Кимёвий технология Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус талим вазирлиги н. Каттаев, М. Мухаммадиев, Х. Мирзохидов



Download 2,12 Mb.
bet89/119
Sana25.06.2022
Hajmi2,12 Mb.
#702050
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   119
Bog'liq
DarslikKattayev

12.3 Капролактам ишлаб чикариш.
Капролактам (ξ-аминокпрон кислота лактами) асосан бензолни гидрогенлаб олинади. Гидрогенлаш алюминий оксидига кушилган никель катализатори иштирокида, 0,1 МПа босимда , 160-2000С да, ортикча водород иштирокида, газ фазада олиб борилади ёки суюк фазада 250-2800С да, 0.35МПа босимда платина катализатори билан тулгазилган колонна типидаги реакторда гидрогенланади. Кейингисида олинган циклогексан ката унум билан чикади (цикло гексаннинг қ. Т 810С), унумдорлик 120минг т/йилга тенг : С6Н6+3Н2→ С6Н12.
Иккинчи боскичда кобальт стеарати ёки нафтенатидан иборат катализатор иштирокида 0,2 МПа босимда 180-2000С да циклогексан хаво кислороди билан суюк фазада оксидлантирилади. Оксидлаш, циклогексанолга айланиши 8-10% дан ошмаслиги учун жуда охисталик билан лоиб борилади. Ректификациялаб хайдашдан колган колдик реакцияга киришган циглогексанга хисобланганда 80% циклогексанол (қ. Т =1600С) ва 20% циклогексанон (қ. Т =1550С) аралашмасидан иборат булади. Сунгра аралашма Яна ректификацияланиб ажратилади. Учинчи боскичда циклогексанолдан 4500 Сда рухланган темир катализатори юзасида водородни ажратиб олиш оркали оксидлаб, циклогексанон олинади

C6H11OH → C6H11O + H2


Циклогексанол Циклогексанон

4500С гача киздирилган циклогексанол бугларли ичи катализатор билан тулгазилган кувурсимон контакт аппаратига киритилади у ёкилги гази билан киздирилади. Реакция натижасида олинган водород тозаланиб синтезнинг биринчи боскичида ишлатилади.


Циклогексанон ректификацияланиб , реакцияга киришмай колган циклогексанолдан ажратиб олинади. Унуми 93%. Туртинчи боскичда циклогексанонга гидроксиламин ( NН2ОH) таъсир эттириб унинг оксими олинади:
C6H11O+ NН2ОH → C6H11N-OH+Н2О
Циклогексаноннинг оксими
Гидроксиланмин эса унинг тузига аммиак таъсир эттириб олинади:
2NН2ОH·H2SO4+2NH3→(NH4)2SO4+2NН2ОH
Гидроксиламин сульфатнинг сувдаги эритмасига аммиак ва циклогексанон кушиб, 900С гача киздирилади. Оксим мойсимон кава т хосил килиб ажралади (унуми 93%), сув билан ювилади ва синтезнинг бешинчи боскичи учун ишлатилади. Бешинчи боскичида оксимга 20% ли олеум ( ) таъсир эттирилади, натижада Бегман буйича группаланиш бориб капролактамга айланади :
C6H11N-OH → С6Н10СОNH
Пулат реакторда харорати 1000С булганда олеумга оксим кушилади ва змеевикларда (бурама сипиральсимон найча ) сув билан совутилади. Хосил булган лактам эритмаси сувга куйилади ва аммиак билан нейтралланади. Суюкланган капролактам ажратилади ва икки марта вакуумда хайдаб олинади ( қ. Т 68-690С).
Бензолдан капролактам ишлаб чиқариш схемаси …расмда берилган. Биринчи пағонали оксидлаш реакторига 1 циклогексанон ва аммоний сульфатнинг сувдаги эритмасига гидроксиламин сульфатнинг эритмаси қўшилган аралашма иккинчи поғонали оксидлашдан сеператор 2 орқали келиб қуйилади. Реакция махсулотлари 3- сеператорга тушиб икки қаватга: сувли аммоний сульфат ва органик қават оксидининг циклогексанондаги эритмасига ажралади. Органик қавати иккинчи пағонали оксидлаш реакторига 4 келади, бу ерга тоза гидроксиланин сульфатнинг эритмаси ва аммиакли сув қўшилади. Реаксион аралашма 2- сепараторга юборилади, у ерда сувли-сульфатли қаватга(реакцияга киришмай қолган гидроксиламин ва хом циклогексанонокси сақлайди) ажралади.
Сувли қават 1-реакторга берилади, циклогексаноноксим эса қайтагуруҳланиш учун 5- реакторга ўтади. Аралашмани совитиш учун 6-совутгич орқали ўтади, олеум айланиб турувчи совуқ аралашмага юборилади. 5-реактордан қайта гурухланган махсулот 7- нейтраллагичга келади, у ерга аммиакли сув юборилади. Нейтралланган махсулот сепараторга 8 тушади, бу ерда аммоний сульфатнинг сувли эритмаси “лактам мойидан” ажралади. Лактам мойи 60-65 % (масса бўйича) капролактам, 30-35% (масса бўйича) сув ва аммоний сульфат ҳамда қўшимча маҳсулотлар сақлайди. Биринчи поғонада капролактам трихлорэтилен билан 9- экстракторда мойдан ажратиб олинади. Олинган экстракт реэкстракторга 10 тушади, у ерда капролактам сувда эрийди ва трихлорэтилен қаватдан ажралади, у қўшимчалар сақлайди. Капролактамнинг сувдаги эритмаси реэкс-тракторнинг юқори қисмидан тозалаш бўлимига 11 юборилади. (тозалашнинг иккинчи босқичи). Бу ерда у ион алмашиш смоласи ёрдамида тозаланади ва катализатор таъсирида гидрогенланади. Капролактамнинг тозаланган эритмаси буғлантирилиб вакуумда ректификацияланади.
Циклогексан бўйича капролактамнинг унуми 90-95 % . капролактам ишлаб чиқаришнинг ҳозирги замон қудратли қурилмалари йилига 90 дан 130 минг тоннагача ишлаб чикармокда. Унумдорилиги 50 минг т/йилга тенг. Капролактам фенолни платина катализатори ёрдамида оксидлаб хам олинади. Аммо бу куп боскичли (6 боскич) ва иктисодий жихатдан фойдали эмас. Аммо якинда венгер олмлари капролактам олиш учун фенолнинг бир боскичли гидратланиш усулини кашф этиб ишлаб чикаришга жорий килдилар.



Download 2,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish