Keyslar to‘plami

Kategorial jalval

Tovush	Tovushqator	Yonma-yon joylashgan klavishlar oralig‘i
Balandlik Qattiqlik Tembr Davomlilik Tebranish tezligi	Diapazon Registr Oktava Pog‘ona Asosiy pog‘ona Hosila pog‘ona 12ta yarimtonlik	Ton Yarim ton Diatonik Xromatik Alteratsiya belgilari tovushlar engarmonizmi

2. “Temperatsiyalangan soz tovushqatori” Keysi

XVI-XVII asr Yevropa musiqiy amaliyotida tovushlar balandligi tizimi, musiqaning ifodaviy vositalari, musiqiy asboblarning yanada rivojlanishi bilan olim va musiqachilar joriy musiqiy soz imkoniyatlari zamon talablariga javob bera olmay qolayotganligini o‘tkir his etib, Pifagor sozi va Tabiiy sozlarni takomilashtirishga uringanlar. Va nihoyat, XVIII asrga kelib “Temperatsiyalangan” deb nomlangan soz birinchi bo‘lib M.Mersenn tmonidan aniq hisoblanib chiqildi. Oktava 12 pog‘onali tekkislangan tovushqatorni qamrab oladigan bo‘ldi. Tovushqator orasi bir hil bo‘lgan asosiy va hosila pog‘onalardan tashkil topgan. Ushbu sozdan foydalanishda eng yorqin badiiy tajriba I.S.Baxning “Yaxshi Temperatsiyalangan Klavir” (I tom, 1722 yil) hisoblanadi.

Keys vazifasi. Temperatsiyalangan soz tovushqatoriga tegishli elementlarni Klaster ko‘rinishida joylashtirib, ko‘rsatib bering.

3. “Intervallar” Keysi

Interval – lot. – masofa, ikki tovush oralig‘idir. Interval uni tashkil etadigan pog‘onalar son miqdori va uning yangrashi sifatini bidiruvchi tonlar son miqdori bilan o‘lchanadi. Interval sifati sof, katta, kichik, ortirilgan, kamaytirilgan kabi so‘zlar yordamida ifodalanadi. Oddiy diatonik intervallarning umumiy soni 14 ta, ikkita uchtonlikni ham sanaganda, va plyus yana to‘rtta xarakterli interval. Ularning hammasini birorta xususiyat asosida to‘rttalab guruhga birlashtirilgan holda eslab qolish qulaydir.

Keys vazifasi. Har bir qatorda beshinchi ortiqcha intervalni aniqlab toping va uni o‘chirib yuboring, qolganlarini muayyan tartibga solib, eslab qolishga harakat qiling.