Кбк: 60. 5(5Ў) 31 Санжар Юлдашев Социологик тадқиқот методологияси [матн] / С. Юлдашев. Т.: Тошкент ислом университети, 2018. 228 б. (575. 1) Кбк: 31



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/123
Sana29.03.2022
Hajmi2,61 Mb.
#515442
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   123
Bog'liq
Социологик тадқиқот методологияси 2 (1)

4. 
Прогностик функция. 
Одатда, миқдорий таҳлил вазиятнинг 
умумий манзарасини очиб беради, оғриқли нуқталарни кўрсатиб, 
аниқроқ муаммо ташувчисини аниқлашга ёрдам беради. Бироқ 
унинг “миссияси” шу босқичда тугулланади. Энди аниқланган 
муаммонинг кейинги ривожланиш сценаарийларини белгилаш ва 
прогноз қўйиш учун масалага нейтрал томондан туриб малакали 
баҳо бериш талаб этилади. Сифат методлари (эксперт сўрови, фокус-
гуруҳ) тадқиқотчига ўрганилаётган муаммо юзасидан прогноз 
ишлаб чиқишга кўмаклашади. Миқдорий таҳлил, агар фақат 
жамоатчилик фикрининг ривожланганлик ҳолатини кўрсатиб берса, 
сифат методлари миқдорий таҳлил натижаларини расмий, таҳлилий 
маълумотлар ҳамда илмий-амалий тажриба билан қиёслаган ҳолда 
прогнозлар ишлаб чиқиш учун шароит яратиб беради. Прогностик 
функция прогноз билан биргаликда, прогнозда кўрсатилаётган 
ижтимоий воқеликнинг ривожидан келиб чиқиб, маълум ижтимоий 
муаммоларни нейтраллаштириш, минималлаштириш ёки бартараф 
этиш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишни ҳам назарда 
тутади. Умуман олганда, ушбу функция таҳлилий социологик 
тадқиқотнинг сифати ва манзиллигини оширишда хизмат қилади. 
5.2. Интервью методи
Интервью – сўров методининг бир тури саналади. 
Интервью
– 
интервью ўтказувчи (интервьюер) томонидан интервьюда иштирок 
этаётган шахс (респондент)дан муайян саволларга жавоб олишга 
йўналтирилган вербал-коммуникатив метод саналади. Содда қилиб 
айтганда, интервьюер билан респондентнинг мулоқоти тушунилади.
Интервью – бу, албатта, мақсадли суҳбатдир. Аммо оддий суҳ-
батни «интервью» деб ҳисоблаш нотўғри. Чунки у стихияли тарзда, 
ўзидан-ўзи бўлиб ўтади. Дастурхон атрофида ёки кўчада бўлиб ўтган 
суҳбат икки ёки ундан ортиқ кишилар ўртасидаги фикр алмашинуви 


165
бўлса-да, бу ҳам интервью ҳисобланмайди. Интервью – бу, албатта, 
мақсадга йўналтирилган
суҳбатдир. Ва шунчаки суҳбат эмас, балки 
муҳим маълумотларни, янги ахборотларни излаб топиш, аниқлашдир. 
Бошқача айтганда, оғзаки сўров воситасида маълумотларни олишнинг 
ижтимоий-психологик усули. 
Шу тарзда, илмий интервью, шу жумладан, социологик ин-
тервью – бу шахс билан жонли суҳбат асносида (юзма-юз суҳбатда) 
маълумот олиш усули саналади. Унга кўра, махсус тайёргарликдан 
ўтган мутахассис (интервью олувчи) муайян мақсадга ва муайян 
коммуникатив тактика (изчиллик, саволларни бериш шакли ва
ҳ.к.)га амал қилган ҳолда саволлар беради. Социологни жамиятнинг 
шифокори деб аташади, шу сабабли интервью социология ўз мақсади 
ва вазифаларига кўра, шифокор билан бемор ўртасидаги вазифаларга 
яқин туради. Тегишли равишда, социологияда маълумотларнинг 
асосий сифати уларнинг аниқлиги ва тўлиқлиги билан изоҳланади.
Социологик тадқиқотларда интервьюнинг иккита асосий тури 
ажратилади:
1. 
Стандартлаштирилган интервьюда 
саволлар изчиллиги ва 
пухта тузилганлиги, эҳтимолий жавоблар вариантларини ўз ичига 
олувчи батафсил ишлаб чиқилган дастур бўйича суҳбат қуриш 
асосида амалга оширилади. Бунда интервью учун махсус саволнома 
тузилади ва интервью ушбу саволномани қўллаган ҳолда мантиқий 
кетма-кетликда ўтказилади. 
2. 
Стандартлаштирилмаган (ностандарт) интервью
умумий 
дастур бўйича, лекин муайян саволлари аниқлаштирилмаган, яъни 
махсус саволномасиз ўтказилиб, интервью олувчи хатти-ҳаракатлари 
мантиқий тартибга солинмаган узоқ давом этувчи суҳбат. 
Интервью методини қўллашнинг афзалликлари қуйидагилардан 
иборат:
– респондент билан “face to face” форматида интервью ўтказиш, 
яъни юзма-юз мулоқот қилиш орқали фуқароларни тинглаш, 
саволларга жавоб олиш, айрим ҳодиса ёки воқеаларни қайтадан 
сўраш ҳамда аниқлаштириб олиш имкониятининг мавжудлиги;
– интервью давомида респондентни кузатиш, респондентнинг 
ўзини тутиши, кутилмаган ёки чалғитувчи саволларга жавоб 
бериши, ташқи кўринишидаги экспрессив реакциялар, нутқидаги 
ўзгаришларни кузатиб бориш шароитининг яратилиши; 


166
– интервьюда анкета сўровига ўхшаб саволларнинг миқдори ёки 
муқобил вариантлари нисбатан кўп ва мураккаб бўлмайди. Аксинча, 
саволлар аниқ ва лўнда тарзда респондентнинг тушуниб етишига мос 
равишда берилади. 
Таърифланаётган усулнинг, шубҳасиз, афзалликлари билан бирга 
қатор 

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   123




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish