Kichik biznes

Birlamchi axborot aniq maqsad uchun birinchi marta yig'iladigan axborotdir. Birlamchi axborot yig'ishning uchta usuli bor:

1. 
   Kuzatish usuli.
   
2. 
   Tajriba usuli.
   
3. 
   So' rov usuIi.
   

Kuzatish birinchi axborot yig'ishning eng asosiy uslublaridan biri bo' lib, unda tashkilotchi odamlar va vaziyatlar ustidan bevosita kuzatish olib boradi. Kuzatish foydali g'oyalarga, raqiblar tajribasini o'rganishga olib kelishi mumkin.

Ma'lumot yig'ishning boshqa usuli tajriba.

Tajriba tadqiqotlari o' zaro taqqoslanayotgan subyektlar guruhini tanlash, bu guruhlar uchun turli xii holatlarni yaratish, taqqoslanayotganlar ustidan nazorat va kuzatilayotgan farqlarning darajasi va ahamiyatini belgilashni talab qiladi.

Bunday tadqiqotning maqsadi kuzatish natijalarini ziddiyatli izohlashlarni saralash yo' Ii bilan sabab-natija munosabatlarini ochib tashlashdan iborat.

So'rov tajriba-sabab-natija aloqalarini aniqlashda tadqiqot

o' tkazishning eng qulay usulidir.

Biznes tadqiqotchisi ishga kirishishdan oldm 1sh rejasini ishlab chiqishi kerak. Rejada kimdan so'rash kerakligi, so'rovga qancha miqdordagi odamlarni jalb qilish zarurligi, so'raluvchilarni qanday tartibda tanlab olish, ishni bajarish muddati va hokazolar belgilangan bo'lishi kerak.

Tadqiq otchi o'zi uchun qanday axborotlar zarurligi va bular ko'proq kimlarda bo' lishini ha! qilishi kerak.

Tadqiqot rejasini ishlab chiqish va axborotlarni yig'ish tadqiqotning eng qiyin va ahamiyatli bosqichidir. Bunda kerakli axborotlarni qaerdan olish, birinchi navbatda kimlardan so'rashni aniqlash kerak bo'ladi. Ba'zi bir so'raluvchilar uyda ham, ishda ham bo'lmasliklari mumkin. Boshqa birovlar so'rovda ishtirok etishdan bosh tortishlari, yana birlari esa g'araz bilan, samimiy bo'lmagan holda javob berishlari mumkin. Bulardan

tashqari, belgilangan axborotlar bo'lgan hujjatlar bi Ian tanishishda ham qiyinchiliklar vujudga keladi.

Tadqiq otning keyingi bosqichi yig' ilgan axborotlarni tahlil qilish, ya'ni olingan ma'lumotlar majmuasidan eng muhim ma'lumotlar va natijalami ajratib olishdir. Yig'ilgan axborotlar olingan ma'lumotlami statistik yoki iqtisodiy-matematik uslub orqali qayta ishlash yo' Ii biIan tahlil qilib, o'rganiladi.

Biznes faoliyatini axborot bilan ta 'minlashning asosiy vazifasi barcha martabadagi ishbilarmonlarga o' zlarini qiziqtiradigan barcha masalalarga doir ma'lumotlami o·z vaqtida yetkazib berishdan iboratdir.

Axborotlarga ehtiyoj kichik biznes va xususiy tadbirkorlik axborotlar bilan ta'minlanishining asosiy sharti hisoblanadi. Ehtiyoj esa tadbirkorlarning bajarayotgan ishlarini hisobga olgan holda kichik tadbirkorlikning maqsadi hamda vazifalaridan kelib chiqib aniqlanadi. Axborotlar hajmi, ularning turlari, ularda qayd qilingan kerakli ma'lumotlarning miqdori, ko'rsatkichlarini aniqlash, axborotlar bilan ta'minlash tizimi tashkilotchilarining birinchi navbatdagi ishi hisoblanadi. Tadbirkorlar samarali ishlashi uchun yetarli miqdordagi axborotlar bilan ta'minlangan bo'lishlari kerak. Axborot to'g'ri, ishonchli va aniq bo'lishi, o'z vaqtida kelib tushishi lozim.

Har bir kichik korxonada hujjatlarni ·o rganish jarayonida doimiy,

o'zgaruvchan va hosila axborotlar, ularning davriyligini, qaror qabul qilishda ishlatilishini aniqlash kerak.

Hujjatlarni bajarilayotgan biznesning u yoki bu xizmatlariga tegishli ekanligini aniqlash uchun texnik, rejaviy, moliyaviy, me'yoriy, dasturiy va hokazo yo' nalishlar b·o yicha guruhlarga ajratish mum kin.

Hujjatlarni bunday turkumlash hujjatlar harakatining umumiy qonuniyatini aniqlash, hujjatlarning tuzilishi, ma' lumotlarni qayta ishlash ketma-ketligini, xodimlarni ish bilan band qilish darajasi hamda hisoblash texnikasini belgilashga imkon beradi.

Shunday turkumlash asosida hujjatlar aylanuvi tahlil qilinadi. Bu esa ma'lumotlarni qayta ishlash tizimining umumiy ko'rsatkichlarini aniqlash va uni takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqishga imkon beradi. Hujjatlarning shakllanishi va harakati qonuniyatini hisobga olgan holda hujjatlar aylanuvi tasvirini ko'rish mumkin. Tasvirlar hujjatlarning tarkibi va qayta ishlanishini batafsil tadqiqot qilish natijalarini umumlashtirish bo' ladi. Viar yordamida bajarilayotgan ish turlari, hujjat shakllari va xodimlar vazifalari orasida mavjud aloqalar va o' zaro bir-birlarini almashtirishni grafik shaklida ko' rgazmali tasvirlash mumkin bo' ladi.

Axborot oqimlarini tashkil qiluvchi manbalar:

• 
  axborot manbalari va iste'molchilami aniqlash;
  
• 
  hujjatlami ishlab chiqish;
  
• 
  axborotlami yig'ish, uzatish, qayta ishlash va saqlash uchun texnik vositalami aniqlash hamda hujjatlami tuzish;
  
• 
  rasmiylashtirish, ro'yxatdan o'tkazish, muvofiqlashtirish va tasdiqlash tartiblarini belgilashni o' z ichiga oladi.
  

Kichik biznesni axborot bilan ta'minlashni tashkil qilishda mavjud hisoblash va perfokartali texnikalaming mavjudligi, axborotlarni yig'ish, qayta ishlashni avtomatlashtirish va mexanizatsiyalashtirish darajasidan kelib chiqish kerak.

Texnik vosita qancha mukammal bo' Isa, biznesmen, ishbilarmon mehnatini tashkil qilish shunchalik samarali bo' ladi. Kichik biznesni axborot bilan ta'minlashni ikki asosiy sinfga bo' lish mumkin: tashkil qilish texnik vositasi va hisoblash mashinalari.

Tashkil qilish texnik vositalariga axborotlarni olish va qayta ishlash, nusxa ko'chirish va ko'paytirishga mo'ljallangan turli xii uskunalar, moslamalar, mashinalar hamda aloqa vositalari kiradi. Bunga yana axborot tashuvchilar va xizmat ko'rsatish vositalari, xizmat xonalari asbob­ uskunalarini ham kiritish mumkin. Ishbilarmonlar o' z ishlarida ko' plab oddiy qurol va moslamalardan: qalamlar, ruchkalar, schyotlar, idora daftarlari, jadvallar, grafiklar, va hokazolardan foydalanadilar.

Kichik biznes faoliyatini axborot bilan ta'minlashni tashkil qilish, hujjatlami saqlash vositalari: tokchalar, javonlar, karto-tekalar, magnit tasmalari, magnit va lazer disklarini ko' zda tutadi. Aloqa vositalarining: telefon, teleks, direktorlik va dispetcherlik kommutatorlari, radioaloq a, chaqirish va avariya signal berish qurilmalari va hokazolarning mavjudligi ham muhimdir.

Biznesda xilma-xil idishlar, tarozilar, soatlar, hisoblagichlar va axborot datchiklari, turli xii o' Ichov asboblari, yozuv va nusxa ko'chirish mashinalari ham muhim ahamiyatga ega.

Biznesda ma'lumotlami qayta ishlash uchun yuzlab turdagi hisoblash mashinalaridan foydalaniladi. Bu mashinalami quyidagi guruhlarga bo' lish mumkin:

• 
  hisoblash-klavishli mashinalar;
  
• 
  hisoblash-perfokartali mashinalar;
  
• 
  elektron-hisoblash mashinalari.
  

Hisoblash-klavishli mashinalar eng sodda arifmetik amallarni bajarishga imkon beradi. Hisoblash-perfokartali mashinalar qo' shish, olish, ko' paytirish va bo' lishni hamda eng murakkab amallarni bajaradi.

Elektron -hisoblash mashinalari murakkab mantiqiy operatsiyalarni: taqqoslash, keyingi amalni tanlash, ishlab chiqari lgan dasturlar bo' yicha murakkab hisoblarni bajarish qobiliyatiga ega.

Biznesda texnik vositalardan foydalanishni tashkil qilish shakllari turli-tuman. Kichik korxonalarda mashina-hisoblash stansiyalari tashkil qilinadi.

Ko' pgina ishbilarmonlar axborot-hisoblash markazlari xizmatlaridan xo'jalik shartnomalari asosida foydalanadilar.

Axborotlar bilan ta'minlashni tashkil qilish axborotlarni yig' ish, uzatish va qayta ishlash bi Ian mashg' ul xodimlar mehnatini ham tashkil qilishni ko'zda tutadi. Unumli mehnat uchun quyidagilar zarur:

• 
  ishchi o'rinlarini tashkil qilish va ularga xizmat ko'rsatish;
  
• 
  mehnatni aniq taqsimlash va birlashtirish;
  
• 
  mehnat jarayonlarini mexaniza iyalashtirish va avtomatlashtirish, xodimlar mehnati va hayotining qulay sanitariya -gigiyena sharoitlarini yaratish.
  

Tadbirkor tomonidan qabul qilinayotgan boshqaruv qarorlari xususiyatlarining tahlili tadbirkorning axborotga ehtiyojini aniqlash uchun obyektiv asos bo' ladi. Qaror qabul qilish uchun turli-tuman axborotlar kerak. Bular, avvalo, biznesni ta'riflovchi ichki axborotlardir. Moddiy va mehnat zahiralari, ishlab chiqarish texnologiyasi, mahsulotlarning tannarxi, korxona ichida yuklarni tashish, xodimlar mehnatiga haq to' lash, ulaming malakalarini oshirish va boshqalar shunday axborotlardan bo' lishi mumkin.

Sunday axborotlar operativ xarakterga ega bo' lib, mahsulot ishlab chiqarish va sotishni hamda biznesning iqtisodiy ko' rsatkichlarini aks ettiradi.

Ichki axborotdan tashqari tadbirkorga tashqi axborot ham kerak bo'ladi. U keng doiradagi ma'lumotlardan iborat bo'lib, ishbilarmonga bozor, tovarlar narxlari, transport xarajatlari, eng yangi uskunalar va ilg'or texnologiya, biznesning uni qiziqtirgan sohasidagi fan va amaliyot yutuqlari, raqiblari haqida ma'lumotlar beradi. Bulardan tashqari har bir ishbilarmon soliqlar, tadbirkorlik haqidagi qonunlar, mehnat qonunchiligi va boshqa me'yoriy hujjatlarni yaxshi bilishi kerak.

Tadbirkorga yana ijtimoiy-psixologik axborotlar:

• 
  tabiiy muhitning ekologik holati;
  
• 
  mahsulot iste'molchilarining yashashi va maishiy sharoitlari haqidagi axborotlar ham kerak.
  

Tadbirkor qo'yilgan vazifalardan kelib chiqqan holda eng zarur axborotlarni tanlab olishi, ular bilan tanishishi, keraksiz va kam ahamiyatga ega ma' lumotlarni tashlab yuborishi hamda u yoki bu masala bo'yicha boshqaruv qarorini ishlab chiqishi zarur.

Ishbilarmon axborot bilan bog'liq o'z ishini hamda axborotlarni tayyorlovchi o'z xodimlari mehnatini samarali tashkil qilishi kerak. Aks holda rahbarga tasodifiy ma'lumotlar etib borishi mumkin.

Tadbirkorga axborot xizmati ko'rsatishni tashkil qilishda eng asosiy ortiqcha ma'lumotlarni saralovchi ishonchli filhtrni yaratishdir. Tadbirkorning yordamchilari ana shunday filtr bo' lishlari kerak.