Keyingi yillarda mamalakatimizda ilm fan sohalarini rivojlantirish uchun katta ishlar amalga oshirilmoqda. Muhtaram Prezidentimiz Sh

Javob:960 ta o'simlikdan 3 ta dominant genli formalar 240 ta


Birikkan holda irsiylanish
1.Pomidor o‘simligida shoxlarining uzunligi bilan mevasining shaklini ifodalovchi genlar birikkan bo lib, bir xromosomada joylash­gan. Seleksioner uzun poyali (H) va yumaloq mevali (R) gomozigota pomidor bilan kalta poyali (h) va noksimon mevali (r) pomidorni cha­tishtirib
F₁ da 110 ta, F₂ da 1200 ta o‘simlik yetishtirgan: 9-sinf ( 157-bet № 1)
a) F₂ da uzun poyali va yumaloq mevasi qancha? b) F₁ da necha xil gameta hosil bo‘ladi? d) F₂ da necha xil genotipik sinf yuzaga keladi? e) F₂ da necha o‘simlik kalta poyali noksimon mevali bo‘ladi?
H- uzun poyali
h-kalta poyali
R-yumaloq mevali
r-noksimon mevali



1) H H h h
R R X r r



Gam H h
R r



F1 H h
R r uzun poya yumaloq meva
-16-

2) H h H h
R r X R r



F2 H H H h H h h h
R R R r R r r r
Gen: 1;2;1 Fen: 3;1
a) 4-------3 ta uzun yumaloq
1200------X=1200·3:4=900 ta uzun yumaloq



b) 2 xil H h
R r
d) 3 xil
e) 4--------- 1ta kalta noksimon
1200---------X=1200·1:4=300 ta kalta noksimon


2.Xitoy primulasi gulining ustunchasi va og‘izcha rangini bel- gilovchi genlar bitta xromosomada joylashgan. Gul ustunchasining kaltaligi (L) dominant, uzunligi (l) retsessiv, ustuncha og‘izchasining yashil rangi (R) qizil rangi (r) ustidan dominantlik qiladi. Tajribada ustunchasi qisqa gomozigota, og‘izchasi qizil bo‘lgan o‘simlik uzun ustunchali yashil og‘izchali o‘simlik bilan chatishtirilib, F₁ da 100 ta, F₂ da 990 ta duragay olingan: 9-sinf ( 157-bet № 2) a) F₂ da necha xil gameta hosil bo‘la- di? B) F₂ da nechta o‘simlik kalta ustunchali va yashil og‘izchali? D) F₂ da necha xil genotip hosil bo‘ladi.


L-kalta R-yashil
l-uzun r-qizil

L L l l
r r X R R


Gam L l
r R


F1 L l L l
R r X R r


F2 L L L l L l l l
R R R r R r r r


Gen: 1;2;1 Fen: 3;1

a) 2 Xil L l
R r
b) 4---------3 ta kalta yashil
990---------X=990·3:4=743 ta kalta yashil
d) 3 xil
3.Makkajo‘xori donining silliqligi burishganligi ustidan, rangliligi rangsizligi ustidan dominantlik qiladi. Makkajo‘xorining doni silliq va rangli navi, doni burishgan va rangsiz navi bilan chatishtirilib, F₁ da 4152 ta doni silliq va rangli, 149 ta doni burishgan va rangli, 152 ta doni silliq va rangsiz, 4163 ta doni burishgan va rangsiz formalar olingan. Genlar orasidagi masofani aniqlang. 9-sinf ( 157-bet № 3)
-17-


A-silliq B-rangli
a-burishgan b-rangsiz

A a a a
b B X b b

Gameta ♂ ♀	A b	A b	a b	a B
a b	A a b b 152 ta doni silliq va rangsiz	A a B b	a a b b	a a B b 149 ta doni burishgan va rangli

Genlar orasidagi masofa= morgan uzunligi= krossingover
4152+149+152+4163=8616
149+152=301
8616-------------100%
301--------------x=301·100:8616=3,49%
1%= 1morgan masofasi
3,49%=3,49 morgan masofasi
Morgan degani krossingover!!!
Jinsga bog‘liq holda irsiylanishga doir masalalar yechish
1.Drozofila meva pashshasida ko‘zning qizil rangini ifodalovchi allel - W, oq rangini ifodalovchi allel - w ustidan dominantlik qiladi. Ular jinsiy xromosomalarda joylashgan. Tajribada qizil ko'zli gomozi­gota urg‘ochi drozofila oq ko‘zli erkak drozofila bilan chatishtirilgan. Olingan F₁ dagi erkak va urg'ochi formalar o'zaro chatishtirilib, F₂ da 300 ta drozofila olingan: a) ulardan nechtasi erkak va nechtasi urg‘ochi; b) erkak drozofilalarning qanchasi qizil ko‘zli, qanchasi oq ko'zli bo'lgan? 9-sinf ( 158-bet № 1)
+
W-qizil
w-oq
+ +
XWXW x XwY
+
Gam XW Xw Y
+ +
F1 XWXw XW Y
qizil qizil


+ +
F2 XWXw x XW Y
+ + + +
XWXW XWY XWXw XwY
qizil qizil qizil oq
F₂ da 300 ta drozofila olingan
a) ulardan 150 tasi erkak va 150tasi urg‘ochi
-18-
b) 2-----------1 ta erkak qizil
150----------X= 75 tasi qizil
2-----------1 ta erkak oq
150----------X= 75 tasi oql


2.Odamda gemofiliyani keltirib chiqaruvchi h geni X-xromoso- mada joylashgan. Otasi gemofiliya bilan kasallangan qiz sog‘lom yi- gitga turmushga chiqqan. Ular 8 ta farzand ko'rishgan: a) farzandlarining nechtasi sog'lom? b) qizlarining nechtasi sog'lom? d) gemofiliya bilan kasallangan o‘g‘il bolalar nechta? 9-sinf ( 158-bet № 2)


XHXh x XHY
Gam XH Xh XH Y


F1 XHXH XHY XHXh XhY
Sog’ Sog’ Sog’ kasal
4--------3ta sog’
8---------X= 6 ta sog’

2ta qiz

4
2 ta og’il
4--------2 ta qiz sog’
8-------X =4 ta qiz sog’
4-------1ta og’il kasal
8-------X= 2ta og’il kasal Javob:a) farzandlarining 6tasi sog'lom? b) qizlarining 4 tasi sog'lom? d) gemofiliya bilan kasallangan o‘g‘il bolalar 2 ta?


3.Viandot tovuqlarda chipor patning ba’zilari oltin rangda, ba’zilari kumush rangda tovlanadi. Oltin rangli chipor belgi retsessiv, kumush rangli chipor belgi dominant bo'ladi. Kumushrang chipor patli tovuqni oltin rang chipor patli xo'roz bilan chatishtirib 30 ta jo'ja olin­gan: a) ulardan nechtasi tovuq? b) F₁ da necha xil genotip olingan? d) jo'jalarning nechtasi kumushrang chipor patli bo'ladi? e) xo'roz larning nechtasi kumushrang chipor patli bo'ladi? f) tovuqlarning nechtasi oltin rang chipor patli bo'ladi? 9-sinf ( 158-bet № 3)

B-kumushrang chipor b- oltinrangli chipor

P ♀ XBY x ♂ XbXb
Gam XB Y Xb
F1 XBXb XBY 30 tadan 15 tasi tovuq 15 tasi xo’roz
a) 15 tasi tovuq b) 2 xil d) jo'jalarning barchasi kumushrang chipor patli bo'ladi e) xo'roz larning barchasi kumushrang chipor patli bo'ladi f) Oltin rang chipor patli bo'lmaydi.