Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ғазначилик операцияларининг назорати ва мониторинги 
натижалари тўғрисида ҳисоб ва ҳисобот шаклларини 
юритиш ҳамда ахборот бериш, муддатида топшириш; 
ғазначилик операцияларини амалга ошириш жараёнида 
меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларга риоя этилиши устидан 
назорат қилиш ва мониторинг ўтказиш; 
товар (иш, хизмат)лар етказиб берувчилар билан 
шартномаларини, шунингдек Давлат бюджети маблағлари 
ҳисобидан капитал қурилиши бўйича буюртмачиларнинг 
шартномаларини рўйхатдан ўтказилиши ва ҳисобга 
олинишини белгиланган тартибда назорат қилиш; 
харажатлар сметаларини ўрнатилган тартибда ва шаклларда 
қабул қилиб олинганлигини ва Дастурга киритилишини 
белгиланган тартибда назорат қилиш; 
харажатлар сметаси ва рўйхатга олинган шартномаларида 
тасдиқланган ва белгиланган харажатлар доирасида 
тўловларни амалга оширилиши устидан белгиланган 
тартибда назорат ўрнатиш; 
Ғ
азначилик операцияларини назорат қилиш 
бўлимларининг вазифалари
 
 

---

175 
 
 
 

---

176 
Bozor iqtisodiyoti sharotida davlat faoliyatidagi moliyaviy mablag’larga 
ehtiyoj oshgan holda, mablag’larni taqsimlash yanada murakkablashmoqda. Bu 
esa, o’z navbatida, davlat byudjetining kassa ijrosini amalga oshirishda ichki 
nazorat ahamiyatining yanada oshirilishi zarurligini talab qiladi. Hozirgi kunda 
byudjet intizomiga rioya qilish, moliyaviy nazoratning rolini oshirish masalasi 
nazariy jihatdan ham, amaliy jihatdan ham avvalo, umumjamiyat manfaatlari 
nuqtai-nazaridan namoyon bo’lmoqda. 
Byudjet ijrosida eng 
muhim 
vazifa qilib byudjet 
xarajatlarining 
samaradorligini oshirish, xarajatlarning aniq maqsadli va egali bo’lishiga erishish 
masalasi qo’yilgan bir paytda, ijtimoiy-iqtisodiy xarajatlarga ajratilgan byudjet 
mablag’laridan foydalanish samaradorligini oshirish, byudjetdan mablag’ oladigan 
byudjet tashkilotlari to’lovlarini amalga oshirish mexanizmi soddalashtiriladi, 
kreditor qarzdorliklar kamaytiriladi.
Shu tariqa byudjet mablag’larining egalariga tez va o’z vaqtida etib borishi 
ta’minlanadi. Kreditor qarzdorlik – korxona, tashkilot yoki muassasaning tegishli 
yuridik yoki jismoniy shaxslarga to’lanishi lozim bo’lgan pul mablag’lari bo’lib, 
ular me’yordagi (muddati o’tmagan) va muddati o’tgan qarzdorliklarga bo’linishi 
mumkin.
Mamlakatimizda to’lov aylanmasining hozirgi holatini baholash va unga xos 
bo’lgan tendentsiyalarni aniqlash nuqtai nazaridan debitorlik hamda kreditorlik 
qarzlarining umumiy summasi muhim bo’lib qolmasdan, balki ularning to’lash 
muddatlari o’tib ketgan qismi printsipial ahamiyatga ega. Tahlillar shuni 
ko’rsatadiki, respublikamizda bugungi kunda ham xo’jalik sub’ektlari o’rtasida 
o’zaro debitorlik va kreditorlik qarzlarini qisqartirish borasida bir qator vazifalar 
mavjud bo’lib, ularni hal qilish muhim iqtisodiy ahamiyat kasb etadi.
Davlat byudjeti g’azna ijrosining bank tizimidan afzalligi shundaki, davlat 
byudjetining g’aznachilik ijrosida ortiqcha debitor va kreditor qarzdorliklarga yo’l 
qo’yilmaydi. Respublikamizda g’aznachilik tizimi joriy qilinishi natijasida 
g’aznachilik bo’limlarida byudjet tashkilotlarining shaxsiy hisobraqamlari ochildi 
va xarajatlar smetalari asosida mablag’lar to’g’ridan-to’g’ri byudjet tashkilotlari va 

---

177 
davlat maqsadli jamg’armalariga xizmat ko’rsatuvchi korxonalarga o’tkaziladi (-
rasm). Bu esa byudjet mablag’larining hisobraqamlarda harakatsiz qolib 
ketishining oldini olib, mavjud mablag’lardan samarali foydalanish imkonini 
yaratdi. Hozirda byudjet ijrosi bo’yicha hisob-kitob yuritish va hisobotlarni to’liq 
g’aznachilik bo’limlari tomonidan olib borish yo’lga qo’yilmoqda. Natijada 
byudjet tashkilotlarining debitor va kreditor qarzdorliklari nisbatan keskin 
kamaydi. Ajratilayotgan mablag’larning maqsadli ishlatilishi ustidan kunlik 
monitoring kuchaytirildi.