ё = е кип + £„от = 012 ) к Т + (I /2 )кТ =кТ (4.1)
энергия тугри келади, тебранаетган атомнинг уртача тула энергияси
е а = 3кТ (4.2)
булади. Агар грамм-атом микдордаги кристалл олинса, унинг атомлари тебранишлари тула энергияси
E NA= N Aea =3NAkT = 3RT. (4.3)
бу ерда /У-Авогадро сони, Л-газ универсал доимийсм.
Таърифга кура, ^атти* жисмнинг исси^ик сигими деб температура бир градус еддар узгарганда унинг ички энсргия- сининг узгаришм ми^дорига айтилади. Бу сигимни О ч/ЕОТ тардда аникланади. С - сигим айрим термодинамик катталик- лар функцияси булиб, унинг куриниши ва киймати кандай шароитда ани^анишига богликдир.
Агар иссик^икнинг сигими жисм \ажми узгармас
саадангани \олда аншуганса, г,- =(- ^-) , босим
V ^ ■I =соих1
узгармас саеданса, Ср=(с1ЫТ)р=со№{ куринишида белгилана- ди. Одатда температура Узгарганида кристалл каттик жисмлар- нинг \ажми кам узгарганлиги туфайли уларнинг исси^ик сигимини С,, деса булади, (хона температурасида С>еигим С,,
- сигим дан 3-5% чамасида ортик холос).
Демак, граммолекуляр (моляр) исси^ик сигим
С у -С|,- - ~с,^Екг ~ ~ 3Я ~6 кал /мол.град (4.4)
булади: бир атомли кристалл каттик жисмнинг моляр ис- си^лик сигими 6 кал/мол.град булиши керак. Бу конунни Дьюлонг-Пти цонуни дейилади. Хона температурасида бир Катор моддалар иссиклик сигимини Улчашлар Дъюлонг-Пти Конуни яхши бажарилишини курсатади, айрим моддалар учун С нинг киймати Дъюлонг-Пти к°нунига мос келмайди.
4.1 - жадвал
Мадда С^кал/мол.грал Молла Сц, кал/мол.грал Алюминии 6.14 Кумуш 6 11
Темир 6,39 Ру.ч 6 10
Олтнн 6,36 Йод 6,6
Мне 5.90 Кремнии 4.64
КалаН 6.0.' вор 2.5!
Платина 6.29 Карбон(олмос) 1.35
Бу масалага кейинрок тухталамиз.
Юь;оридаги муло\аш1арни давом эттирсак, икки атомли кристаллар учун С„ бир атомли кристалларникидан 2 баробар, яъни С,,=12 кал/мол. град, чумки буларнинг бир граммоли
79
энергияси 2 баробар куп. уч атомли кристаллар учун Си=18 кал/мол.град бу.чиши керак. Бир катор кристаллар устида Улчашлар хона температурасида мое цийматларни беради.
4.2 -жадвал
Молда Сц,кал/мол.град Молля С„,кал/мол.грал СиО 11.3 СаС12 18,2
NaGI 12.1 BaClj 18.6
То паст температуралар олиш усуллари ишлаб чикилгунча на бу темиератураларда иссик^ик сигимини улчашлар йулга цуйилгунча хона температураси ва ундан юкорида бажарилган улчашлардан Дъюлонг-Пти комуни \амма ва^т уринли буладиган конундай туюларди.
Аммо, паст температуралар со\асида Дъюлонг-Пти
конунидан четланишлар жуда сезиларли булишлиги, аникроги, температура пасайган сари к^ттик жисмларнинг и ссим ик сигими камайиб бориши кузатилди. 4.3-жадвалда мис ва олмос иссик^лик сигимининг тажрибавий цийматлари келтирилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |