Kichik akademya

O`TMISHNI O`ZGARTIRIB BO`LMAS . . .

Vaqtni ortga qaytarib bo`lmaganidek, o`tmishni ham o`zgartirib bo`lmadi. Aka-uka orasiga qora urug` sepishmaganida , qarindoshlik rishtalari shundayin kuchli bo`lganida, toj-u taxt unchalik muhim emas, balki insonlar uchun foydasi tegadigan, ularga zulm qilmaydigan hukmdorlar bo`lganida edi, Bobur Mirzoning taqdiri bunchalik mashaqqatli sinovlarga boy bo`lmas edi. U ahvolini o`nglab olish uchun 1504- yilda hozirgi Afg`oniston hududidagi bir necha shaharlarni, xususan, Kobul va Badaxshonni egalladi. Afg`onistonni ko`p talofatlarsiz egallaydi. Lekin butun ko`ngli Amudaryoning bu tomonida, ona Vatanida. U tirik yursa, qaytadi. Shu umid bilan yashadi. Bobur yozadi:
Beqaydmen-u,xarobi siym ermasmen,
Ham mol yig`ishtirur laim ermasmen.
Kobulda iqomat etti Bobur, dersiz,
Andoq demangizlarkim, muqim ermasmen.
Ammo Shayboniyxon tazyiqi natijasida Hindistonga tomon chekinadi.1519-1525-yillarda Hindistonga 5 marta yurish qiladi. Nihoyat 1526-yilda 21-aprelda Hindiston podshosi Ibrohim Lo`diyning 100 mimg kishilik qo`shinini o`zining 12 ming kishilik qo`shini bilan yengadi. Shimoliy Hindistonda Boburiy sulolasiga asos soladi. Shu haqda uning o`zi shunga majbur bo`lganigini quyidagi satrlar orqali ifodalaydi:
Tole’ yo`qi jonimg`a balolig` bo`ldi,
Har ishniki ayladim, xatolig` bo`ldi.
O`z yerni qo`yib, Hind sori yuzlandim,
Yo Rab, netayin, ne yuz qarolig` bo`ldi.
Zahiriddin Muhammad Bobur haqida Monstyuart Elfinston shunday degan: “Uning uslubi oddiy va mardona, jonli va obrazli. U o`z zamondoshlarining qiyofalari, urf-odatlari va intilishlarini, qiliqlarini oynadek ravshan tasvirlaydi. Shu jihatdan bu asar Osiyoda yagona, chinakam tarixiy tasvir namunasidir”. Hasanxo`ja Nisoriy esa bunday ta’riflaydi: “Chig`atoy sultonlarining eng sarasi va zo`r shijoatlisi edi”.


XULOSA

Zahiriddin Muhammad Bobur 1530-yilda Agrada vafot etadi. U o`zing vasiyatida ona yurtiga yaqin joyga dafn etishlarini yozadi. Bobur Mirzoning avlodlari vasiyatiga muvofiq qabrini Kobulga “Bog`i Boburiy”ga ko`chirishadi.
Zahiriddin Muhammad Bobur haqida o`qir ekansiz, uning shijoatliigi, dovyurakligi, sabrliligi, mohir g`azalnavisligi, yo`lida uchragan daryoni suzib o`tishi har bir insonda Bobur Mirzodek mukammal shaxs bo`lish xohishini uyg`otadi.
Bobur ruboiylari har jihatdan to`kis, mukammal she`riy asarlardir. Ularda Bobur hayotining achchiq-chuchuk kunlaridan so`z ochadi. Bundan tashqari, ruboiylarida Vatan sog`inchi, ona diyorni qo`msash mavzusi yetakchilik qiladi. Uning uchun Vatan- sevimli yor, vasl- Vatanga yetishmoq, hajr- Vatandan uzoqda bo`lmoqdir.