Кимёвий жараёнлар энергетикаси

7-Mavzu: KIMYoVIY KINETIKA VA KIMYoVIY MUVOZANAT

Reja:

1. 
   Reaktsiya tezligi
   
2. 
   Massalar ta’siri qonuni
   
3. 
   Zanjir reaktsiyalari
   
4. 
   Oddiy va murakkab reaktsiyalar
   

Kimyoviy reaktsiya tezligi

Kimyoviy jarayonlar tezligi haqidagi ta’limot kimyoviy kinetika deb ataladi.

Kimyoviy reaktsiya tezligi reaktsiyaga kirishuvchi moddalar kontsentratsiyalarining vaqt birligi ichida o’zgarishi bilan o’lchanadi.

Reaktsiyaning tezligi doimo musbat qiymatga ega.

Vaqt birligi ichida proportsional bo’ladi. Bu son qanchalik katta bo’lsa, kimyoviy reaktsiya shunchalik tez boradi.
Massalar ta’siri qonuni

Kimyoviy reaktsiya tezligi reaktsiyaga kirishayotgan moddalarning kontsentratsiyalari ko’paytmasiga to’g’ri proportsionaldir. Bu qoidani 1867 yilda norvegiyalik ikki olim K.Gulьdberg va yuz beradigan to’qnashishlarning soni o’zaro to’qnashayotgan zarrachalarning kontsentratsiyasiga P.Vaage tomonidan kashf etilgan bo’lib, massalar ta’siri qonuni deb ataladi. Bu qonunga muvofiq A+V=S reaktsiya uchun:

V = k [A] · [B]

Aktivlanish energiyasi bu nazariyaga binoan molekulalar orasida bo’ladigan barcha to’qnashuvlar natijasida kimyoviy reaktsiya vujudga kelavermaydi, faqat ortiqcha energiyaga ega bo’lgan aktiv molekulalar orasidagi to’qnashuvlar reaktsiyani vujudga keltiradi. Bu nazariyani D.V.Aleksiv, S.Arrenius va boshqa olimlar rivojlantirdilar.

S.Arrenius 1889 yilda reaktsiyaning tezlik konstantasi bilan temperatura orasidagi bog’lanishni aniqladi.