Kimyo – biologiya

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   Mustaqimov G.D. O’simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiyasi asoslaridan amaliy mashg’ulotlar. T. 1990.
   
2. 
   Sulaymonov A.S. Tretyakov K.G. O’simliklar fiziologiyasidan amaliy mashgulotlar. T.1976.
   
3. 
   Burigin V. A. va boshq. Botanika va o’simliklar fiziologiyasi asoslari. T. 1972.
   

4. 
   Gavrelinko V. F. va boshq. Bolshoy praktikum po fiziologii rasteniy. M. 1975. 5.Genkel P.A. Fiziologiya rasteniy. M. 1975.
   

6.Alimbekov M. U, Inogomomva M. T, Umarov X. T. O’simliklar fiziologiyasidan yozgi amaliy mashgulotlar. T. 1977.
16. Laboratoriya ishi.


Mavzu: Ungan urug’lar tomonidan kislorod o’zlashtirishini aniqlash.


Umumiy ma’lumot:

Nafas olish prosessi barcha tirik mavjudotlarga xos bo’lib, hayot uchun zarur energiya hosil qilishda asosiy manba hisoblanadi. Odamlar, hayvonlar va ko’pchilik o’simliklarda nafas olish erkin kislorod hisobiga boradi va aerob nafas olish prosessi deyiladi. Bunda sarflanadigan organik modda quyidagi tenglamaga muvofiq suv va karbonat angidridgacha parchalanadi.

^S6^N12^O6 ^{+ 6O}2 ^{--- 6SO}2 ^{+ 6N}2^{O + 674 kkal.}

Kislorodsiz sharoitda o’simliklarda anaerob nafas olish prosessi sodir bo’lib, bunda quyidagi reaksiyaga muvofiq energiya ajralib chiqadi.

^S6^N12^O6 ^{--- 2SN}3^SN2^{ON + 2SO}2 ^{+ 35 kkal.}

Anaerob nafas olishda sarflanadigan organik moddaning oksidlanish natijasida etil spirt va karbonat angidrid ajralib chiqadi. Anaerob nafas olishda aerob nafas olishdagiga qaraganda energiya bir necha marta kam ajraladi. Kislorodsiz sharoitda hayot kechirishiga moslashgan ayrim mikroorganizmlarda anaerob nafas olish prosessi sodir bo’lib, oraliq mahsulotlar qatorida etil spirt, sut kislota, moy kislota va har xil gaz lar ajraladi. Mikroorganizmlarning anaerob nafas olish prosessi bijg’ish deyiladi. Nafas olish har qanday prosesslarida ham ajralgan energiyaning ko’p qismi mazkur mavjudotlarning hayot prosesslarida sarflansa, qolgan qismi issiqlik va yorug’lik ta’sirida tashqi muhitga tarqaladi. Bunda faqat organik moddalar sarflanmay, hayot uchun muhim bo’lgan birikmalar sintezlanadi. Demak aerob nafas olish, anaerob nafas olish va bijg’ish prosesslari juda murakkab bo’lib, bunda sarflanuvchi ortganik moddlar o’zgarishga uchraydi. Ma’lum vaqtda ma’lum miqdordagi o’simliklar to’qimasidan ma’lum miqdorda karbonat angidrid ajralishi nafas olish intensivligi deyiladi. Nafas olish intensivligi tashqi faktorlarga bog’liq bo’ladi.