KBaxt va muvaffaqiyat sirlari

Beruniy – ilk analog
kompyuterlar ixtirochisi
Volvelle yoki «g‘ildirakli tasvir» – bugungi kompyu- 
terlar va elektron kitoblarning ajdodi. Harakatlanuvchan 
g‘ildirak va turli qismlardan iborat volvellelarda asosan 
ish boshqaruvida, xo‘jalik hisob-kitobida keng foydalanil-
ritalar tasvirlangan. Volvelle o‘z navbatida ana-
log kompyuterlarning ilk qog‘oz namu-
nasi hisoblanadi. Volvellelarning 
rivoji va takomillashtirilishi ja-
hon olimlari tomonidan buyuk 
vatandoshimiz Abu Rayhon Be-
runiy nomi bilan chambarchas 
bog‘lanadi.
Mulohaza uchun
Aqlni charxlash uchun savol va topshiriqlar

---

70
IV bob. Taraqqiyot va biznes – ilm-fan va yaratuvchanlik mevasi
1. Beruniyning yana qanday ixtirolarini bilasiz? 
2. Beruniy yaratgan globus haqida ma’lumot to‘plang.
3. Beruniy nechta tilni bilgan va uning qo‘shimcha tillarni bilishi olamshumul 
izlanishlariga qanday ta’sir etgan? Qo‘shimcha manbalardan foydalanib, 
shu haqida ma’lumotlar to‘plang.
1. Nobel mukofoti haqida nimalarni bilasiz? U mukofot qaysi fanlar uchun 
beriladi? 
2. Eynshteyn o‘z faoliyati davomida asosan qaysi fanni rivojlantirishga 
harakat qilgan?
Ilm bilan aziz bo‘lgan olim 
Albert Eynshteynning yoshlik yillari og‘ir 
o‘tgan. O‘sha davrlarda ba’zi hukmron doiralar 
Eynshteynga nisbatan tazyiq o‘tkazishadi 
va oqibatda u bir muddat muhojirlikda umr 
kechirgan.
Bu sinovlar uning yetuk olim bo‘lib 
yetishishiga to‘sqinlik qila olmadi. Eynshteyn optik tola va telekommuni-
katsiya tarmoqlarida, quyosh batareyalari rivojiga turtki bo‘lgan fotodiod 
qurilmasini yaratib, insonlar turmushini o‘zgartirib yuborgan. Buning uchun 
olim 1921-yilda Nobel mukofotini qo‘lga kiritgan. 
Umar Xayyom 1077-yil (a+b)
n
binom yoyilmasining umumiy formulasini 
kashf etgan. Nasriddin at-Tusiy 1265-yil (a+b)
n
binom yoyilmasini istalgan 
ko‘rinishida keltirgan. Nyuton esa bu qonunni umumlashtirgan.