Kichik biznes moliyasi

KICHIK BIZNES MOLIYASI

“MOLIYA” FANI

MM 57-2 GURUH TALABASI

BASTAMOV AZIZJON

REJA:

• kichik kompaniyalarni tashkil qilish shakllari;
• kichik biznesni soliqqa tortish;
• moliyalashtirish manbalari;

Kichik kompaniyalar tushunchasi

Hozirgi sharoitda kichik biznes tushunchasi juda ko’p qirrali sanaladi. Ko’pincha ta‘rif berishda ishchilar soni, qo’yilgan mablag’larning umumiy hajmi va savdo aylanmasi hajmi kabi ko’rsatkichlardan foydalaniladi. Biz ko’rib chiqadigan kompaniyalar shakllari asosan quyidagi xususiyatlarga ega bo’ladilar:

- bunday kompaniyalar juda mayda korxonalarga qaraganda ancha barqaror;

- ularning qimmatli qog’ozlari shakllangan kapital bozoridan hech birida kotirovka qilinmaydi, samarali bozorlarga tarqatilmaydi;

- aksiyadorlik kapitalga egalik qilish va o’z-o’zidan uning ustidan nazoratni olib borish shaxslar guruhining birlashgan o’zaro aloqasi orqali amalga oshiriladi: boshqacha aytganda bu oilaviy turdagi kompaniyalardir.

Qoidaga ko’ra biz tomonimizdan ko’rib chiqilayotgan kichik kompaniyalar mas‘uliyati cheklangan xususiy kompaniyalar shaklida tashkil qilinadi. Mohiyatiga ko’ra mazkur tashkiliy-huquqiy shakl jamoat kompaniyalaridan hech qanday farq qilymadi. Ular o’rtasidagi tafovut quyidagilardan iborat:

Qoidaga ko’ra biz tomonimizdan ko’rib chiqilayotgan kichik kompaniyalar mas‘uliyati cheklangan xususiy kompaniyalar shaklida tashkil qilinadi. Mohiyatiga ko’ra mazkur tashkiliy-huquqiy shakl jamoat kompaniyalaridan hech qanday farq qilymadi. Ular o’rtasidagi tafovut quyidagilardan iborat:

• - xususiy kompaniyalar uchun minimal miqdor belgilanmaydi. Jamoat kompaniyalari kamida 50000 f.st miqdoridagi ustav kapitaliga ega bo’lishlari kerak, shundan kamida 25 foizi to’liq to’langan bo’lishi shart. Xususiy kompaniya o’lchamiga nisbatan hech qanday yuqori chegara mavjud emas;
• - xususiy kompaniyalar o’z aksiyalarni ko’chirishni cheklash huquqiga ega bo’ladilar. Kompaniya ustavida direktorga aksiyalarni berishni ro’yxatdan o’tkazishdan o’z istagiga ko’ra voz kechish huquqini beruvchi modda bo’lishi mumkin;

• - xususiy kompaniyalar har yillik hisobotlarini e‘lon qilishlari kerak, ochiq aksiyadorlik jamiyatlari esa ancha boshqacha tarzda hisobotlar topshiradilar;
• - xususiy kompaniyalar nomida limited so’zi yoki uning qisqartmasi Ltd bo’ladi; mas‘uliyati cheklangan hissadorlik kompaniyalari nomi plc qisqartmasini o’z ichiga olishi kerak.