Kiberxavfsizlik tushunchasi, uning tashkil etuvchilarining xarakteristikalari. Axborotli jamiyatda xavfsizlik. Havfsizlik tushunchasi guruh: 011-18 Bajardi: Rakhimov M. B qabul qildi: Botirov f mavzu

Kiberxavfsizlikning ta'sirchan faktlari va statistikasi

Gartner va Cybint ma'lumotlariga ko'ra quyidagi tahlillar keltirib o’tilgan:

Bu kiberxavfsizlik landshafti haqida umumiy tahlil natijalari.

1. 
   Kiberxavfsizlik buzilishlarining 95% inson xatosi tufayli yuzaga keladi. ( Cybint )
   
2. 
   2021 yilda dunyo bo'ylab kiberxavfsizlik bozoridagi sarf xarajatlar 60.2 milliard dollarga yetishi kutilmoqda. ( Gartner )
   
3. 
   2022 yilda dunyo bo'ylab axborot xavfsizligi bozori 170,4 milliard dollarga yetishi kutilmoqda. ( Gartner )
   
4. 
   Dunyo miqyosidagi tashkilotlarning 88% 2019 yilda nayzali fishing urinishlariga duch keldi. ( Proofpoint )
   
5. 
   68% korxona rahbarlari o'zlarining kiberxavfsizlik xatarlari ortib borayotganini sezmoqdalar. ( Aksenture )
   
6. 
   O'rtacha kompaniyalar papkalarining atigi 5% to'g'ri himoyalangan. ( Varonis )
   
7. 
   Ma'lumotlarning buzilishi 2020 yilning birinchi yarmida 36 milliard yozuvlarni fosh qildi. ( RiskBased )
   
8. 
   Qonunbuzarliklarning 86 foizi moliyaviy, 10 foizi josuslik bilan rag'batlantirildi. ( Verizon )
   
9. 
   Buzilishlarning 45% xakerlik xususiyatiga ega, 17% zararli dasturlardan va 22% fishingdan iborat. ( Verizon )
   
10. 
    2005 yil 1 yanvardan 2020 yil 31 maygacha 11 762 ta qoidabuzarliklar qayd etilgan. ( IDni o'g'irlash bo'yicha resurs markazi )
    
11. 
    E-pochtaga zararli elektron pochta orqali qo'shilishning eng yuqori turlari .doc va .dot bo'lib, ular 37% ni tashkil qiladi, keyingi eng yuqori ko'rsatkich .exe - 19,5%. ( Symantec )
    
12. 
    Taxminan 300 milliard parol dunyo bo'ylab odamlar va mashinalar tomonidan qo'llaniladi. ( Kiberxavfsizlik vositalari )
    

Bunda asosan tashkilotlarning kiber tahdidlarga qarshi himoyasini rivojlantirishi va bunday tahdidlarning ko'payishi, shu jumladan o'z kompaniyalarida kiberhujumlar uchun qarshi kurashuvchi hodimlarni keng jalb qilishlari kuzatilishi taxmin qilinmoqda. 

2024 yilga kelib, kiber xakerlardan moliyaviy yo'qotishlar deyarli 70 foizga o'sadi . Juniper Research tadqiqotchilarining fikriga ko'ra, zarar har yili o'rtacha 11 foizga oshadi va 2024 yilga kelib 5 trillion dollardan oshadi. O'tgan yili mutaxassislar kiberhacklardan zararni 3 trln teng deb baholashgan. Kompaniyalar har yili raqamli muhitga tobora ko'proq qaram bo'lib kelmoqdalar va ma'lumotlar buzilganligi uchun qonunchilikda jarimalarning ortishi tufayli bunga hech qanday to'siq bo'lolmayapti.

Vaqt o'tishi bilan nafaqat himoya qilish usullari yaxshilanadi balki tahlilchilar fikriga ko’ra kelajakda xavfsizlik tizimlarini mustaqil ravishda o'rnata oladigan Artificial Intelligence foydalanishlari haqida ogohlantirmoqdalar. So'nggi yillarda kiber tahdidlardan himoya qilish uchun Artificial Intelligence texnologiyalari faol ravishda qo'llanilmoqda.

Hozirgi kunda kiberjinoyatlar nafaqat iqtisodiy balkim siyosiy tus olishi tobora jadallashib bormoqda bu esa davlatlarning bir-birlarini ochiqchasiga aylab o’zaro turli iqtisodiy cheklovlar qo’llashgacha yetib bormoqda va bu muammolarning siyosiy tus olishi jahon iqtisodi va siyosatida mo’tadilikni ta’minlashga qaratilgan choralarni yo’qqa chiqarmoqda.

• Xavfsizlikning asosiy yo’nalishlari

• Axborot xavfsizligi. Axborot xavfsizligining dolzarblashib borishi, axborotning strategik resursga aylanib borishi bilan izohlash mumkin. Zamonaviy davlat infratuzilmasini telekommunikatsiya va axborot tarmoqlari hamda turli xildagi axborot tizimlari tashkil etib, axborot texnologiyalari va texnik vositalar jamiyatning turli jabhalarida keng qo’llanilmoqda (iqtisod, fan, ta’lim, xarbiy ish, turli texnologiyalarni boshqarish va x.k.)

• Iqtisodiy xavfsizlik. Milliy iqtisodda axborotlarni yaratish, tarqatish, qayta ishlash va foydalanish jarayoni hamda vositalarini qamrab olgan Yangi tarmoq vujudga keldi. «Milliy axborot resursi» tushunchasi Yangi iqtisodiy kategoriya bo’lib xizmat qilmoqda. Davlatning axborot resurslariga keltirilayotgan zarar axborot xavfsizligiga xam ta’sir ko’rsatmoqda. Mamlakatimizda axborotlashgan jamiyatni shakllantirish va uning asosida jahon yagona axborot maydoniga kirib borish natijasida milliy iqtisodimizga turli xildagi zararlar keltirish xavfi paydo bo’lmoqda.

• Mudofaa xavfsizligi. Mudofaa sohasida xavfsizlikning asosiy ob’ektlaridan bo’lib, mamlakatning mudofaa potentsialining axborot tarkibi va axborot resurslari hisoblanmoqda. Xozirgi kunda barcha zamonaviy qurollar va harbiy texnikalar juda ham kompyuterlashtirilib yuborildi. SHuning uchun xam ularga axborot qurollarini qo’llash ehtimoli katta.

• Ijtimoiy xavfsizlik. Zamonaviy axborot – kommunikatsiyalar texnologiyalarining milliy iqtisod barcha tarmoqlarida keng qo’llanishi inson psixologiyasi va jamoa ongiga «yashirin» ta’sir ko’rsatish vositalarining samaradorligini yuksaltirib yubordi.

• Ekologik xavfsizlik. Ekologik xavfsizlik – global masshtabdagi muammodir. «Ekologik toza», energiya va resurs tejaydigan, chiqindisiz texnologiyalarga o’tish faqat milliy iqtisodni axborotlashtirish hisobiga qayta qurish asosidagina yo’lga qo’yish mumkin.

KORPORATIV AXBOROT TIZIMIDA XAVFSIZLIKNING BUZILISH MANBALARI

• Bugungi dunyoning ko'plab tahdidlar bor, chunki, uning turli ko'rinishlariga ham mohiyatiga xavfsizligini ko'rib mantiqiy.

• "XAVFSIZLIK" TUSHUNCHALAR TAVSIFI

• qonunchilikni - bu tushunchani tushunish uchun, u dastlab eng ishonchli manbalardan biriga murojaat qilish zarur. Rossiya qonunchiligiga muvofiq, bir xavfsizlik kabi, siz jamiyat, davlat va tashqi va ichki tahdidlardan shaxsning asosiy manfaatlarini himoya qilish holatini aniqlash mumkin. muhim manfaatlari ostida bir davlat va jamiyat sifatida ishonchli ilg'or va mavjudligini ta'minlash uchun zarur bo'lgan talablar yig'indisi tushunish kerak.

• Biz xavfsizligini xavf omillar e'tibor qilish kerak. jamiyat, davlat va shaxsning hayotiy manfaatlarini xavf ostiga mumkin, turli omillar va sharoitlar majmuini: quyidagicha tahdid tushunchasi davolash kerak. davlat va shaxsiy, ham manfaatlarini himoya qilish maqsadida maxsus vositalari yaratildi. Bu davlat manfaatlari va shaxs, huquq va o'zaro javobgarlik aktyorlar va jamiyat muvozanatini saqlash ichiga oladi.

• Kiberxavfsizlik kiber - Internet va kompyuterlardan foydalanish va xavfsizlik bilan bog'liq. Shunday qilib, siz akademik ta'rifga murojaat qilmasdan kiberxavfsizlik sizning Internet faoliyati va ma'lumotlaringizni kiber o'g'rilaridan himoya qilishini tushuntirishingiz mumkin.

• Kasbiy jihatdan kompyuter xavfsizligi kompyuterlar, mobil qurilmalar, serverlar, elektron tizimlar, tarmoqlar va ma'lumotlarni xavfli hujumlardan himoya qilishni o'z ichiga oladi. Odamlar kiberxavfsizlik deb atalishini ko'rasiz yoki eshitasiz axborot texnologiyalari xavfsizligi or elektron axborot xavfsizligi. Ikkalasi ham bir xil narsani anglatadi.

• Siz kiberxavfsizlikni qo'llashingiz mumkin bo'lgan kontekstlarning kengligi tufayli kiber-xavfsizlik quyidagi toifalarga ega: • Tarmoq xavfsizligi, bu sizning kompyuterlaringizni tajovuzkorlardan va zararli dasturlardan himoya qilishni o'z ichiga oladi;

• Dastur xavfsizligi, dasturiy ta'minot va qurilmalarni kiber-tahdidlardan himoya qilishga qaratilgan;

• Ma'lumot xavfsizligi, bu ma'lumotlarni saqlash yoki uzatish paytida butunlik va maxfiylikni himoya qilishni o'z ichiga oladi;

• Operatsiyalar yoki ma'lumotlarning yo'qolishiga olib keladigan kiber-xavfsiz avariyalarga tashkiliy munosabat bilan bog'liq tabiiy ofatlarni tiklash va biznesning uzluksizligi

• Ma'lumotlar aktivlariga ishlov berish va ularni himoya qilishni ta'minlaydigan operatsion xavfsizlik; va

• Odamlar o'zlarining qurilmalarini zararli hujumlardan qanday himoya qilishiga bag'ishlangan oxirgi foydalanuvchi ma'lumotlari.

DUNYODAGI ENG YAXSHI KIBERXAVFSIZLIK MAKTABLAR

|