Kerakli asboblar: optik taglik, etalon lampa, mikroampermetr, fotoelement, voltmetr. Nazariy qism

Ishni bajarish tartibi 
1-mashq. Yorug‘lik oqimi o‘zgarmas (

=
const
) bo‘lganda fototok qiymatining anod 
kuchlanishiga bog‘liqligini o‘rganish. 
1. Fotoelement optik taglikda yorug‘lik manbaidan 
l
=15 cm uzoqlikda o‘rnatiladi. 
2. Yorug‘lik manbai (lampa) ga kuchlanish beriladi va u tajriba davomida o‘zgartirmasdan 
saqlanadi. 
3. Sxema o‘qituvchi tomonidan tekshirilgandan so‘ng tok manbaiga ulanadi. Potensiometr 
yordamida anod kuchlanishi 0 dan 100 V gacha oshirilib boriladi. Kuchlanish 10 voltdan 
oshirilib unga to‘g‘ri keluvchi fototok qiymatlari o‘lchanadi. Keyin tajriba teskari 
yo‘nalishda amalga oshiriladi, ya'ni kuchlanish 100 V dan 0 gacha kamaytiriladi. Bunda 
ham kuchlanish 10 V dan kamaytirilib fototokning qiymatlari o‘lchab boriladi va 1-jadvalga 
yoziladi, 
1-jadval 
№ 
l
, m 
U
a
, V 
kuchlanish 
ortganda 
I
F
, 

A 
U
a
, V 
kuchlanish 
kamayganda 
I
F
, 

A 
<
I
F
>, 

A 
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
6. 
8. 
9. 
10. 
4. Abssissa o‘qiga 
U
a
qiymatini, ordinata o‘qiga <
I
F
> fototok qiymatini qo‘yib, anod 
kuchlanishi bilan fototok qiymati orasidagi bog‘lanash grafigi chiziladi. 
2-mashq. O‘zgarmas kuchlanishda yorug‘lik oqimi bilan fototokning bog‘lanishini 
o‘rganish. 
1. Fotoelementga 100 V anod kuchlanishi berilada va u tajriba oxirigacha o‘zgartirmasdan 
saqlanadi. 
2. Fotoelement yorug‘lik manbaidan 15 cm dan 60 cm gacha uzoqlashtiraladi. Har 5 cm 
siljishga mos kelgan fototok qiymati yozib boriladi. 
3. Fotoelement 60 cm dan 15 cm gacha lampaga yaqinlashtiriladi va yana har 5 cm 
kamaytirishdagi fototok qiymati yozib olinadi. Bunda lampaning yorug‘lik kuchi 25 sham 
deb olinadi. 
4, 
l
ning har bir qiymati uchun 

ning qiymatlari 

---


=
IS
/
l
2
, 
formuladan hisoblab topiladi. Bunda 
S
– fotokatod yuzasi (4 cm
2
),