Kegl cc pechat indd

25-MAVZU
TINCH HOLATDAGI GAZ VA SUYUQLIKDA BOSIM
Oldingi mavzuda suyuqlik va gazlarda ichki bosim mavjudligi 
aytilgan  edi.  Bu  bosimni  tinch holatdagi bosim deb ham aytiladi. 
Suyuqlik yoki gazni tashkil etgan zarralar o‘z og‘irliklariga ega bo‘ladi. 
Shunga ko‘ra, har bir qatlam o‘z og‘irligi bilan pastdagi qatlamni 
bosadi. Ular to‘planib idish tubiga beriladi. Bu bosimni, shu 
ningdek, 
gidrostatik bosim deb ham yuritiladi. Uni hisoblab ko‘raylik.
30- rasm.
h
S
Δh
Suyuqlik ichida qalinligi 
h bo‘lgan qatlam olaylik 
(30-rasm). Bu qatlam o‘z og‘irligi bilan pastki qatlamga 
bosim beradi. Idish yuzasi  S butun balandlik bo‘yicha 
o‘zgarmas bo‘lsin. U holda qatlamning bergan bosimi 
 bo‘ladi. 
F – h qatlam og‘irligi. F = mg = 
 · V · g =  · S · h · g dan 
 
 g · h bo‘ladi. 
Idish tubiga berilgan bosim qatlamlar bergan bosimlar 
yig‘indisiga teng:
p = ρgh.
Unga ko‘ra, suyuqlikning idish tubiga bergan bosimi, yuzaga bog‘liq 
bo‘lmasdan, faqat suyuqlik balandligiga bog‘liq bo‘lar ekan. Buning 
isbotini quyidagi tajribada ko‘rish mumkin. 31-rasmda shakli va idish 
tubining  yuzasi  turlicha  bo‘lgan  shisha  naylar  keltirilgan.  Naylardan 
biriga  ma’lum  bir  balandlikkacha  suv  quyilsa,  qolgan  naylardagi 
suv sathi ham shu nay 
dagi suv sathi bilan bir xil bo‘lishi kuzatiladi.