Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

6.4.Pensiyalar, ijtimoiy nafaqalar, kompensatsiya to’lovlari va boshqa 
to’lovlarni moliyalashtirish nazorati 
 
«Fuqarolarning 
davlat 
pensiya 
ta’minoti 
to’g’risida»gi 
O’zbekiston 
Respublikasining Qonuniga muvofiq, «Pensiyalarni to’lashga xarajatlarni koplash 
tartibi to’g’risida»gi Nizomni tasdiqlash haqida»gi O’zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasining 2014 yil 23 dekabrdagi 357-son qarori tasdiqlandi. 
«Pensiyalarni to’lashga xarajatlarni qoplash tartibi to’g’risida»gi Nizom: 
–
xodimlarning mehnat vazifalarini bajarish bilan bog’liq holda mehnatda 
mayiblanish va kasb kasalligi oqibatida tayinlangan boquvchisini yo’qotganlik 
va nogironlik pensiyalarini; 
–
Qonunning 12-moddasi «b» — «j» bandlariga muvofiq tayinlangan 
pensiyalarni; 
–
Qonunning 14-moddasiga (yoshga doir pensiyalarni muddatidan oldin 
tayinlash) asosan tayinlangan pensiyalarni to’lashga yo’naltirilgan O’zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya 
jamg’armasi mablag’larini qoplash tartibini belgilaydi. 
Korxonalar va tashkilotlar tomonidan pensiyalarni to’lashga xarajatlarni 
qoplashga to’lov ushbu Nizomda nazarda tutilgan tartibda: xodimlarning mehnat 
vazifalarini bajarish bilan bog’liq holda mehnatda mayiblanish yoki kasb kasalligi 
oqibatida tayinlangan boquvchisini yo’qotganlik pensiyalari bo’yicha 2016 yil 1 

---

212 
yanvardan boshlab, Qonunning 12-moddasi «v» — «j» bandlariga muvofiq 
tayinlangan pensiyalar bo’yicha 2016 yil 1 yanvargacha amalga oshiriladi. 
O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining «Fuqarolarning davlat pensiya 
ta’minoti to’g’risida» O’zbekiston Respublikasi Qonunini amalga kiritish tartibi 
haqida» 1993 yil 3 sentyabrdagi 939-XII-son qarorining 3-bandiga muvofiq 
tashkilotlar xodim «Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to’g’risida»gi 
Qonunning 7-moddasida nazarda tutilgan pensiya yoshiga etguniga qadar mazkur 
Qonun 12-moddasining «b» bandiga muvofiq tayinlangan pensiyalar bo’yicha 
pensiyalar to’loviga xarajatlarni qoplaydigan to’lovni 100 foiz miqdorida, lekin 
minimal miqdordan kam bo’lmagan miqdorda Pensiya jamg’armasiga o’tkazadi. 
Nizomda mehnatda mayiblanish va kasb kasalligi oqibatida tayinlangan 
boquvchisini yo’qotganlik va nogironlik pensiyalarini to’lashga xarajatlarni 
qoplash tartibi belgilandi. Pensionerning yashash joyi bo’yicha Pensiya 
jamg’armasining tuman (shahar) bo’limi har oyda keyingi oyning 1-sanasiga qadar 
tashkilotga mehnat vazifalarini bajarish bilan bog’liq holda mehnatda mayiblanish 
va kasb kasalligi oqibatida tayinlangan boquvchisini yo’qotganlik va nogironlik 
pensiyalarini to’lashga xarajatlarni qoplash to’g’risida regress talabnomani 
yuboradi. Tashkilotlar har oyda mehnat vazifalarini bajarish bilan bog’liq holda 
olingan mehnatda mayiblanish va kasb kasalligi oqibatida tayinlangan 
boquvchisini yo’qotganlik va nogironlik pensiyalari to’langan oydan keyingi 
oyning 10-sanasigacha 
mazkur xarajatlarni qoplovchi to’lovni Pensiya 
jamg’armasiga o’tkazadilar.Pensionerning yashash joyi bo’yicha Pensiya 
jamg’armasining tuman (shahar) bo’limi har oyda oyning 10-sanasigacha tashkilot 
soliq hisobiga qo’yilgan joydagi davlat soliq xizmati organiga mazkur Nizomning 
3-bandida ko’rsatilgan Pensiya jamg’armasi tuman (shahar) bo’limining xarajatlari 
bo’yicha qarzdorligi summasi to’g’risidagi ma’lumotlarni taqdim etadi. 
Pensionerning hisobga turgan joyi bo’yicha Pensiya jamg’armasi tuman (shahar) 
bo’limlari mazkur Nizomning 3-bandida ko’rsatilgan pensiyalarni to’lashga 
sarflangan mablag’larning, ular tashkilotlar tomonidan o’z vaqtida to’lanmagan 
taqdirda, qonun hujjatlariga muvofiq regress da’vo arizalari bo’yicha 

---

213 
tashkilotlardan undirilishini ta’minlaydilar. Xodim mehnatda mayiblanish va kasb 
kasalligi oqibatida mehnat qobiliyatini har xil ish beruvchilarda yo’qotgan taqdirda 
har bir ish beruvchi mablag’larni birdamlik tartibida qoplaydi. Agar mehnatda 
mayiblanish va kasb kasalligi oqibatida mehnat qobiliyatini yo’qotish darajasini 
birlamchi aniqlashda (birinchi ish beruvchida) nogironlik guruhi belgilanmagan 
bo’lib, keyinchalik esa yangi olingan mehnatda mayiblanish yoki kasb kasalligi 
oqibatida mehnat qobiliyatini yo’qotish darajasi nogironlik guruhini belgilash bilan 
birga oshirilgan bo’lsa, pensiyalarni to’lashga sarflangan Pensiya jamg’armasi 
xarajatlarini qoplash nogironlik guruhi qaysi ish beruvchi davrida belgilangan 
bo’lsa, shu ish beruvchi tomonidan amalga oshiriladi. 
«Fuqarolarning 
davlat 
pensiya 
ta’minoti 
to’g’risida»gi 
O’zbekiston 
Respublikasining Qonunning 12-moddasiga asosan tayinlangan pensiyalarni 
to’lashga xarajatlarni qoplash quyidagi tartibda amalga oshiriladi. Tashkilotlar 
Pensiya jamg’armasining xarajatlarini qoplashga zarur bo’lgan summalarning 
minimal miqdorini har yili 15 yanvargacha o’tkazadilar. Tashkilotlar tomonidan 
xodim Qonunning 
7-moddasida 
nazarda tutilgan pensiya yoshiga etguniga qadar 
mazkur Qonun 12-moddasining 
«b» bandiga 
muvofiq tayinlangan pensiyalarni 
to’lashga ketgan oldingi yil uchun Pensiya jamg’armasining haqiqiy xarajatlarini 
to’liq qoplash, Pensiya jamg’armasiga o’tkazilgan qoplashga zarur bo’lgan 
summalarning minimal miqdorini chegirib qolgan holda, hisobot yilining 1 
fevraligacha amalga oshiriladi. 
«Fuqarolarning 
davlat 
pensiya 
ta’minoti 
to’g’risida»gi 
O’zbekiston 
Respublikasining Qonunning 12-moddasiga muvofiq tayinlangan pensiyalarni 
to’lashga xarajatlarni qoplash uchun zarur summalarning minimal miqdori 
quyidagi tartibda aniqlanadi. Nazarda tutilgan ish joylariga ega bo’lgan tashkilotlar 
ana shunday ish o’rinlarining ro’yxatini, kasblar, lavozimlar nomini, mazkur ish 
joylarida ishlovchi ishchilarning yillik o’rtacha sonini, ish o’rinlarini mehnat 
sharoitlari va asbob-uskunalarning jarohatlash xavfliligi yuzasidan attestatsiyadan 
o’tkazish natijalarini hisobga olgan holda aniqlaydilar. Ushbu ish joylaridan 

---

214 
mazkur yil davomida imtiyozli shartlarda pensiyaga chiqadigan xodimlarning soni 
ularning yillik o’rtacha sonining 3 foizi miqdorida qabul qilinadi.
Qonunga muvofiq ularga tegishli pensiya miqdorini aniqlash uchun ko’rsatib 
o’tilgan kasblarda ishlagan xodimlarning o’rtacha oylik ish haqi oldingi yil 
ma’lumotlari bo’yicha hisoblab chiqariladi. Pensiya miqdori ko’rsatib o’tilgan 
o’rtacha oylik ish hajmining 60 foiziga teng bo’ladi.
Pensioner hisobda turgan joy bo’yicha Pensiya jamg’armasining tuman (shahar) 
bo’limlari har yili 1 yanvarga qadar imtiyozli shartlarda yoshga doir pensiya 
oluvchi erkaklar 60 yoshga to’lgunga qadar va ayollar 55 yoshga to’lgunga qadar 
bo’lgan ro’yxatini oldingi yil uchun amalga oshirilgan xarajatlarni va tashkilotlar 
nomini (soliq to’lovchining identifikatsiyalash raqamini) ko’rsatgan holda 
to’langan pensiyalar summalarini qoplash uchun tashkilot soliq hisobiga qo’yilgan 
joydagi davlat soliq xizmati organiga etkazadilar. Pensioner hisobda turgan joy 
bo’yicha Pensiya jamg’armasining tuman (shahar) bo’limlari mazkur Nizomda 
ko’rsatilgan pensiyalarni to’lashga ketgan mablag’larni, ular tashkilotlar 
tomonidan o’z vaqtida to’lanmagan taqdirda, qonun hujjatlariga muvofiq regress 
da’vo arizalari bo’yicha tashkilotlardan undirishlari mumkin. Tashkilot 
tugatilayotganda tugatish komissiyasi (tugatuvchi) majburiy tartibda Qonunda 
nazarda tutilgan ish o’rinlari bo’yicha eng kamida minimal talab qilingan maxsus 
ish stajiga ega bo’lgan shaxslarga ular Qonunda nazarda tutilgan pensiya yoshiga 
etgunga qadar bo’lgan muddatga pensiyalar to’lash uchun ketadigan mablag’larni, 
ajratmani 
amalga 
oshirish 
kunida 
belgilangan 
pensiya 
miqdorida 
kapitallashtirilishni hisobga olgan holda ajratadilar. Pensiya miqdori aniqlangan 
o’rtacha oylik ish haqining 60 foiziga teng bo’ladi. 

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2014 yil 23 dekabrdagi 

«Pensiyalarni to’lashga xarajatlarni koplash tartibi to’g’risida»gi Nizomni 
tasdiqlash haqida»gi 357-son qaror ishsiz maqomiga ega bo’lgan shaxslarga 
muddatidan oldin tayinlangan yoshga doir pensiyalar to’lashga xarajatlarni qoplash 
tartibini belgilaydi. Pensiya jamg’armasining tuman (shahar) bo’limlari har oyda 
Qonunga muvofiq muddatidan oldin yoshga doir pensiyalar tayinlangan 

---

215 
shaxslarning ro’yxatini, amalga oshirilgan xarajatlarni ko’rsatgan holda, Mehnat 
vazirligining Bandlikka ko’maklashish va aholini ijtimoiy muhofaza qilish tegishli 
tuman (shahar) markazlari etkazadilar. Bandlikka ko’maklashish markazlari har 
oyda pensiya to’langan oydan keyingi oyning 15-sanasigacha Pensiya 
jamg’armasiga xarajatlarni qoplovchi mablag’larni ishsiz Qonunda belgilangan 
pensiya yoshiga etguniga qadar o’tkazadilar. Pensioner hisobda turgan joy 
bo’yicha Pensiya jamg’armasining tuman (shahar) bo’limi mazkur Nizomda 
ko’rsatilgan Pensiya jamg’armasi tuman (shahar) bo’limi amalga oshirgan 
xarajatlar bo’yicha Bandlikka ko’maklashish markazlarining qarzdorligi summalari 
haqidagi ma’lumotlarni davlat soliq xizmati organiga har oyda oyning 15-
sanasigacha taqdim etadilar. Pensioner hisobda turgan joy bo’yicha Pensiya 
jamg’armasining tuman (shahar) bo’limlari pensiyalarni to’lashga ketgan 
mablag’larni Bandlikka ko’maklashish markazlaridan, ular tomonidan o’z vaqtida 
to’lanmagan taqdirda, qonun hujjatlariga muvofiq regress da’vo arizalari bo’yicha 
undirishi mumkin. 
O’zbekiston Respublikasi 
moliya 
vazirining 
«Pensiya 
ishlarini 
rasmiylashtirish va yuritish tartibi hamda pensiya hujjatlarining shakllari va ularni 
to’ldirish qoidalari to’g’risidagi yo’riqnomani tasdiqlash haqida»gi 2011 yil 14 
oktyabrdagi 63-son buyrug’i tasdiqlandi. Pensionerning va ijtimoiy nafaqa 
oluvchining pensiyaga oid hujjatlar yig’majildi shuningdek pensiya, ijtimoiy 
nafaqa va boshqa to’lovlarni tayinlashga taalluqli hujjatlar mazkur Yo’riqnomaga 
muvofiq Pensiya jamg’armasi bo’limi tomonidan rasmiylashtiriladi. Pensiya 
yig’majildi, pensiya, ijtimoiy nafaqalar va boshqa to’lovlarni tayinlashga taalluqli 
hujjatlarni rasmiylashtirish, shuningdek arizalarni ro’yxatga olish uchun Pensiya 
jamg’armasi bo’limi tomonidan mazkur Yo’riqnomaga muvofiq ro’yxatga olish 
kitoblari yuritiladi. Mazkur kitoblarda ro’yxat yil boshida birinchi raqam bilan 
ochiladi, yil davomida qatorlar to’lib qolganda va yangi kitoblar ochilganda 
raqamlash davom ettiriladi, yil yakunida esa kitob so’nggi raqam bilan 
yakunlanadi, bunda ro’yxatning yakunlovchi varag’i Pensiya jamg’armasi bo’limi 
boshlig’i va Pensiya jamg’armasi bo’limi pensiya va nafaqalar tayinlash guruhi 

---

216 
rahbari tomonidan imzolanadi hamda Pensiya jamg’armasi bo’limi muhri bilan 
tasdiqlanadi. Kitobning yopilishi O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi hududiy boshqarmasining 
mas’ul xodimi tomonidan tasdiqlanadi,so’nggi varag’iga imzo qo’yiladi va Pensiya 
jamg’armasi bo’limining arxiviga saqlash uchun topshiriladi. Pensiya 
yig’majildining to’g’ri rasmiylashtirilishi pensiya tayinlash guruhiga yuklanadi. 
Pensiya yig’majildini rasmiylashtirish va yuritish yagona tartibiga amal qilinishi 
ustidan nazoratni olib borish pensiya tayinlash guruhi rahbariga, umumiy nazorat 
esa Pensiya jamg’armasi bo’limining boshlig’iga yuklanadi.