirlar kompleksi bajariladi. Toza xonalardan  foydalanish 

tartibi ISO 14644-5 ―Toza xonalar va ular bilan bog‗liq nazorat qilinadigan muhitlar. 5 -qism. 

Ekspluatatsiya‖ standarida belgilangan. Toza xonalardan foydalanishni tashkil qilishda barcha 

ishlarni bajarish tartibini belgilab olish lozim, buning uchun quyidagi savollarga javob berish 

kerak:  qanday  ish  bajariladi  (ishning  predmeti),  qanday  bajariladi  (ishni  bajarish 

texnologiyasi),  ijrochi  kim,  nimalar  bilan  ishlanadi  (uskunalar,  materiallar  va  h.  k.  lar 

ro‗yxati), qanday hujjatlar bo‗yicha ishlanadi (yo‗riqnomalar va h. k. ).  

 

Toza  xonalar  tizimidagi  kritik  jihat  –  xodimlardir,  agar  bunday  xonalarda  tegishli 

tayyorgarligi  bo‗lmagan  va  bunday  maqsadlarga  mos  kelmaydigan  xodimlar  ishlasa,  loyiha 

eng  yuqori  darajada  ishlab  chiqilgan  bo‗lsa  ham  toza  xonadan  foydalanish  ko‗zlangan 

maqsadni bermaydi, uni tashkil etishga sarflangan mablag‗lar zoe ketadi.  

 

Toza  xonalardan  foydalanishda  kritik  omillarni  yetarlicha  hisobga  olmaslik  toza 

xonaning  ifloslanishiga  va  mahsulot  sifatining  pasayishiga  olib  keladi.  Rejali  tartibda  xavf 

omillari  ustidan  nazoratni  yo‗lga  qo‗yish  va  iflosliklarni  aniqlash  bo‗yicha  harakatlarni 

belgilab olish kerak.  
Xodimlarga qo‗yiladigan talablar 

 

Toza  xonalarga  qo‗yiladigan  shaxslar:  shaxsiy  gigiyena  talablariga rioya qilishi; toza 

xonalardagi  xulq-atvor  qoidalarini  bajarishi;  sog‗lig‗i  bo‗yicha  toza  xonalarda  ishlashga 

qarshi ko‗rsatmalarga  ega bo‗lmasligi; ishga  qo‗yilishdan  oldin o‗quv kursida  o‗qib  chiqishi 

va  keyinchalik  muntazam  takror  o‗qitilishi;  barcha  yo‗riqnomalar  va  ish  reglamentlariga 

qat‘iy rioya etishi lozim. Muhim omil – xodimlarning tozalikni saqlashga ijobiy munosabati, 

ularning  saranjom-sarishtaligi,  tartibliligi,  qoidalarga  qat‘iy  rioya  qilishga  moyilligi, 

ishonchliligidir.  Xodimlarning  o‗zlari  va  boshqalarning  xatolarini  va  kamchiliklarini  qayd 

qilish  va  tahlil  qilishga,  ishdagi  barcha  buzilishlar  haqida  ma‘lum  qilishga  tayyorligi 

texnologik  jarayondagi  xavf-xatarlarni  tahlil  qilish  va  uchun  asos  yaratadi  va  belgilangan 

tozalik darajasini  saqlashga imkon beradi.  Ammo aynan ularning  bajarilishi alohida  shaxslar 

uchun  muayyan  qiyinchiliklarni  tug‗diradi.  Shu  bilan  bir  vaqtda,  tozalik  va  tartibga  so‗zsiz 

rioya qilish – bu samarali ishlashning majburiy sharti bo‗lib, ularni bajarmasdan toza xonaga 

yaqinlashish ham mumkin emas! 

Tana  yuzasi  maydoni  o‗rtacha  1,75  kv.  m  ni  tashkil  qiladi.  Tashqi  teri  qoplamasi  bir 

necha kunda  yangilanadi, bunda  odam  har  haqiqada 0,5 mkm  o‗lchamli  bir necha  yuzlab  va 

millionlab zarrachalar ajratadi. 

Ajralayotgan  zarrachalarning  bir  sutkalik umumiy  massasi 10 g  ga teng.  Alohida xavfni 

mikroorganizmlar tug‗diradi. Ularning ko‗payishi uchun uchta shart zarur: issiqlik, namlik va 

ozuqa muhiti. Tananing ko‗pchilik qismlarida bu sharoitlar o‗zaro uyg‗unlikda mavjud, bular, 

birinchi  navbatda,  bosh,  soch  qoplamalari,  burun,  og‗iz,  quloqlar,  tirnoq  va  ular  atrofidagi 

bo‗shliq, odamning kiyim ostida yashiringan joylari. Bunday joylar tozaligiga  alohida e‘tibor 

berish kerak.
Toza  xonaga  kirayotgan  har  bir  kishi:  xonaga  kirishdan  oldin  qo‗llarini  yaxshilab 

yuqishi,  steril  zonalarga  kirishdan  oldin  qo‗llarni  bilakkacha  yuvishi;  xojatxonadan 

chiqqandan keyin qo‗l yuvishi; qo‗li bilan burnini artmasligi; og‗iz bo‗shlig‗ini ozoda tutishi 

va  tishlarini  muntazam  tozalashi;  ozoda  kiyinishi  lozim.  Xodim  uydan  chiqayotganda  u  bir 

kun  oldin  nima  bilan  shug‗ullanganini  (dala  holida  ishlash,  avtomobilni  tuzatish,  uy 

hayvonlarini parvarishlash, sport o‗yinlari va h. k. ) eslab, o‗zini tartibga keltirishi lozim.  

Xodimni  ishga  qabul  qilish  paytida  mehnat  shartnomasiga  maxsus  bo‗lim  kiritib,  unda 

xodimning  shaxsiy  gigiyena  bo‗yicha  majburiyatlari  va  javobgarligini  belgilab  qo‗yish 

maqsadga  muvofiq