Katakka (nisbiy, absolyut va aralash) murojaatdan foydalanishning afzalligi

Ma’ruza mashg’ulоtining tехnоlоgik kartasi

Ish bоsqichlari va vaqti	Faоliyat
	ta’lim bеruvchi	ta’lim оluvchilar
1 - bоsqich. O`quv mashg’ulоtiga kirish (10 daq.)	1.1. Mavzuning nоmi, maqsad va kutilayotgan natijalarni yеtkazadi. Mashg’ulоt rеjasi bilan tanishtiradi. 1.2. Mavzu bo`yicha asоsiy tushunchalarni, mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro`yхatini aytadi. 1.3. O`quv mashg’ulоtida o`quv ishlarini bahоlash mеzоnlari bilan tanishtiradi	Tinglaydilar, yozib оladilar. Aniqlashtiradilar, savоllar bеradilar.
2 bоsqich. Asоsiy (65 daq.)	2.1. Ma’ruza mashg’ulоtning rеjasi va tuzilishiga muvоfiq ta’lim jarayonini tashkil etish bo`yicha harakatlar tartibini bayon qiladi, ma’ruza matni bilan qisqacha tanishtiradi (1-ilova) 2.2. Savоl-javоb(3-ilova), Klaster (2-ilova) оrqali bilimlarni faоllashtiradi.	Tinglaydilar. Yozadilar. Javоb bеradilar.
3 bоsqich. Yakuniy (15 daq.)	3.1.Mavzu bo`yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni kеlgusida kasbiy faоliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e’tibоrini qaratadi. 3.2. Guruhlar ishini bahоlaydilar, o`quv mashg’ulоtining maqsadga erishish darajasini tahlil qiladi. 3.3. Mustaqil ish uchun tоpshiriq bеradi va uning bahоlash mеzоnlarini yеtkazadi	O`z-o`zini, o`zarо bahоlashni o`tkazadilar. Savоl bеradilar Tоpshiriqni yozadilar

Excelda har bir katakcha ustun va satming tartibidan kelib chiqqan holda o’zining adresi (nomi) ga ega boladi. Masalan, Al, X2, АЗ, T4, AZ1963,.... Jadvaldagi belgOangan (hoshiyali) katakcha joriy katakcha deyiladi. Elektron jadvallarda yana katakchalar bloki tushunchasi bo’lib,

u jadvaldagi katakchalardan iborat ixtiyoriy to ‘rtburchak yoki to’rtburchaklar to’plamidir. Masalan, A5:B7 — bloki A5, A6, A7, B5, В6, B7 katakchalami, M3:M8 - М3, M4, M5, M6, M7, M8 katakchalami o’z ichiga oladi. Excelda katakchaga nom berish imkoniyati bor. Buning uchun katakchani belgilab, Joylashtirish menyusining Nom — Bersin (Имя — Присвоить) buyrug’i tanlanadi va nom kiritiladi.
Elektron jadvallarda bir katakchadan boshqa joyga murojaat qilish mumkin. Murojaat — formula yozishda ishlatilayotgan katakcha, satr, ustun yoki katakchalar blokining (shu varaqdagi, boshqa varaqdagi, boshqa kitobdagi) adresidir. Elektron jadvallarda nisbiy va absolyut murojaat qo’llaniladi.
Nisbiy murojaatda formula nusxasidagi katakchalar adreslari nusxa joylashtirilayotgan katakchaga mos o’zgaradi. Masalan, A2 katakchadagi “=A1 + B4” yig’indining A3 katakchaga nusxasi <<=A2 + B5”, A7 katakchaga nusxasi “=A6 + B9”, F17 katakchaga nusxasi “=D16 +
E l9” kabi o’zgarib joylashadi.
Absolyut murojaatda katakcha adresi o’zgarmaydi. Elektron jadvallarda absolyut adres xususiyatini ifodalash uchun maxsus belgidan (Excelda - $) foydalaniladi. Masalan, A2 katakchadagi ‘‘=A1 + $B$4” yig’indining F17 katakchaga nusxasi ‘‘=D16 + $B$4”, C7
katakchadagi ‘‘=B3 — C$6” ayirmaning F9 katakchaga nusxasi ‘‘=E5 — FS6” , L ll katakchadagi ‘‘=D6 * SC3” ko’paytmaning M14 katakchaga nusxasi ‘‘=E9 * SC6” kabi joylashadi. Bundanko’rinadiki, S belgisi qo’yilgan ustun yoki satr tartibi nusxa ko’chirilganda
o ‘zgarmay qolar ekan. Quyidagi misolda absolyut va nisbiy murojaatlardan foydalanilgan. Bunda C3 katakchaga ‘‘= C l” formulani kiritgach, F4 klavishini bosib absolyut murojaat hosil qilamiz, so’ng formulaning davomini yozamiz.
Excel elektron jadvali matematik formulalar bilan ishlash uchun keng imkoniyat ochib beradi. Shulardan biri funksiyalar to’plamining mavjudligidir. Excel funksiyalar to’plamida 400 dan ortiq funksiya bo’lib, ular matematik, mantiqiy, statistik, matn, moliya va boshqa
turlarga bolinadi. Funksiyalarni formulalarda ishlatishning umumiy qoidasi quyidagilardan iborat:
• har bir fonksiya boshqa takrorlanmaydigan o’z nomiga ega;
• funksiyalarga murojaatda ularning nomidan keyin qavs ichida nuqtali vergul bilan ajralib turuvchi argumentlar ro’yxati yoziladi.
Excel elektron jadvalidagi funksiyalarning ba’zilari bilan tanishtiramiz: