Kiberxavfsizlik asoslari

1	2	3		n
1	K11	K12	K13		K1n	1 mijoz kalitlari to’plami
2	K21	K22	K23		K2n	2 mijoz kalitlari to’plami
3	K31	K32	K33		K3n	3 mijoz kalitlari to’plami
n	Kn1	Kn2	Kn3		Knn	n mijoz kalitlari to’plami

1.3-rasm. Simmetrik shifrlash usullarida mavjud muammolar.

Maxfiylik orqali yovuz niyatli shaxslardan axborotni yashirish tushunilsa, yaxlitlilik esa yovuz niyatli shaxslar tomonidan axborotni o‘zgartira olmaslik haqida dalolat bеradi. Kriptografiya tizimini sxеmatik ravishda quyidagicha tasvirlash mumkin:

1.4-rasm. Simmetrik shifrlash va deshifrlash jarayoni.

Ko’rib turganingizdek ushbu jarayonda jo’natuvchi va qabul qiluvchi bir xil kalitdan foydalangan. Yovuz niyatli shaxslar o’z maqsadlariga erisha olmasa va kriptotaxlilchilar kalitni bilmasdan turib, shifrlangan axborotni tiklay olmasa, u holda kriptotizim kriptomustahkam tizim dеb aytiladi. Kriptotizimning mustaxkamligi uning kaliti bilan aniklanadi va bu kriptotahlilning asosiy qoidalaridan biri bo‘lib hisoblanadi.

1.2. Simmetrik oqimli shifrlar

Oqimli simmetrik shifrlash algoritmlari bir martali bloknotga asoslangan, farqli jihati – bardoshligi yetarlicha pastligi va boshqariladigan kalitning mavjudligi. Ya’ni kichik uzunlikdagi kalitdan ochiq matn uzunligiga teng bo’lgan ketma-ketlik hosil qilinadi va undan bir martali bloknot sifatida foydalaniladi.

Oqimli shifr n bitli kalit K ni qabul qiladi va uni ochiq matnni uzunligiga teng bo’lgan ketma-ketlik S ga uzaytiradi Shifrmatn C ketma-ketlik S ochiq matn P bilan XOR amali yordamida hosil qilinadi. Bunda ketma-ketlikni qo’shish bir martali bloknotni qo’shish kabi amalga oshiriladi.

Oqimli shifrni quyidagicha sodda ko’rinishda yozish mumkin: