Kimyo fani bo‘yicha o‘zbekiston respublikasi uzluksiz ta’lim milliy o‘quv dasturlari ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi

AMALIY KOMPETENSIYA
AK1. Kimyoga doir nazariy qonun 
va qonuniyatlardan amaliyotda foyda-
lanish;
8.2.1.1. Atomda elektronlarning harakatlanishi 
tasavvuri orqali atomlarning modellarini yasaydi;
moddalarning formulalari va kimyoviy reaksiya 
tenglamalari, ta’sirlashuvchi modda massasining 
tengligini biladi;
8.2.1.2. Kislorod, azot, xlor, vodorod xlorid, kar-
bonat angidrid, metan, etilen misolida kimyoviy 
bog‘lanishni tushuntiradi;
8.2.1.3. Metallarning xossalariga asoslanib, ular-
ning faolligini solishtira oladi;
8.2.1.4. Energiyaning o‘zgarishi bilan boradigan 
kimyoviy reaksiyalar haqida xulosa chiqaradi;
foiz va molar konsentratsiyalar berilgan eritma larni 
tayyorlaydi, shunga taalluqli masalalarni yechadi;
AK2. Kimyoviy formulalar va bir-
liklar ustida amallar bajarish;
8.2.2.1. Suvning qattiqligini aniqlash, uni bartaraf 
etish usullarini biladi; 
8.2.2.2. Suvning ifloslanishini oldini olish choralari 
haqida ko‘nikmasi bor;
8.2.2.3. Oksidlar, asoslar, kislotalar tuzlarning 
olinishi, xossalarini tajribalar asosida o‘rganadi, 
farqlaydi, xulosa chiqaradi;
AK3. Kimyoga doir masalalarni 
yechish;
8.2.3.1. Mavzular kesimida amaliyot (kompetentlik) 
ga yo‘naltirilgan va fanlararo bog‘liqlikka doir (man-
tiqiy) masalalar yechishni biladi;
AK4. Tajriba va tadqiqotlarni 
o‘tkazish, xulosalar chiqarish, tahlil 
qilish, natijalarni turli usullardа 
tasvirlash;
8.2.4.1. Kundalik hayotda bo‘ladigan kimyoviy 
jarayon, hodisalarni kuzatib tushuntiradi; 
8.2.4.2. Kundalik turmushda foydalaniladigan 
kimyoviy mahsulotlardan to‘g‘ri foydalanadi; (sirka 
kislotasi va ichimlik sodasi o‘rtasida boradigan 
kimyoviy reaksiyani bajaradi) 
9-SINF
ILMIY XABARDORLIK KOMPETENSIYASI
IXK1. Kimyoviy tushuncha va 
atamalarni tushunish;
9.1.1.1. Elementlarning nisbiy elektomanfiyligi, 
oksidlanish darajasini biladi, oksidlanish – qaytarilish 
reaksiyalarini farqlaydi; 
misollarda tushuntiradi;
9.1.1.2. Elektrolitik dissosiyalanish nazariyasini, 
elektrolitlar va noelektrolitlarning xossalarini tu-
shun tiradi;
9.1.1.3. Kimyoviy reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi 
omillarni biladi va ta’sirini tushuntiradi;
9.1.1.4. Modda tuzilishining molekular-kinetik 
nazariyasi asoslari, termodinamika asoslari, qattiq 
jismlarning mexanik xossalari, elektr va geometrik 
optikaga doir asosiy tushuncha, atamalarni hayotiy

---

50
IXK2. Kimyoga doir jarayon, naza-
riy qonun va qonuniyatlar mohi yatini 
anglash;
9.1.2.1. kimyoviy reaksiya tenglamalarini tuzadi 
va kimyoviy reaksiya turlarini biladi;
9.1.2.2. Metallarning faolligini taqqoslash, kor-
roziya va uning oldini olish yo‘llarini biladi;
9.1.2.4. Tabiatda tirik organizmlarning hayotiy 
faoliyatida kechadigan kimyoviy reaksiyalarni 
tushun tiradi;
IXK3. Kimyoviy formulalar va 
birliklardan (XBS) dan foydalanish;
9.1.3.1. Kimyoviy reaksiya tenglamalarni tuzadi va 
formulalarini keltirib chiqaradi natijada birliklarini 
(XBS) da tushuntiradi; 
9.1.3.2. Galogenlar guruhi elementlarning umumiy 
tavsifi, olinishi, xossalariga oid tegishli reaksiya 
tenglamalari, eng muhim birikmalari,ishlatilish 
sohalari, biologik ahamiyati haqida biladi; 
IXK4. Kimyoviy va boshqa fan 
hodisalari orasidagi o‘xshashlik va 
farqlarni ajratish; 
9.1.4.1. Kimyoviy va boshqa fan hodisalari ora-
sidagi o‘xshashlik va farqlarni ajratadi (tabiat, fizik, 
jismoniy, biologik, geografik hodisalar) haqida biladi 
va ilmiy izohlaydi;
IXK5. Turli ma’lumotlarni (for-
mula, grafik, jadval) ilmiy talqin qilish;
9.1.5.1. Galogenlar guruhi elementlarning umumiy 
tavsifi, olinishi, xossalariga oid tegishli reaksiya 
tenglamalari, eng muhim birikmalari,ishlatilish 
sohalari, biologik ahamiyati haqida biladi; 
9.1.5.2. Oltingugurt, azot, fosfor, uglerod, krem-
niyning davriy sistemadagi o‘rni, ularning eng 
muhim birikmalari, olinishi, xossalari, ishlatilishi va 
ahamiyatini biladi, tushuntiradi;
9.1.5.3. Biogen elementlar, ularning xossalari va 
tirik organizmdagi ahamiyati haqida biladi.
IXK6. Kimyoda turli masalalarni 
mustaqil bajarish.
9.1.6.1. Elektrolitik dissotsiyalanish, metallar, 
metal lmaslar, tuzlarning gidrolizi, qotishmalar, elekt-
roliz, metallar korroziyasi mavzusidagi masalalarni 
mustaqil yecha oladi;