Касипке багдарлау м к Б. Ибрагимов2014 j

5.

 

Ka`siplerdi teren` u`yreniw. 

Oqitiwshi  tiyisli ka`sipler tuwrasinda tu`sinik beriw ushin bir waqitta barliq 

okiwshilar menen jumis alip bariwdan tisqari, ol bul ka`sipti jaqsilap tanisiw tilegi 

bolg`an oqiwshilar  menen tig`iziraq  jumis  alip  baradi.  Oqiwshilardin` qizig`iwina  

qarap  gruppalarg`a  yaki  klublarg`a  birlestiriledi.  Bunda  jumistin`  ha`r  tu`rli 

sho`lkemlestiriw  formalari  qollaniladi.  Oqiwshilar  o`z  ku`shi  menen  muzey 

jaratadi,  jazba  jumislar  jazadi,  sayaxatlar  o`tkeriledi.  Bulardin`  barlig`i 

oqitiwshig`a  tiyisli  ka`sip  insang`a  qanday  talaplar  qoyiliwin  ken`irek  tu`sindirip 

beriwge,  oqiwshilardin`  ka`sip  tan`law  tiykarlarin  mazmunli  tu`sinip  aliwina 

imkaniyat  jaratadi.  Eger  oqitiwshi  oqiwshilarda  kerekli  ka`sipke  u`lken  qizig`iw 

oyansa  ha`m  oqiwshinin`  den  sawlig`i  sol  ka`sip  talaplarina    juwap  beriwin 

bayqasa,  ol  tiyisli  jumis  alip  barip,  o`spirimnin`  qa`lewinshe  ja`rdem    bere 

baslaydi.    

Aniq  du`ziwden  ibarat  bolip,  ol  didaktika  printsiplerine  toliq  sa`ykes 

keletug`in  boliwi  kerek.  Oqiw  protsessin  sho`lkemlestiriw  arqali  okitiwshi  ha`m 

oqiwshilardin`  ustaxanadag`i  shinig`iwlarda  miynet  ta`liminin`  waziypalari  ha`m 

maxsetlerine  oqiwshilar  menen  islewge  qoyilatug`in  basqa  talaplarg`a  muwapiq 

barliq jumislardi aldinan ko`riw mu`mkin. 

Solay etip ka`sipke bag`darlaw jumislarin planlastiriw ha`r bir oqitiwshinin` 

ta`lim plani  ha`m bag`darlamanin` orinlaniwi, miynet boyinsha oqiw materialinin` 

mazmunina  toliq  juwap  beretug`in  ta`lim  –  ob`ektlerinin`  belgilengen  mu`ddette 

orinlawlari  ha`m  o`z  waqtinda  buyirtpashilarg`a  tapsiriwlari,  ilimiy  texnik 

bilimlerinin`, miynet ko`nlikpeleri ha`m bilimlerinin` joqari da`rejede boliw bolip 

tabiladi. Oqiw protsessin planlastiriwda oqitiwshi to`mendegi tiykarg`i didaktikaliq 

waziypalardi sheshedi: 

1.

 

Oqiw  protsessin  materialliq  jaqtan  o`z  waqtinda  ta`miynlew 

imkaniyati  jaratiladi.  Ustaxanalardi  tu`rli  materiallar  ha`m  a`sbaplar  menen 

ta`miynlew mu`ddetleri aldinan ma`mlim boladi. 

2.

 

Miynet shinig`iwlarinin` mazmuni menen basqa oqiw predmetlerinin` 

mazmuni  arasindag`i  baylanis  jaratiladi.  Oqitiwshi  oqiw  materialin  ayriqsha 

---

sabaqlarg`a  bo`listirip,  miynet  boyinsha  arnawli  temani  u`yreniwge  shekem 

oqiwshilar  fizika,  ximiya,  matematika  ha`m  basqa  predmet  sabaqlarinda    qanday 

bilimler  alg`anliqlarin  aniqlaydi:  Sonnan  kelip  shig`ip  miynet  ta`limi  menen 

pa`nlerdin`  tiykarlarin  u`yreniw  arasinda  didaktik  baylanislardi  ta`miynlew 

mu`mkin. 

3.

 

Ag`ashqa islew beriw ha`m metalg`a islew beriw ustaxanalarinin` o`z-

ara  jumis  alip  bariwina  erisiledi.  Ustaxanalardag`i  shinig`iwlar  protsessinde 

tiykarinan  modellestiriwde  ag`ash  ha`m  metall  detallardan  ibarat  kompleks 

buyimlar  jasaliwi  mu`mkin.  Bunday  jag`daylarda  oqiwshilardin`  islewi    waqit 

boyinsha retlestiriw ju`da` kerekli bolip, bug`an tek planlastiriwda erisiledi. 

4.

 

Sherek,  yarim  jilliq  ha`m  jilliq  juwmaqlarin  shig`ariwda  oqitiwshi 

ushin  oqiw  planinin`  orinlaniwin  tekseriw  an`sat.  Bunin`  ushin  planlastirilg`an 

jumis penen a`melde orinlang`an jumisti ta`riplew jeterli boladi.