Кичик гуруҳ (3-4 ёш)

Луғат иши. Болаларнинг теварак–атрофдаги ҳодисалар ҳақидаги билимларини 
аниқлаш, мустаҳкамлаш ва кенгайтириш асосида уларнинг нутқини бойитиш ва фаоллигини 
ошириш. Болалар луғатига республика, мустақил давлатлар ҳамдўстлиги, шаҳар, қишлоқ ва 
кўчалар, касб-ҳунарга
оид (ғишт терувчи, бўёқчи, дурадгор, пахтакор, ғаллакор, чорвадор, 
ўқитувчи, тарбиячи), қурилиш ва қишлоқ хўжалигида фойдаланиладиган машиналар 
(экскаватор, кўтарма кран, трактор, комбайн...), нарсаларнинг ўзига хос муҳим белгилари 
ва ранги (ёрқин, очиқ, одми, пишиқ, пухта ва шу кабилар, одамларнинг ўз меҳнатига 
нисбатан муносабатини ифодаловчи (бетартиб, эҳтиёткор, тадбирли, синчков, сарамжом-
саришта ва шу каби) ном ва сўзларни киритиш мумкин.
Халқ мақоллари, маталлари ва ибораларини тушунтириш (“Каттага ҳурмат, кичикка 
иззатда бўл”, “Бирни кессанг, ўнни эк”, “Дўст бошга иш тушганда синалади”, “Яхши сўз 
билан, ёмон мушт билан”, ”Ёлғон гапирмасанг, хижолат чекмайсан"
ва бошқалар).Қарама-
қарши маъноли (антоним) сўзларни
(узун-қиска, кеча-кундуз, кучли-кучсиз, паст-баланд) 
маъноси бир хил, аммо айтилиши хилма-хил бўлган сўзлар (синоним)ни (хурсанд, шод, 
қувноқ; баҳор, кўклам, наврўз, кўркам, чиройли, гўзал ва бошқалар), айтилиши бир хил, 

---

79 
аммо маънолари хилма-хил бўлган сўзлар (омоним)ни (ўт-майса, ўт-ариқдан ўтиш, ўт-
олов ва бошқалар) тушуниб, ўз ўрнида тўғри қўллаш малакаларини мустаҳкамлаш. 
Луғатни фаоллаштириш.
Болаларнинг нарсаларнинг номларини тўғри айтишга ўргатиш, 
бу нарсаларни бир-бири билан солиштириб, айрим фарқларини тушуниш ва шу орқали 
уларнинг луғат бойлигини ошириш. Масалан, нарсаларнинг нимадан қилинганлиги, шакли, 
ранги, сифати, ўлчови, хоссаларини англатувчи сўзларни ўргатиш. 
Сўз туркумлари ҳақидаги тушунчаларни болалар қай даражада тушунишлари ва 
қўллашларини аниқлаш. Умумлаштирилган сўзларни тўғри тушунишларига, улардан ўз 
нутқларида фойдаланишларига эътибор бериш. 
Буюмларнинг нимадан ясалганини билдирувчи сўзлар (чинни лой, металл, пластмасса, 
газлама ва бошқалар)ни ўзлаштиришлари, бу ўзлаштиришнинг давом этишига аҳамият 
бериш. 
Болаларда она тилига нисбатан муҳаббат, тўғри гапиришга ўрганиш истагини 
тарбиялаш ва  мустаҳкамлаш.