Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

Ish joyida elektromagnit nurlanishni kamayishining asosiy 

sabablari. 

Zamonaviy  kompyuterlarning  nurlanish  parametrlari  asosan  yo’l 

qo’yilgan darajadaligini tasdiqlovchi sertifikati bo’lishiga qaramay, EMM 

mavjudligi  fakti  yangi  kompyuterni  ishlatishdan  oldin  ish  joyida  uning 

elektromagnit  xarakteristikalarini  tekshirishni  taqozo  etadi,  darajaning 

ortiqligi  aniqlangan  taqdirda,  muhofazalovchi  filtr  yoki  ekran  o’rnatish 

zarurati tutiladi. 

Ekranlashtirish  effekti  shu  bilan  o’zgaruvchan  EMM  ekran 

qalinligida  o’tkazgich  materiallar  yordamida  to’lqinlanuvchi  toklarni 

yuzaga keltiradi, uning magnit maydoni ta`sir qiluvchi maydonga nisbatan 

qarama-qarshi  yo’nalgan  bo’lib,  oqibatda  natijaviy  maydon  arzimagan 

ichkariga  kirib,  ekrandan  tez  yo’qola  boradi.  Tajribada  ekran  qalinligi 

tanlanganida  odatda  maydonni  ichkarisiga  kirishni  xarakterlaydigan 

kattalikni 100 marta kichiklashtirilgan ifodasidan foydalaniladi: 

 









f

/

1

/

2





 

---

 

 

480 

 

bu yerda ω - burchak chastota, ω= 2π

f

,   

f

- aylanma chastota, Gs; 

μ    -      ekran    materialining    magnit   singdiruvchanligi, Gn/m; u- 

ekran materialining elektr singdiruvchanligi, Sm/m. 

Yuqori  chastotali  EMM  ichkariga  singdiruvchanligi  juda  kichik, 

misol uchun misda u millimetrning o’ndan birini tashkil etadi. Bu formula 

yaxlit  ekran  uchun  xaadoniydir.  Lekin  yaxlit  ekrandan  foydalanilganda 

EMM  kamayishi  bilan,  yorug’lik  oqimini  yo’li  to’sib  qo’yiladi.  Shuning 

uchun  monitor  ekranidan  nurlanish  darajasini  pasaytirish  maqsadida 

to’rsimon  ekranlardan  foydalaniladi,  ular  yaxlit  ekrandan  farqli  o’laroq, 

yomon  ekranlashtiruvchi  xossaga  ega  bo’lib,  oqim  zichligi  quvvatini 20-

30 dB (100-1000 marta) kamayishiga olib keladi. Zamonaviy monitorlarda 

shunday  ekranlashtiruvchi  filtrlar  kompyuterning  konstuktsion  elementi 

sifatida foydalaniladi. 

Xar  qanday  sharoitda  ish  joyida  monitor  sifatidan  qat`iy  nazar, 

maydon  insensivligi  minimal  bo’lgan  masofada  joylashtirilishi  kerak. 

Buning uchun ekranni cho’zilgan qo’lchalik masofada, ya`ni 70-80 sm da 

joylashtirish  kifoya.  Bu  shu  bilan  tushuntiriladiki,  foydalanuvchi  EMM 

manbai bo’lmish kompyuterning yaqin zonasida, yoki 

R≤λ/2π

  ifoda bilan 

aniqanadigan  induktsiya  zonasida  joylashgan,  bu  yerda  K  -  manbadan 

bo’lgan masofa,  λ- to’lqin uzunligi, bu zonada maydonning magnit tashkil 

etuvchisi  manbadan  bo’lgan  masofaning  kvadratiga  teskari  proportsional 

ravishda  (

H=  R

2

),  kamayib  boradi,  (elektr  tashkil  etuvchisi  esa  yanada 

tezroq  kamayadi,  ya`ni  manbadan  bo’lgan  masofaning  kubiga  teskari 

proportsional ravishda

 E=R

3

) . 

Elektr  maydon  kuchlanganligini  va  magnit  induksiyani  1995  va 

undan keyingi  yillardagi  ekrandan  50  sm.  masofadagi  o’lchamlari  odatda 

me`yordadir,  yon  va  orqa  yuzalardagi  magnit  maydon  intensivligi 

ko’pincha yo’l qo’yilgan qiymatlardan 5-2000 Gs chastota diapazonlarida 

ortib  ketadi.  Bu  maydon  manbai  bo’lib  kompyuterning  orqa  yoki  yon 

tomoniga  joylashgan  yuqori  voltli  chiziqli  transformator  hisoblanadi, 

korpus  devorlari  (eng  yangi  modifikatsiyada  ko’zda  tutilgan  bo’lishi 

mumkin)  nurlanishni  ekranlashtirmaydi.  Shuning  uchun  bir  necha 

kompyuter  joylashgan  honada  bir  kompyuter  videomonitorining  orqa 

yuzasi bilan ikkinchinig ekrani orasidagi masofa 2 m dan kam bo’lmasligi 

kerak,  yon  yuzalari  orasidagi  masofa  esa  -1.2  m  dan  kam  bo’lishi  kerak 

emas. Bunday masofa kompyuterlarning bir-biriga ta`sirini xam cheklaydi. 

Xavfsizlik  nuqtai-nazaridan,  kompyuterlarni  hona  perimetrida  bir-birini 

orqasidan emas, devor bo’ylab joylashtirish tavsiya etiladi. 

---

 

 

481