"келишилди" Инновацион соғлиқни сақлаш миллий палатаси раиси

Касаллик ёки ҳолатнинг эпидемиологияси (касалликлар ёки ҳолатлар гуруҳлари)

ЖССТ маълумотларига кўра, сайёрамизда 2 миллиардга яқин одам йод танқислиги шароитида яшайди, дунёда 655 миллион одам эндемик бўқоқ билан, 43 миллион одамда йод танқислиги туфайли мия фаолияти бузилган ва ақлий заифлик мавжуд [1-8]. Бироқ Йод танқислигига қарши кўп йиллик кураш олиб борилаётганига қарамай, дунёнинг кўпгина мамлакатларида, жумладан, Ўзбекистонда ҳам йод танқислиги муаммоси ҳал этилмаган. Ўзбекистонда эндемик бўқоқ муаммоси устида 18-аср охиридан бошлаб илмий ишлар бошланди ва бу муаммони мунтазам ўрганиш ўтган асрнинг 30-йилларида бошланган.

Ўзбекистон Республикасида йод танқислиги касалликларининг тарқалишини эпидемиологик ўрганиш натижалари (Исмоилов С.И., Рашитов М.М. Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази, Тошкент ш., Ўзбекистон Республикаси). Йодурия кўрсаткичларига кўра, оғир йод танқислиги (20 мкг/л дан кам) улуши 1998 йилдаги 94,4% дан 2004 йилдаги 21,4% га, 2010 ва 2016 йилларда 1,9% гача камайди. Йод истеъмол қилишнинг мақбул даражаси (100 мкг/л дан ортиқ) 1998 йилдаги 0% дан 2004 йилдаги 46,3% га, 2010 йилда 63,7% гача ва 2016 йилда 76,3% гача ўсди. I ва II даражали диффуз бўқоқ тарқалишининг қиёсий таҳлили ушбу касалликнинг улуши 1998 йилда 72,8%, 2004 йилда 58,8%, 2010 йилда 40,2% ва 2016 йилда 28,6% ни ташкил этганлигини кўрсатди. Хулоса. Ўзбекистон Республикасида йод танқислиги касалликлари профилактикаси соҳасида эришилаётган ютуқларда 2007 йилда қабул қилинган “Йод танқислиги касалликларининг профилактикаси тўғрисида”ги қонун муҳим аҳамият касб этди. Амалга оширилаётган кенг кўламли чора-тадбирларга қарамай, 2016-йилда олинган ош тузи ва сийдикдаги йод миқдори тўғрисидаги маълумотлар Ўзбекистон Республикаси аҳолисининг 25 фоизи ҳамон йод танқислиги ҳолатида эканлигини кўрсатмоқда.

Касаллик ёки ҳолатнинг таснифи (касалликлар ёки ҳолатлар гуруҳлари)
Рационда йоднинг етишмаслиги қуйидаги қалқонсимон без касалликларининг ривожланишига олиб келади:
• Диффуз заҳарли бўлмаган бўқоқ
• Нодуляр/мултинодуляр токсик бўлмаган бўқоқ
• Қалқонсимон безнинг фунционал автономияси туфайли тиротоксикоз / қалқонсимон безнинг токсик аденомаси
• Йод танқислиги сабабли субклиник гипотироидизм