Кўчмас мулк ва мулк ҳУҚУҚи амалий қўлланма

КЎЧМАС МУЛК ВА МУЛК ҲУҚУҚИ
88
Кўчмас мулкка бўлган мулк ҳуқуқларини ва бошқа ашёвий ҳуқуқларни 
давлат рўйхатидан ўтказиш юридик ва жисмоний шахсларнинг кўчмас 
мулкка бўлган ҳуқуқларини ҳимоялаш, кўчмас мулк объектларини ҳисобга 
олиш, белгиланган тартибда улар билан боғлиқ битимларни амалга ошириш 
мақсадида амалга оширилади.
Кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларни давлат рўйхатидан ўтказиш – юридик 
ва жисмоний шахсларнинг, жумладан битимлар асосида юзага келадиган 
кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларнинг вужудга келганлигини, бошқа шахсга 
ўтганлигини, чекланишини (юкланишини), бекор бўлишини тан оладиган 
ҳамда тасдиқлайдиган ҳуқуқий ҳаракат бўлиб, у “Ергеодезкадастр” давлат 
қўмитасининг туман (шаҳар) ер тузиш ва кўчмас мулк кадастри давлат 
корхоналари томонидан амалга оширилади.
2 .2 .2 . УЙ-ЖОЙНИ БОШҚА ШАХСГА ЎТКАЗИШ БЎЙИЧА 
БИТИМЛАРНИ ТУЗИШ ВА ТАСДИҚЛАШНИНГ 
УМУМИЙ ҚОИДАЛАРИ
Уй-жойни бошқа шахсга ўтказиш шартномаси шаклининг ёзма эканлиги ва 
нотариал тарзда тасдиқланиши мажбурий ва қатъий тусга эга. Бироқ мазкур 
талаблар уй-жойга оид шартномаларни тузишнинг умумий хусусият касб 
этувчи талаблари бўлиб, ёзма равишда тузиладиган шартнома мазмуни ҳам 
қатор талабларга жавоб бериши лозим. Бундай шартлар мазмуни тўлиқ ва 
тўғри тузилган шартномани нотариал тасдиқлашга нисбатан ҳам белгиланган.
Уй-жой олди-сотди шартнома-
сининг мазмуни (матни)га қўйила-
диган талаблар.
Уй-жой олди-сотди шартномасида 
тарафларнинг амалга оширилаётган 
битим юзасидан ҳуқуқ ва бурчларининг, 
шартнома шартларининг, шартнома 
предмети бўлган уй-жойнинг тавсифига 
оид маълумотларнинг ва бошқа 
аҳамиятли ҳолатларнинг аниқ ва 
тушунарли, тўғри ва тўлиқ кўрсатилиши 
шартноманинг қонунийлигини, унинг 
бажарилишини, низоли ҳолатлар келиб 
чиқишининг олдини олиш ва бундай 
ҳолатлар келиб чиққан тақдирда 

---

89
ҳуқуқлари бузилган тарафнинг ҳуқуқлари ҳимоясини таъминлашда зарурий 
аҳамият касб этади.
Қонунчиликда шартномада кўрсатилиши шарт бўлган маълумотларнинг 
назарда тутилмаслиги оқибатлари белгиланган бўлиб, бунга риоя қилмаслик 
шартноманинг юридик аҳамиятини кескин ўзгартиради.
Фуқаролик кодексининг 484-моддасига кўра кўчмас мулкни сотиш 
шартномасида шартнома бўйича сотиб олувчига топширилиши лозим бўлган 
кўчмас мулкни аниқ белгилаш имконини берадиган маълумотлар, шу жумладан 
кўчмас мулк тегишли ер участкасида ёки бошқа кўчмас мулкнинг таркибида 
қандай жойлашганлигини белгилаш имконини берадиган маълумотлар 
кўрсатилган бўлиши шарт.
Шартнома номи
Тарафлар амалга ошираётган шартноманинг турини (яъни, уй-жойнинг олди-сотдиси) 
аниқ ва тушунарли ифодаловчи келишув
Шартноманинг тарафлар келишган баҳоси
Тўловларни амалга ошириш тартиби ва муддатига оид шартлар
Шартнома тузилаётган жой ва вақт
Шартнома тарафлари (иштирокчилар)га оид маълумотлар (фамилияси, исми, отасининг 
исми, туғилган йили, яшаш жойи, паспорт маълумотлари)
Шартнома предмети бўлган (сотилаётган) уй-жойнинг тавсифига оид маълумотлар
(уй-жойнинг манзили, қурилиш майдони, яшаш ва қўшимча фойдаланиш хоналари сони, 
ер участкасининг майдони)
Уй-жойнинг уни сотаётган шахсга мулк ҳуқуқи асосида тегишлилигини эътироф этувчи 
маълумотлар
Уй-жой фойдаланувчиларининг (рўйхатда турган шахсларнинг) келгусидаги ҳуқуқий
ҳолати юзасидан келишуви
Шартнома тузиш вақтида тўловлар тўлиқ ёки қисман амалга оширилган тақдирда,
бу ҳақдаги маълумотлар
Уй-жойни сотиб олувчига топшириш муддати
Шартнома тарафларининг имзоси