MT= MX+IX+ST+A+BIX IM
bu yerda:
MT - mahsulot tannarxi, so' m;
MX - ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari, so'm;
IX - ishlab chiqarish xususiyatidagi mehnatga haq to'lash xarajatlari, so'm;
ST - ishlab chiqarishga tegishli bo'lgan ijtimoiy sug'urta to'lovlari, so'm;
A - asosiy vositalar amortizatsiyasi, so' m;
BIX - boshqa ishlab chiqarish xarajatlari, so'm;
M - mahsulot miqdori, sentner, dona, kg, tonna va hakozo.
Korxonada rejadagi (biznes-rejada belgilangan) va haqiqiy (hisobot bo'yicha haqiqatda erishilgan) tannarx hisoblab borilishi mumkin. Bu rejalashtirilgan ishlab chiqarish xarajatlarini haqiqatda erishilgan daraja biIan taqqoslash, ortiqcha moddiy va mehnat resurslari sarflariga yo' I qo'yilgan yoki tejamga erishilganini aniqlash va kelgusida tegishli xulosalar chiqarishga imkon beradi.
Rejadagi tannarx korxonaning mavjud texnik, texnologik va kadrlar salohiyati doirasida mahsulot ishlab chiqarishga sarflanishi ehtimoli bo'lgan xarajatlarning kutilayotgan maksimal darajasini aks ettiradi. Rejadagi tannarx moddiy resurslarni sarflash me'yorlari asosida hisoblanadi.
Haqiqiy tannarx korxonaning mahsulot ishlab chiqarish jarayonini haqiqatda sarflangan bevosita ishlab chiqarish xarajatlarini tashkil etadi. Haqiqiy tannarx rejadagi tannarxdan farq qilishi mumkin. Agar u rejadagi tannarxdan yuqori bo' Isa, ishlab chiqarish samardorligining pasayishidan past bo' Isa, kapital, mehnat va moddiy resurslardan oqilona foydalanish
natijalarini aks ettiradi. Mahsulot tannarxini hisoblashda faqat shu mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog'liq xarajatlar hisobga olinadi. Mahsulotni sotish va ishlab chiqarishni boshqarish biIan bog' liq umumkorxona xarajatlari mahsulot tannarxiga kiritilmay davr xarajatlari hisobiga kiritiladi.
Mahsulot tannarxini aniqlashda hisoblash obyektlarini bilish muhimdir. Unga qilingan xarajatlami alohida hisobga olish mumkin bo' lmaganligidan, umumiy ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblash obyektlari bo'yicha to' g' ri taqsimlash muhimdir.
Mahsulot tannarxiga kiritiladigan ishlab chiqarish xarajatlari xarajat elementlari va moddalari bo'yicha guruhlarga ajratiladi. Bunday guruhlash:
-rejalashtirilgan mahsulot ishlab chiqarishning moddiy va mehnat sarflariga ehtiyojni aniqlash;
-xarajatlami iqtisodiy mazmuniga ko'ra taqsimlash;
|
|
_I lshlab chiaarishga oid mehnatga haa 10· lash xara1atlar1 I
|
|
I Ishlab chiaarishga oid 1itimoiv su ·urta xaraiatlari
|
|
I Xomashyo va asosiy materiallar (qayta kirim qihngan chiqitlardan tashqari)
I I
|
|
I Sotib olingan butlovchi aismlar va varim fabrikatlar I
|
|
I Texnoloe:ik maasadlar uchun voaile:' I va enere:irn I
|
|
I lshlab chiaarish xarakteridagi ish va xizmatlar I
|
|
I Asosiv vositalar amortizatsivasi I
|
|
I Moddiy qimmatliklar kamomadi va mahsulotlarning buzilishidagi ko'nlganI
I zararlar
|
|
-umumiy ishlab chiqarish xarajatlari miqdorida u yoki bu xarajat elementlarining ulushini aniqlash imkonini beradi.
I Xarajatlarning moddalari bo'yicha guruhlanishi I
I Boshaa xaraiatlar I
Do'stlaringiz bilan baham: |