Masala yechish namunalari
1. Bola og‘irligining bosim kuchi 500 N. Oyoq kiyimlarining ostki
yuzasi 300 sm
2
. Bolaning polga beradigan bosimi nimaga teng?
B e r i l g a n:
F o r m u l a s i:
Y e c h i l i s h i:
F = 500 N
S = 300 sm
2
p = ?
S = 300 sm
2
ni m
2
ga aylantirib olamiz:
S = 300 sm
2
= 300 ·
m ·
m =
m
2
.
= 500 ·
= 16666, (6) Pa.
Javobi: p = 16666, (6) Pa.
2. O‘lchamlari 20, 10 va 5 sm bo‘lgan g‘ishtning og‘irligi 10 N ga
teng. G‘ishtning turli holatlari uchun tayanchga beradigan bosimlarini
hisoblang.
B e r i l g a n:
F o r m u l a s i:
1
5
20
2
3
10
F = 10 N
l
1
= 20 sm
l
2
= 10 sm
l
3
= 5 sm
p = ?
Y e c h i l i s h i:
1-holatda g‘ishtning
tayanch yuzasi S
1
=
l
1
·
l
2
ga teng. S
1
= 20 sm ×
× 10 sm = 20 ·
m · 10×
×
m =
m
2
500 Pa.
Javobi: p
1
= 500 Pa.
2-holatda g‘isht ning ta-
yanch yuzasi S
2
l
1
·
l
3
.
S
2
= 20 sm · 5 sm =
= 20 ·
m · 5 ·
m =
=
m
2
;
= 1000 Pa.
Javobi: p
2
= 1000 Pa.
3-holatda g‘isht ning ta-
yanch yuzasi S
3
=
l
2
·
l
3
,
S
3
= 10 sm · 5 sm
10 ·
m · 5 ·
m =
=
m
2
.
Javobi: p
3
= 2000 Pa.
59
Amaliy topshiriq
Massangizni va oyoq kiyimingizning ostki yuzasini bilgan
holda tik turgan holatingizda qancha bosim berishingizni
aniqlang. Massani maktab tibbiyot yoki jismoniy tarbiya xonasida
o‘lchash mumkin. Yuzani topish uchun oyoq kiyimingizni katak daftar
varag‘iga qo‘yib, chetki qismini chizib chiqing. Butun kataklar sonini
sanang. Unga butun bo‘lmagan kataklar sonining yarmini qo‘shing.
Hosil bo‘lgan sonni 0,25 sm
2
ga ko‘paytiring.
1.
Kundalik turmushda bosimga doir kuzatgan tajribalaringizni
aytib bering.
2. Nima sababdan yengil avtomobil shudgorda botib qoladi-yu, og‘ir
traktor bemalol yuradi?
3.
Bichish-tikish ishlarida ishlatiladigan angishvonaning vazifasini
bila sizmi?
4. Odam yerga qaysi vaqtda ko‘proq bosim beradi: to‘xtab
turgandami yoki yugurayotganidami?
5-mashq
1. Jismning og‘irlik kuchi va tayanchga beradigan bosimi ma’lum
bo‘lsa, yuzani qanday hisoblash mumkin?
2. 0,02
necha paskalga teng?
3
*
. Uyning ayvoni 8 ta ustunda qurilgan. Har bir ustunning
ko‘ndalang yuzasi 400 sm
2
. Ayvon tomiga yopilgan materiallar massasi
1500 kg bo‘lsa, ular har bir ustunga taxminan qanday bosim beradi?
(Javobi: 45937,5 Pa.)
4. Yuzasi 0,1 sm
2
bo‘lgan mixga 20
N kuch bilan ta’sir etilsa,
bosimi qanchaga teng bo‘ladi?
5. 5 Pa necha
ga teng?
6. Parijdagi Eyfel minorasining og‘irligi 5000 kN bo‘lib, poydevori
450 m
2
ga teng. Uning Yerga beradigan bosimini hisoblang.
60
Do'stlaringiz bilan baham: |