Kiberxavfsizlik Amaliy ishi -7-8 Bajardi: Jo`rayev Husanboy Tekshirdi: Shakarov M

Mavzu: Maxsus dasturiy vositalar yordamida ma’lumotlarni qayta tiklashni o’rganish.
Ishdan maqsad: Talabalarda ma’lumotlarni xavfsiz o’chirish, ularni maxsus dasturiy vositalar yordamida qayta tiklash haqida bilim va ko’nikmalarni shakllantirish.
Nazariy qism.
Faylni tiklash jarayonini qisqacha, ildiz papkasida (FAT) yoki asosiy fayl jadvalidagi (NTFS) o'chirilgan yozuvlarni topish uchun disk yoki papkani skanerlash, so'ngra ma'lum bir o'chirilgan yozuv uchun qayta tiklanadigan klasterlar zanjirini aniqlash, va bu klasterlarning mazmunini yangi yaratilgan faylga nusxalash deya tavsiflash mumkin.
Turli fayl tizimlari o'zlarining mantiqiy ma'lumotlar tuzilmalariga ega, ammo umuman olganda har bir fayl tizimi:

• 
  Fayl yozuvlari roʻyxati yoki katalogiga ega, shuning uchun iterativ ravishda ushbu roʻyxatni va oʻchirilgan deb belgilangan yozuvlarni koʻrib chiqish mumkin.
  
• 
  Faylni tashkil etuvchi klasterlar to'plamini topishga harakat qilish uchun har bir yozuv uchun ma'lumotlar klasterlari ro'yxatini saqlaydi.
  

1-rasm. Disk strukturasi va klasterlarga ma’lumotlarni joylashtirish
Faylda kerakli yozuvni topib, faylni tashkil etuvchi klasterlar to'plamini to'plaganidan so'ng, ushbu klasterlarni o'qish va boshqa joyga ko'chirish mumkin.
Qayta tiklash ketma ketligi:

• 
  Disklarni skanerlash;
  
• 
  Klaster zanjirini topish;
  
• 
  O’chirilgan fayllarni klaster zanjiridan qayta tiklash.
  

Biroq, har bir o'chirilgan faylni tiklash mumkin emas:
Birinchidan, fayl yozuvi hali ham mavjud deb hisoblansa (boshqa ma'lumotlarning ustiga yozilmagan), o'chirilgan fayl joylashgan diskda qancha kam fayllar yaratilgan bo'lsa, o'chirilgan faylni yozish uchun joy boshqa yozuvlar uchun ishlatilmaganligi ehtimoli shunchalik yuqori bo'ladi.
Ikkinchidan, fayl yozuvi ko'proq yoki kamroq ishonchli tarzda fayl klasterlari joylashgan to'g'ri joyga ishora qiladi deb taxmin qilinganda (bu Windows XP da, katta FAT32 jildlarida kuzatilgan), operatsion tizim o'chirilgandan so'ng darhol fayl yozuvlarini buzadi, shuning uchun birinchi ma'lumotlar klasteri yaroqsiz bo'lib qoladi va yozuvni keyingi tiklash mumkin emas.
Uchinchidan, faylning ma'lumotlar klasterlarini xavfsiz deb hisoblansa (boshqa ma'lumotlarning ustiga yozilmagan), o'chirilgan fayl joylashgan diskda yozish operatsiyalari qanchalik kam bo'lsa, o'chirilgan faylning ma'lumotlar klasterlari egallagan joy boshqa ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatilmasligi ehtimoli shunchalik yuqori bo'ladi.
Umuman olganda:

• 
  Muhim ma’lumotlar tasodifan o’chirilganda qayta tiklash amalga oshirilmagungacha diskka yangi ma’lumotlar yozlaslik lozim;
  
• 
  Qayta tiklanayotgan ma’lumotlarni ular o’chirilgan diskka aynan qayta tiklamaslik lozim.
  

.