Kimyo fanidan laboratoriya mashg’ulotlari

Тuzlarning nomlanishi. Тuzlarning xalqaro nomlanishi eng ko‘p tarqalgan. Bunda tuzning nomi kationning nomi bilan anionning nomidan hosil qilinadi. Odatda, anion va kationlarning soni ko‘rsatilmaydi. Agar bitta metallning o‘zi turli xil oksidlanish darajalarini namoyon qiladigan bo‘lsa, uning oksidlanish darajasi metall nomidan keyin qavs ichida rim raqami bilan ko‘rsatiladi. Masalan, KNO₃ — kaliy nitrat, FeSO₄ — temir (II) sulfat, Fe₂(SO₄)₃ — temir (III) sulfat, NaCl — natriy xloridТuzlar. Тarkibi metall ionlari va kislota qoldiqlaridan iborat bo‘lgan murakkab birikmalar tuzlar deyiladi. Тuzlar, tuz hosil qiluvchi metall ioni va kislota qoldig‘i xususiyatiga qarab, har xil turga bo‘linadi:

—normal (o‘rta) tuzlar KNO₃, K2SO₄

—nordon (gidro) tuzlar KHSO₄, Ca(HSO₄)₂
—asosli (gidroksi) tuzlar Mg(OH)NO₃, Al(OH)SO₄
—qo‘shaloq tuzlar KAl(SO₄)₂
— kompleks tuzlar [Cu(NH₃)₄]SO₄, K₄[Fe(CN)₆]
Normal (o‘rta) tuzlar kislota molekulasi tarkibidagi hamma vodorod ioni metall bilan to‘liq o‘rin almashinishidan yoki asoslar tarkibidagi gidroksil ON– ioni kislota qoldig‘iga to‘liq almashinishidan hosil bo‘lgan mahsulotdir. Nordon tuzni normal tuzga aylantirish uchun shu tuzni hosil qiladigan ishqordan mo‘lroq qo‘shish kerak.

KHSO₄ + KOH = K₂SO₄+H₂O

kaliy gidrosulfat kaliysulfat

Nordon tuzni temperatura ta’sirida qizdirib, o‘rta tuzga o‘tkazish mumkin:

Ca(HCO₃)₂→ CaCO₃+H₂O⁺CO₂^-

Ba’zi hollarda nordon tuz shu tuzni hosil qilgan metallning boshqa tuzi ta’sirida normal tuzga aylantiriladi:

KHSO₄+KCl=K₂SO₄+HCl

Nordon tuzning struktura formulasini yozishda shuni esda tutish zarurki, tuzning tarkibidagi vodorod va metall kislorod orqali markaziy atom bilan bog‘lanadi: