«Кимёда замонавий компьютер моделлаштириш усуллари» фанидан оралиқ назорат саволлари

кимѐсидаги роли нимадан иборат. 
Квант кимѐнинг ―Экспериментал усуллари‖ ҳақида қисқача маълумот келтиринг. Bugungi kunda, ko’pchilik
hisoblash majmualari uchun MM usullari yaratilgan va kiritilgan: MM va MM+ eksperemental usullar hisoblanadi 
1. MM2(ChemOffice); 
2. MMX (PCModel); 
3. MM+, Amber, OPLS, BIO+ (HyperChem); 
4. Ghemical, MMFF94, MMFF94s, UFF (Avogadro); 
5. UFF, Dreiding, Amber (Gaussian). 
UFF-universal force field (Universal kuch maydoni), MMFF-Merk Molecular Force Field. 
MM usuli kvant-kimyoviy usullarga nisbatan juda tezkor usul sanaladi. Lekin, aniqligi yarim empirik va noempirik
usullarnikiga nisbatan past. MM usullarida N, O kabi atomlaridagi bog’lanmagan elektron juft ta’sirlashuvlari to’liq inobatga 
olinmagan. Tautomerlar, konformerlar va boshqa birikmalarning umumiy energiyasi hisobida tajriba bilan mos tushadigan 
ma’lumotlar olingan.
Ayrim MM usullari atom zaryadlari va hosil bo’lish issiqligini hisoblashga parametrlangan.
Keyingi vaqtlarda MM usulining tezkorligi asosida kvant-kimyo va MM usullari birlashtirgan, gibrid usullar (QM/MM) yaratish
ustida izlanishlar olib borilmoqda. Bunga misol qilib Morokumaning ONIOM usulini misol qilib keltirish mumkin. 

18. Кимѐда қўлланиладиган компьютер дастурлари ва уларнинг имкониятлари. 
ChemDraw, ChemWindow va IsisDraw programmalarida birikmalarning faqat ikki o’lchamli geometriyasi chizilishi mumkin. 
Bu programmalarda chizilgan geometriyalar qvant-kimyoviy hisoblashlarga yaroqsiz. Ammo, ChemOffice programmasi ikki 
o’lchamli birikma geometriyasini uch o’lchamli holatga o’tqaza oladi ChemOffice keng imkoniyatga ega, kimyogarlarga to’liq 
ko’makchi vazifasini o’tay oladigan programma (pullik).
ChemOffice programmasi quyidagi tarkibiy qismlardan iborat: 
1. ChemDraw; 
2. Chem 3D; 
3. ChemFinder. 
ChemDraw birikmalarning ikki o’lchamli tuzilish formulalarini chizish mumkin. Chizilgan strukturani nomlash mumkin 
(Structure→Convert Structure to Name) va nom asosida struktura chizish mumkin (Convert Name to Structure). Birikmalarning 
nazariy PMR va 
13
C YaMR spektrlarini chizishi mumkin. Undan tashqari birikmalarning fizikaviy xossalarini (t
qayn
., t
suyuq
va b.) 
hisoblash mumkin. 
Chem3D –ko’pgina programmalar uchun interfeys vazifasini o’taydi. Yana shuningdek, Chem3D –da birikma uchun 50-dan 
ortiq deskriptorlarni hisoblash mumkin. ChemOffice tarkibiga kiruvchi ChemFinder for Office programmasi kompyuterda 
mavjud bo’lgan fayllar orasidan istalgan kimyoviy birikmani *.skc (Isis Draw), *.chm (ChemDraw) va *.cwg (ChemWindow) 
fayllaridan qidiradi: 
HyperChem programmalar majmuasida, xuddi Avogadro programmasidek, “Draw” vositasidan foydalanib birikma 
strukturasini chizish va uni Mopac hamda boshqa kvant-kimyoviy hisoblash usullari uchun input fayllar tayyorlash mumkin. 
HyperChemda birikmalarni molekulyar mexanika, yarim 63empirik, noempirik hamda DFT usullari bilan hisob-kitoblar qilish 
mumkin. Infraqizil va ultrabinafsha 
spektrlarini hisoblash mumkin.