Ketma-ket qo‘zg‘atish hulg‘amli dvigatelning mexanik tavsiflari

Ketma-ket chulg‘amli dvigatellarning ishga tushirish qarshiliklarini va sun’iy tavsiflarini hisoblash. Sun’iy mexanik tavsiflar kataloglardagi mexa­nik tavsif asosida hisoblanadi. Hozirda EHM larning keng qo‘llanilayotganini nazarda tutib, hisoblashning grafik usulini emas, balki analitik usulini ko‘rib chiqamiz. Shunday qilib mashinaning tabiiy mexanik tavsifi, ya’ni n = f (i), bu yerda: I = I_ya = I_qch — yakor toki bo‘lib, mashina normal sxemada ulanganda qo‘zg‘atish tokiga tengdir; R_qch — dvigatel­ning yakor zanjiriga ulangan qo‘shimcha qarshiliklar yig‘indisi:


R_q = R_ya + R_qch + R_qq, (2.52)

2.16- rasm. ДП rusumidagi ketma-ket qo‘zg‘atishli dvigatellarning
universal tavsiflari: 1 — n = f (i_ya) 2 — m = f (i_ya).

bu yerda: R_ya, R_qch va R_qq — mos ravishda yakor, qo‘zg‘atish chulg‘ami va qo‘shimcha qutblar qarshiliklari.

U holda quyidagini yozishimiz mumkin:


(2.53)

bu yerda: E_t(I ) va F(I ) lar dvigatel tabiiy tavsifidagi EYK va magnit oqimi sxemada yakor tokiga teng bo‘lgan qo‘zg‘atish tokining funksiyasidir.

Bunda (2.53) ko‘rinishdagi tabiiy tavsifga ega bo‘lgan holda quyidagi ifodani olish mumkin:


C_EF(I ) = (En^-1)_t (2.54)

Shunday qilib, (2.54) ko‘rinishdagi bog‘lanish mashinaning magnitlanish egri chizig‘iga proporsional bo‘ladi. Bu yerda mashinaning to‘yinishi hisobga oli­nadi va ketma-ket ulangan qo‘zg‘atish chulg‘amidagi yakor reaksiyasining magnitsizlantirish ta’siri bartaraf etiladi. Bundan tashqari bir xil qo‘zg‘atish tokida har qanday sun’iy va tabiiy elektromexanik tavsif uchun:

C_EF(I )=f (I )=(En^-1)_c=(En^-1)_t. (2.55)

Bu yerda c va t belgilari sun’iy va tabiiylikni bildiradi. Shuning uchun bitta tabiiy tavsifga ega bo‘lgan holda berilgan qo‘shimcha qarshilik R_qo‘sh berilganda R = R_q + R_qo‘sh ni hisoblab, har qanday sun’iy tavsifni qurish mumkin. Shundan so‘ng quyidagini aniqlaymiz:

(2.56)
Bunda U, R_q, R ning qiymatlarini berib, ularga mos keladigan (En^-1)_ti qiymatlari aniqlanadi. Shundan so‘ng ushbu tok qiymatlarida sun’iy tavsifdagi EYK E_si larning qiymatlari quyidagi formula orqali hisoblanadi:


E_ci=U-I_iR .
(2.56) formula orqali n_ci ning qiymatini E_ci ni (En^-1)_ti ga bo‘lib hisoblanadi.
Ketma-ket qo‘zg‘atish chulg‘amli o‘zgarmas tok dvigatelini sun’iy mexanik tavsifini hisoblash uchun I_i toklariga mos keladigan M_i elektromagnit momentlarini aniqlash zarur. (2.55) ifodani hisobga olgan holda quyidagini aniqlaymiz:

(2.57)

Bu yerda C_M dvigatel momentini N.m larda tavsif­laydi, C_E esa mashina EYK ni tavsiflaydi, bunda aylanish harakat tezligi ayl/min da o‘lchanadi. U holda C_MC_E^-1 = 30p^-1 = 9,55 ga teng bo‘ladi va (2.57) tenglamani quyidagi ko‘rinishshda yozamiz:

M_i = 9,55(En^-1)_ciI_i. (2.58)

Ketma-ket qo‘zg‘atish chulg‘amli dvigatel uchun ishga tushirish qarshiliklari ham nurli diagrammalarni qo‘llagan holda analitik usulda yoki grafik usulda hisoblanadi.