“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

DIQQATNING TURLARU 
Ixtiyorsiz diqqat
 
To’satdan taqillagan 
tovushni eshitsak, 
beixtiyor o’sha erga 
qaraymiz. 
Ixtiyoriy diqqat 
Lektorning 
ma’ruzalarini eshtish 
uchun ataylab unga 
diqqatimizni 
qaratamiz. 
Ixtiyoriydan so’nggi 
diqqat 
Badiiy asarga qiziqib 
ketib unga doimiy 
diqqatimizni qaratamiz.
 

---

59 
 
Mashina  halokatlarining  80%i  haydovchilarning  chalg‘ishida  deb  hisoblanadi. 
Utan  universitetidagi  haydash  tajribalarida  talabalarning  telefonda  gaplashishlari 
mobaynida  yo‘ldagi  yo‘l  belgilari,  reklamalar  va  boshqa  mashinalarni  payqashi 
sekin  bo‘lishlari  aniqlangan.  Diqqat  tanlovchanligi  bo‘lgani  uchun  biz 
qo‘ng‘iroqqa  javob  beraolamiz  (GPS  navigatsion  Sistema  yoki  DVD  magnitafon) 
boshqa  narsalarga  e’tibor  berishga  sabab  bo‘ladi.  Suzanne  Meevay  va  uning 
Sidney  universitetidagi  hamkasblari  (2005,2007)  avtomobil  halokati  paytidan 
oldingi telefon qo‘ng‘iroqlari sabab hatto qo‘llari bo‘sh payt ham 4 marta ko‘proq 
riskda  bo‘lishlarini  aniqlashdi.  Yo‘lovchilarda  bo‘lsa  xavf  1  dan  6  martaga 
oshadi.Hatto  telefonda  gaplashayotganda  qo‘llar  bo‘sh  bo‘lsa-da  yo‘lovchi  bilan 
suhbatlashganda  ham  mashina  haydash  yoki  suhbatni  to‘xtatib  pauza  qilish  talab 
qilinadi.  Ogaya  Universiteti  piyoda  yuruvchilarni  tabiiy  ravishda    kuzatishlariga 
binoan gapirgan holda yurish ham xavfni ko‘paytirishi mumkin ekan. Yo‘lni kesib 
o‘tayotganda  uyali  aloqadan  foydalanayotgan  yo‘lovchilarning  yarmi  va  chorak 
qismida  parishonxotirliklik  bilan  mashina  yaqinlashganda  yo‘lni  kesib  o‘tish 
jarayonida yaqqol ko‘zga tashlanadi.
18
 
Diqqatning  obyektga  to’planishi,  mustahkamlanishi  odamning  qiziqishlariga 
bog’liqdir.  Hatto  ixtiyorsiz  diqqatning  faoliyatda  mujassamlashishida  kishining 
ishtiyoqi  va  qiziqishi  katta  ahamiyatga  egadir.  Odatda  faoliyatga  qiziqish  bevosita 
va  bilvosita  shaklda namoyon  bo’ladi.  Bevosita qiziqish  faoliyat  jarayoniga,  xatti-
harakatlarning o’ziga, ish uslublariga qaratilgan qiziqishdan iboratdir.  
Bilvosita qiziqish esa, faoliyatning maqsadga, uning natijasiga yo’naltirilgan 
qiziqishdir. 
 
40-rasm