Кбк: 60. 5(5Ў) 31 Санжар Юлдашев Социологик тадқиқот методологияси [матн] / С. Юлдашев. Т.: Тошкент ислом университети, 2018. 228 б. (575. 1) Кбк: 31

2.3. Дастурнинг методик қисми
Социологик хизматлар фаолиятида тадқиқот методологиясини 
яратишда эмпирик маълумотларни тўплаш шароитини яратиш муҳим 
ўрин эгаллайди. Бундай ахборотни ўзида жамловчи муҳим ҳужжат 
дастурнинг методик қисми саналади. Кўп адабиётларда тадқиқот 
дастурининг методик қисми “амалий қисм” ёки “амалий-методик 
қисм” деб ҳам номланади. Ҳақиқатдан ҳам, дастурнинг ушбу қисми 

---

63
дала тадқиқотини ташкил этиш ва ўтказишда амалий вазифаларни 
бажаришга қаратилади. Шунингдек, тадқиқотнинг ташкилий режаси 
ҳам ушбу қисмда мавжуд бўлади. Бироқ социологик тадқиқотдаги 
ҳар қандай амалий қадам асосланган, ҳисоблаб чиқилган ва синаб 
кўрилган методикалар асосида амалга оширилади. Шу сабабли, 
тадқиқот дастурининг ушбу қисмини “методик қисм” деб номлаш 
мақсадли саналади.
Тадқиқот дастурининг назарий-методологик қисмида муаммоли 
вазият ёритилиб, тадқиқот мақсади, вазифалари, объекти, предмети 
ва бошқа муҳим илмий жиҳатларини кўриб чиқишдан мақсад 
тадқиқотни тўғри 
режалаштириш
бўлса, дастурнинг методик қисми 
тадқиқотни бевосита ўтказишни тўғри, муайян методлар асосида 
ташкил этишга жавоб беради
. 
1. Саралаш лойиҳаси
Дастурда респондентларни саралаш турига таъриф бериш 
ҳамда тадқиқот мақсадларидан келиб чиқиб ундан фойдаланишнинг 
мақсадга 
мувофиқлигини, 
репрезентативлик 
талабларига, 
тадқиқотнинг ташкилий имкониятларига мос келишини асословчи 
қисқа маълумот келтириш лозим.
Саралаш лойиҳаси
 
– 
объектдан кейинчалик сўров билан қамраб 
олинадиган одамлар (ёки бошқа ахборот манбалари) йиғиндисини 
ажратиб олиш принципларини кўрсатиш.
Саралаш лойиҳаси қуйидаги элементларни ўзига мужассам этади:
– саралаш ҳажми;
– саралаш тури ва методи;
– саралаш паспорти.
Энди мисол тариқасида қуйидаги социологик тадқиқот ишларида 
келтирилган саралаш лойиҳаси элементларини кўрсатиб ўтамиз: