Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

XVII.19. Karbonat kislotalar yordamida o'chirish 

 

Sanoat  korxonalarida  faqat  qattiq  yoki  suyuq  moddalargina  emas, 

balki elektr qurilmalari, stanoklar va boshqalar ham yonib ketishi mumkin. 

---

 

 

372 

Ma'lumki,  yuqorida  aytib  o'tilgan  o't  o'chirish  vositaiarini  qo'llash,  ya'ni 

ko'pik yoki suv yordamida o'chirish, ular elektr tokini yaxshi olkazganligi 

tufayli  ularni  elektr  qurilmalarini  uchirishsa,  mutlaqo  ishlatib  bo'lmaydi. 

Chunki  bunda  o't  o'chiruvchining  elektr  toki  ta'siriga  tushib  qolish  xavfi 

bor. Shiming uchun bunday hollarda karbonat kislotalaridan foydalaniladi. 

Ma'lumki, karbonat kislotalari (ya'ni SO,) bilan o'chirishning ikki xil usuli 

qo'llaniladi.  Birinchisida  SO2  to'ldirilgan  ballonlar  yona-yotgan  xonaga 

kiritiladi.  SO2  bilan  o'chirganda  uning  zaharliligini  hisobga  olish  kerak, 

uning  hattoki 10 foiz  miqdorida  nafas  olish,  o'limga  olib  keladi.  Shuning 

uchun undan foydalanganda  maxsus  signal  tizimlari  bo'lishi  kerak.  Shuni 

aytib  o'tish  kerakki  1  1  suyultirilgan  karbonat  kislotasi  506  1  gazga 

aylanadi. 

Ikkinchisi  usulda  SO2  o't  o'chirgichlarga  to'ldiriladi.  Bunday  o't 

o'chirgichlarning  OU-2,  OU-5,  OU-8  turlari  (77-rasm)  keng  qo'llaniladi. 

Bu  o't  o'chirgichlarni  ishlatishda  uning  yuqori  qismiga  o'rnatilgan  ventil 

burab  ochiladi.  O't  o'chirgichga  to'ldirilgan  su-yultlrilgan  SO2  bosim 

ostida uning ichki tomonidan siqib chiqarila boshlaydi. Suyultirilgan SO2 

nihoyatda  tezlik  bilan  bug'lanishi  hi-sobiga  qorsimon  massaga  aylanadi. 

Nihoyatda  sovuq  bo'lganligi  uchun  elektr  qurilmasiga  yo'naltirilgan 

taqdirda  uni  o'rab  sovutadi  (uning  sovuqligi-81  °C  atrofida  bo'ladi)  va 

havo 

o'tkazmaganligi 

sababli 

o'chirishga 

erishiladi. 

Bu 

o't 

o'chirgichlarning son ko'rsatkichlari uning hajmini bildiradi. 

---

 

 

373 

 

 

 

 

79-rasm. 2, 5, 8 litr hajmga ega bo'lgan karbon kislotali o't 

o'chirgichlarning umumiy ko'rinishi. 

 

Sanoatda  karbonat  kislotali,  zambilg'altaklarga  o'rnatilgan  25,  50  1 

va  undan  katta  hajmdagi  turlari  ham  mavjud.  Bundan  tashqari  tarkibiga 

galogenlar qo'shilgan o't o'chiigichlardan ham keng foydalaniladi. Asosiy 

xususiyati shuki, ular kimyoviy reaksiyani to'xtatishi mumkin..