Kasbiy ta‟lim fakulteti mehnat ta‟limi va chizmachilik kafedrasi

1.6 Pishloq mahsulotlari turlari 

Pishloq  sut  tarkibidagi  kazeinni  ivitish  natijasida  olinadi.  Sutni  ivitish  usuliga  qarab 

shirdon  va  nordon  pishloqlarga  bo'linadi.  Hozirgi  kunda  ishlab  chiqarilgan  asosiy  pishloqlar 

shirdon  hisoblanadi.  Bu  pishloqlarni  tayyorlashda  sut  shirdon  fer mentlari  yordamida 

ivitiladi. Nordon pishloqlar  ishlab chiqarishda esa sut kislotasi ta‘sirida ivitiladi  

 

 

Pishloqning kimyoviy tarkibi Miqdori, % 

T/r 

Pishloq turlari 

Uglevodlar 

Suv  

Oqsil  

Yog`  

laktoza 

Saxaroza  

Organik 

kislota  

Kull  

 

Gollandskiy  

Rossiyskiy» _  

Sovetskiy  

Shvetsarskiy  

Estonskiy» 

Yaroslavskiy» 

Latviyskiy» 

Litovskiy» 

Poshexonskiy» 

Chedder» 

39-

5 

40.1 

 

35

,9 

36.

4 

41.

0 

39.6 

 

41

,8 

-26-

,8  -

23.4 

25,3 

24.10 

 

26,0 

26,8 

23.6 

29.0 

26.0 

24.9 

16.8 

 

27.3 

30.0 

32.2 

31.8 

26.4 

27.3 

28.2 

 

15,0 

26.5 

31.8 

30.3 

30.4 

 

 

 

2,0 

2,6 

2,8 

2,2 

2,2 

2,0 

2,0 

2,2 

2,8 

472" 

4,6- 

4.0 

4.1 

4.2 

4.2 

4.5 

4.0 

4.3 

4.1 

4.1 

6.6 

 

Dorogobujskiy» 

Rokfor» 

 

50.

0 

41.

0 

36.5 

 

46

,7 

40.

4 

 

20,0 

 

 

2,2 

2,7 

 

 

 

Jadvaldan  ko‗rinib  turibdiki,  pishloq  tarkibida  oqsil  miqdori  20—  30,  yog'lar 

miqdori  esa  25-33  %ni  tashkil  etadi.  Pishloqning  oqsil  va  yog‗larga  boy  mahsulot 

ekanligini  boshqa  oqsilli,  yog‗li  mahsulotlar  bilan  qiyoslaganimizda  ham  ko‗rish 

mumkin. Uning oqsil va yog‗ bo'yicha qiyosiy tavsifi jadvalda keltirilgan. 

Jadval 

Pishloqning oqsil va yog‗ bo‗yicha qiyosiy tavsifi 

 

Miqdori, 100 g mahsulotdag hisobida  

Mahsulot 

oqsil 

y°g‘ 

Namakobli pishloqlar 

13  Brinza (sigir 

sutidan) 

52,0 

17,9 

20,1 

— 

— 

2,0 

8,0 

14  Brinza (qo

k

y 

sutidan) 

 

 

 

— 

— 

2,9 

8,0 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

 

 

 

Eritilgan pishloqlar 

 

 

 

.15 

«Noviy» 40-yog 

lilikda 

52,0 

23,0 

19,0 

— 

— 

2,0 

4,0 

16 

«Kolbasniy» 

dudlangan 

52,0 

23,0 

19,0 

— 

— 

2,0 

4,0 

 

«Sovetskiy» pishlog‗i .. ... 

71 — 

30 

 

13 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.7 Pishloqni ishlab chiqarish texnologiyasi asoslari. 

Sutdagi  kazeinni  shirdon  fermentlari  ta‘sirida  ivitish  natijasida  hosil  bo'lgan 

quyqaga maxsus ishlov berish yo‗li bilan olingan mahsulotga shirdon pishloqlari deyiladi. 

Uning asosiy xomashyosi sut hisoblanadi. Pishloqning sifati xomashyoning sifatiga bog'liq 

bo'ladi.  Ishlab  chiqarishda  ishlatiladigan  sut  tarkibida  asosi y  kimyoviy  moddalardan 

tashqari,  yetarli  darajada  vitaminlar,  fermentlar,  erkin  aminokislotalar,  mineral  moddalar 

bo'lishi  zarur.  Mikroorganizmlar  bilan  yuqori  darajada  ifloslangan,  shirdon  fermentlari 

ta‘sirida yaxshi quyqa hosil qilmaydigan sut pishloq t ayyorlashda ishlatilmaydi. 

Pishloq  oq sil  va  yog‗larga  boyligi  sababli  ham  yuqori  energiya  beruvchi  m anb a  

hisoblanadi.  100  g  pishloqning  energiya  berish  qobiliyati  xillariga  qarab  250  dan  400 

kilokaloriyagacha  bo'ladi.  U  qiymatga  ham  egadir.  Biologik  qiymat i  tarkibiga  kiruvchi 

aminokislotalar,  vitaminlar  va  foydali  mikroorganizmlar  tomonidan  ishlab  chiqariladigan 

fermentlar miqdori  bilan ham o'lchanadi. Ma'lumki, sut oqsili aminokislota tizimi  bo'yicha 

to'liq  qiymatli  oqsil  hisoblanadi.  Shu  sababli,  pishloq  oqsili  to`la  qiymatli  bo'lib,  ular 

triptofan lizin, metionin kabi noyob aminokisiotalarga boydir.  

Pishloq vitaminlarga ham boy. Sut qayta ishlanish jarayonida undagi deyarli hamma 

yog‗da  yeruvchi  vitaminlar  pishloqqa  o‗tadi.  Suvda  eruvchi  vitaminlarning  ma ‘lum  qismi 

pishloq  olish  jarayonida  zardob  bilan  chiqib  ketsa -da,  ularning  etilishida  ba‘zi  bir  sut 

kislotasi  bakteriyalari  yordamida  qaytadan  sintez  bo‗ladi.  Shu  sababli  pishfoqda  yog‗da 

eruvchi  vitaminlar  bilan  bir  qatorda  suvda  eruvchi  vitaminlar  ham  uc hraydi.  B

p

  B

2

,  B

l2

 

vitaminlari shular jumlasidandir.  

Pishloq  mineral  moddalarga  boyligi  bilan  ham  ajralib  turadi.  Uning  umumiy 

miqdori o‗rtacha 4 %ni tashkil etadi. Pishloq, asosan,  kalsiy  va  fosforning asosiy manbai 

hisoblanadi.  Ma‘lumki,  katta  yoshdagi  odamlar  uchun  kalsiyning  bir  kunlik  iste‘mol 

normasi 0,8—1 gramm. 100 g pishloq tarkibida o‗rtacha 1 g kalsiy bo'ladi. Demak, GHF g 

 

pishloq  iste‘mol  qilgan kishi organizmi  bir  sutkada Pishloqni  ishlab chiqarish sutni qabul 

qilish  hamda  ivitishga  tayyorlash  bilan  boshlanadi.  Organoleptik  va  fizik-kimyoviy 

ko'rsatkichlari asosida sifati tekshirilgan sut ivitishga tayyorlanadi.  

Sutni  ivitishga  tayyorlash.  Bu  yetiltirish,  yog'liligi  bo'yicha  ma‘lum  me‘yorga 

keltirish,  pasterizatsiya  qilish,  kerakli  moddalami  qo 'shish  jarayonlarini  o'z  ichiga  oladi. 

Awalo,  qabul  qilib  olingan  sutning  texnologik  xususiyatlarini  yaxshilash  maqsadida  10 -

12°C  da  ma‘lum  vaqt  davomida  ushlab  turish  yo'li  bilan  yetiltiriladi.  Jarayon  davomida 

sutda  eruvchan  oqsil  moddalar  miqdori  oshadi,  1-2°T  ga  nordonliligi  ko'payib,  uning 

kolloid-kimyoviy  va  quyqa  hosil  bo'lish  xususiyatlari  yaxshilanadi.  So'ngra  pishloq 

qanday  yog'lilikda  tayyorlanishiga  qarab,  qaymoq  yoki  sut  qo'shilib,  yog'liligi  ma‘lum 

me‘yorga keltiriladi. 

Pishloq  tayyorlashda  zarur  bo'lgan  jarayonlardan  biri  sutga  harorat  bilan  ishlo v 

berish,  ya‘ni  pasterizatsiya  qilish  hisoblanadi.  Qattiq  shirdon  pishloqlari  tayyorlashda, 

faqaf  Shveysariya  pishloqlari  pasterizatsiyalanmaydi.  Sut  71 -72°C  da  15-20  soniya 

davomida  pasterizatsiya  qilinadi.  Bu  sutning  kerakli  zichlikdagi,  yaxshi  quyqa  hosil 

bo'lishini  ta‘minlash  uchun  kalsiy  xlor  tuzi  eritmasini  qo'shish  mumkin.  Eritma  shirdon 

fermentlari  faoliyatini  yaxshila b,  quyqa  hosil  bo'lish  jarayonlarini  tezlashtiradi.  Qish 

paytlari  pishloqlarning  rangini  ta‘minlash  uchun  o'simliklardan  olingan,  suvda  eruvchi 

bo'yoqlar qo‗shilishi mumkin 

Sutni  ivitish.  Sanoatda  sut,  asosan,  shirdon  fermentlari  yordamida  ivitiladi,  ba‘zan 

sut  kislotasi  ham  qo'llaniladi.  Fermentlar  2—3  haftalik  buzoqchalarning  shirdonidan 

olinadigan  pepsin  fermentidir.  Shirdon  va  boshqa  fermentlar  sanoatda  quruq  holda  ishlab 

chiqariladi. Ko'pchilik hoilarda 100 kg sutga 1 gramm shirdon kukuni ishlatiladi.  

Sut  kazeinining  shirdon  fermentlari  bilan  yaxshi  ivitishi  uchun  qulay  harorat   40-

41°C  hisoblanadi.  Sutning  harorati  bundan  past  yoki  yuqori  bo'lsa,  shirdon  fernientining 

kazeinni  quyqa  holga  keltirish  qobiliyati  pasayib  ketadi.  Quyosh  va  rentgen  nurlari,  og'ir 

metallarning  tuzlari  shirdon  fermentlar  parchalanishga  olib  keladi.  Sutn ing  shirdon 

fermentlari ta'sirida quyqa hosil bo'lishi uchun 6,0 —6,4 eng qulay hisoblanadi.  

 

Ivitish  uchun  33—35°C  haroratdagi  sut  vannalarga  quyilib,  so'ngra  tayyorlangan 

shirdon  fermenti  solinadi  yaxshilab  araiashtirrladi  va  shu  holatda  quyqa  hosil  qilis h 

uchun  qo‗yiladi.  Quyqa  paydo  boyish  jarayoni  ko‗p  hoilarda  20 —60  daqiqa  davom 

etadi. Shundan so‗ng quyqani ishlash jarayoni boshlanadi.  

Quyqaga  ishlov  berish.  Buning  mohiyati  u  yoki  bu  xildagi  pishloq  uchun  zarur 

bo‗lgan  namlik  qolguncha  quyqadan  suvni  chiqarib  yuborishga  qaratilgandir.  Buning 

 

asosiy  sababi  shundaki,  zardob  tarkibidagi  sut  shakari  bijg‗ish  jarayonlarida  ishtirok 

etib,  pishloqning  yetilishida  muhim

 

rol  o`ynaydi.  Pishloq  xamirida  zardobning 

miqdorini  belgilash  asosida  bijg‗ish  jarayonini  gram  boshqarish  mumkin  bo‗ladi. 

Qattiq  shirdon  pishloqlari  ishlab  chiqarishda  yumshog‗iga  qaraganda  quyqadan 

ko‗proq  miqdorda  zardob  chiqib  ketishi  kerak.  Asosiy  zardob  quyqalarga  vannada 

ishlov  berish  jarayonida,  pishloqqa  shakl  berish  va  presslash  paytida  chiqadi. 

Quyqalar  zardobini  qochirish  uchun  ular  vannalarda  maxsus  pichoqlar  yordamida 

ma‘lum o'lchamli pishloq donachalari (bo‗laklari) hosil bo`lguncha kesiladi.  

Pishloqqa  shakl  berish.  Tayyorlangan  pishloq  xamirlari  har  xil  o‗lchamdagi 

alohida-alohida  donalar  holida  bo‗ladi,  shu  sababli  ularni  bir -biriga  qo‗shib  yaxlitlik 

berish  kerak.  Natural  pishloqlar  ko'pincha  sharsimon,  silindrsimon,  kvadrat,  to‗g‗ri 

burchak  shakllarida  tayyorlanadi.  Pishloqlarning  katta -kichikligi,  hatto  shakllari 

ularning yetilish jarayoniga kuchli ta‘sir ko'rsatadi. Pishloqqa shakl berishning ikki xil 

usuli  mavjud.  Asosan  maxsus  qoliplarga  quyish  yo‗li  bilan  shakl  beriladi.  Bu  usulda 

ishlab  chiqarish  jarayonini  mexanizatsiyalash  mumkin.  Ikkinchi  usulda  esa  pishloq 

xamiri  kesilgandan  keyin  uning  bo'lakchalari  zardob  tagida  bir -biri  bilan  birikishini 

ta‘minlash  maqsadida  30-45  daqiqa  davomida  vannalarda  ushlab  turiladi.  Pishloq 

bolakchalari  bir-biri  bilan  yopishish  xususiyatiga  ega  bo'lganligi  uchun  u  vaqt 

davomida  bir-  biriga  qo‗shilib  yaxlit  massani  hosil  qiladi.  Massa  kamroq  darajada 

presslanib,  qanday  pishloq  ishlab  chiqarilishiga  qarab  bir  xil  o'lchamlarda  kesiladi. 

Unga  shakl  berish  uchun  metall  qoliplarga  solinadi.  Shundan  keyin  qaysi  oyda  va 

kunda  ishlab  chiqarilganligim  ko'rs atish  maqsadida  kazein  yoki  plastmassadan 

tayyorlangan  raqamlar  bilan  tamg'alanadi.  So'ngra  qolgan  zardoblar  chiqarib 

tashlanadi va siyrak to‗qilgan yengil ip gazlama matosi (serpyanka)ga o‗rab qoliplarda 

presslash uchun yuboriladi.  

Pishloqni  tuziash.  Tuzlash  pishloqning  sifatiga  ta‘sir  ko‗rsatuvchi  asosiy 

jarayonlardan  biri.  Tuz  faqat  ta‘mini  yaxshilab  qolmasdan  balki  yetilishida 

mikrobiologik jarayonlami boshqarishda ham ishtirok etadi.  

Pishloqning o‗rtasiga tuzlar sekinlik bilan, masalan, qattiqlarining  o‗rtasiga tuz 30 

kun  mobaynida  yetib  boradi.  Bu  esa  juda  muhim,  chunki  tuz  pishloq  ichida  ketadigan 

mikrobiologik  jarayonlarning  borishiga  halaqit  bermaydi.  Tuzlashning  ho‗l  va  quruq 

usullari  mavjuddir.  Ho‗l  tuziash  usulida  pishloq  ko‗p  qavatli  etajerkala rga 

joylashtirilib,  18-19  %li  tuz  eritmasi  bo'lgan  basseynga  tushiriladi.  Tuziash  jarayoni 

pishloq  donasining  katta-kichikligiga  qarab  6  kundan  10  kungacha  davom  etadi. 

Basseynda tuz eritmasi aylanib turishi kerak.   

 

Tuzning yuqori konsentratsiyasi ta‘sirida pishloqlarning sirtqi  yuzasi qattiqlashib, 

zich  qobiq  hosil  bo‗ladi.  Shundan  so'ng  tuzlangan  pishloqlar  yetiltirish  uchun  yer 

to‗lalarga jo'natiladi. 

Pishloqning yetilishi juda  murakkaboarayon  hisoblanadi. Maxsus  "pishloq saqlaydigan 

omborxonalarda

_

esa  sovuq  va  issiq  kameralar  mavjuddir.  Kameralar  maxsus  moslamalar 

bilan  jihozlangan  bo‗lib,  stellajlar  tokchasiga  pishloqlar  terib  qo'yiladi.  Stellajlarga  esa 

termometr  hamda  psixrometrlar  o'rnatilgan.  Ular  havoning  harorati  va  nisbiy  namligini 

juda aniqlikda o`lchab turadi. 

Kameralarda  pishloqlar  shirdon  va  mikroorganizmlar  ishlab  chiqargan  fermentlar 

ta‘sirida  yetiladi.  Pishloq  mikroflorasi  sut  mikroflorasidan  va  shirdon  tomizg‗ilari 

mikroflorasidan  hamda sut kislotasi  bakteriyalarining sof tomizg‗isidan  ibo ratdir. Pishloq 

yetilishining  mohiyati  hammasi  uchun  bir  xil  boisa -da,  ular  yetilishining  o‗ziga  xos 

xususiyatlari  bo‗ladi.  Masalan,  «Gollandskiy»  pishlog'i  75  kunda  yetilsa,  shveysar 

pishlog`ining  yetilishi  uchun  180  kun  zarur  bo'ladi.  Buning  boisi,  pishloq  donalarining 

katta yoki kichikligida emas, balki ulardagi mikroorganizmlar bilan uzviy bog'liqdir.  

Pishloq 

yetilishi 

jarayonida 

nazorat 

qilib 

turiladi. 

Kislorodli 

sharoitda 

mikroorganizmlar  yaxshi  rivojlanib,  pishloq  yuzasida  zamburug'  va  yopishqoq  moddalar 

hosil  qiladi.  Agar  bular  yuvib  tozalanmasa,  pishloq  qobig'ini  yemiradi,  ularda  begona  hid 

hamda  ta‘m  paydo  bo'ladi.  Shu  sababli  pishloqlar  vaqti-vaqti  bilan  yuvilib,  tozalab 

turiladi.  Ikkinchidan,  ular  shaklini  saqlash  uchun  aylantirib  turiladi.  Ko'pc hilik  hoilarda 

qurib  qolishdan  va  qobig'ining  holatini  saqlash  maqsadida  pishloqlar  parafinlanadi.  Bu 

ishni yetiltirishga yuborgandan so'ng bir oy o'tgach amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. 

Buning  uchun  parafin  maxsus  idishlarda  150°C  da  qizdirilib  eriti ladi.  Keyin  esa  maxsus 

ushlagich  yordamida  pishloq  donasi  parafin  eritmasiga  2 —3  soniya  davomida  botirib 

olinadi. 

Pishloqning  yetilishida  yus  baradigan  biokimyoviy  jarayonlar.  Bunda  murakkab 

biokimyoviy jarayonlar ro'y beradi. Asosiylardan biri sut shakari laktozaning o'zgarishidir. 

Sut  kislotasi  ishlab  bergan  fermentlar  ta‘sirida  sut  shakari  sut  kislotasiga  aylanadi.  Bu 

jarayon  kislota  tomizg'ilari  qo'shgandan  boshlanib,  pishloqqa  shakl  berish,  presslash, 

tuziash j^rayonlarida va yetilishning birinchi bosq ichlarida davom etadi.  

Sut  kislotasi  tomizg‗ilari  tarkibiga  kislota  hosil  qiluvchi  va  xushbo‗y  moddalar 

ishlab  beruvchi  bakteriyalar  solinadi.  Ular  pishloqda  efir,  spirt,  karbonil,  karbonat 

angidrid kabi aromatik moddalar hosil qilib, o‗ziga xos yoqimli hidini ta‘minlaydi. Pishloq 

kesimida  ko‗zchalar  g‗ovaklarning  hosil  bo‗lishida  esa  karbonat  angidridning  roli  juda 

kattadir. 

 

Pishloqning  yetilishida  hosil  bo‗ladigan  sut  kislotasi  xamirining  tuzilmasiga  katta 

ta‘sir  ko‗rsatadi.  Kislotaning  hosil  bo'lishi  bilan  sutning  ivishidan  yuzaga  keladigan 

parakazeindan  kalsiyni  sut  kislotasining  biriktirib  olishi  kuchayadi.  Natijada,  pishloq 

massasida  erkin  parakazein,  monokalsiy  parakazeinat,  dikalsiy  parakazeinat  moddalari 

hosil bo‗ladi. Bu moddalaming suvni biriktirib bo‗kish darajasi har xil bo‗lganligi sababli 

pishloq xamiri ba‘zan cho‗ziluvchan va uqalanuvchan konsistensiyaga ega bo'ladi. Demak, 

pishloq  tarkibida  kerakli  me‘yorda  sut  kislotasining  yig‗ilishi,  ularning  eng  yaxshi 

konsistensiyasini  ta‘minlaydi.  Kislotali  bijg'ish  keyingi  jarayonlarning,  xususan-

oqsillaming gidrolizlanish jarayoniga ham katta ta‘sir ko'rsatadi.  

Oqsillaming o‘zgarishi.  Pishloqning  yetilishida  oqsillaming,  ayniqsa,  kazeinnmg  roli 

beqiyosdir.  Kazeiuning  o'zgarishi  sutga  shirdon  fermentlar i  qo‗shib  ishlanganda,  ya‘ni 

parakazeinning  hosil  bo'lishi  bilan  boshlanadi.  Shirdon  fermenti  ta‘sirida  pavdo  bo'lgan 

parakazein  pishloqning  yetilishi  paytida  oddiy  birikmalarga  parchalana  boshlaydi. 

Natijada,  pishloqda  albumozlar,  peptonlar,  peptidlar  va  aminokislotalar  yuzaga  keladi. 

Lekin,  aminokislotalar  yetilishning  boshlang'ich  davrida  ham  hosil  bo'ladi.  Pishloq 

yetilish vaqtining ortishi  bilan ularda aminokislotalar miqdori  ham orta boradi. Bu jarayon 

davomida  ayrim  aminokislotalarning  miqdori  ortib  borsa,  ba‘zilarining  miqdori  esa 

o'zgarmasdan  qoladi  yoki  kamayishi  ham  mumkin.  Aminokislotalarning  kamayishi  esa 

ularning  parchalanganfigidan  yoki  boshqa  moddalar  bilan  reaksiyaga  kirishganligidan 

dalolat  beradi.  Ba‘zi  hoilarda  aminokislotalar  aminogruppa sini  yo'qotib  yog'  kislotasiga 

aylanadi va pishloqda ammiak hosil bo'lishiga ham olib keladi.  

Qattiq  shirdon  pishloqning  yetilish  jarayonida  tarkibidagj  yog'  moddalarida  ham 

o'zgarish  bo'ladi.  Ularda  ma‘lum-darajada  erkin  yog‗  kislotaiarining  paydo  bo'lish i 

lipolitik  fermentlar  ta‘sirida  yog`larning  gidrolizlanishi  bilan  tushuntiriladi.  Hamma 

pishloqlar  ham  to'la  yetilguncha  ma‘lum  miqdordagi  suvini  yo'qotadi.  Ko‗p  miqdordagi 

suv tuziash jarayonida chiqib ketadi.   

Pishloqda  g‘ovaklarning  paydo  bo‘lishi.  Ma‘lumki,  yetilish  jarayonida  ularda 

ammiak,  karbonat  angidrid  va  qisman  vodorod  kabi  gazlar  hosil  bo'ladi.  Mana  shu 

gazlarning  bir  qismi  massada  usblanib  qolib,  tashqariga  chiqib  keta  olmasdan,  pishloq 

xamirini  kengaytirib,  bo'shliqlar,  ko'zchalar  hosil  qila di.  Bu  ko'zchalarning  shakli, 

o'lchamlari,  ko‗p  yoki  ozligi,  joylanishi  pishloqlarning  turiga,  ularda  ketayotgan 

jarayonlarning tezligiga va boshqa omillarga bog'liq bo'ladi.  

Qattiq  (shirdon)  pishloqlar  eng  katta  guruhni  tashkil  etadi.  Ular  texnologik 

jarayonlarning  o'tishi,  yetilishining  o'ziga  xosligi  va  organoleptik  ko'rsatkichlari 

bo'yicha Shveysariya, Chedderva Latviya turkumidagi pishloqlarga bo'linadi.  

 

Shveysariya  turkumidagi  pishloqlar.  Bu  turkumga 

«Shveysariya»,  «Oltoy», 

«Moskovskiy»―  «Kuban»,  «Ukrainskiy»  pishloqlari  kiradi.  Bularning  hammasi  qattiq 

shirdon  pishloqlari  bo'lib,  ular  tarkibida  quruq  modda  hisobida  50J&  yog',  42  %  suv, 

1,5—2,0  %  tuz  bo'ladi.  Bu  turkum  pishloqlarda  mikrobiologik  jarayonlar  sekin  ketishi 

bilan_ tavsiflanadi.  

Shveysariya  pishlog'i  sutni  pasterizatsiya  qilmasdan  olinadi.  Bu  pishloq,  asosan, 

Oltoy  o'lkasida  va  Armanistonning  tog'li  rayonlarida  ishlab  chiqariladi.  Mazkur  pishloq 

dastlab Shveysariyada ishlab chiqarilgan. Tog'li rayonlarda mollarning tog'dagi xushbo'y 

o't-  oianlami  yeyishi  sutning  tarkibidagi  ta‘m  va  hid  beruvchi  moddalaming  ko'proq 

yig'ilishini  ta‘minlaydi.  Bu  xususiyatlarni  saqlab  qolish  uchun  sut  pasterizatsiya 

qilinmaydi. Pishloq pastak silindr shaklida, diametri 80 sm. gacha, og'irligi esa 50 —100 

kg  atrofida  bo'ladi.  Shveysariya  pishlog'ining  xamiri  oqdan  och  sariq  ranggacha,  ta‘mi 

shirinroq,  g'ovakchalari  esa  dumaloq  yoki  oval  shaklida  bo'ladi.  Pishloqning  yuzasi 

ozroq  g'adir-budir,  qobig'i  yupqa.  Standart  talabi  bo'yicha  yetilish  muddati  6  oy,  lekin 

pishloqning to'la yetilishi uchun bundan ham ko'proq vaqt talab etiladi.  

Oltoy  pishlog`i.  Massasining  kichikligi  (12—20  kg)  bilan  Shveysariya  pishlog'idan 

farq qiladi. Uning yetilish muddati nisbatan ozroq bo'lib, 4 oyni tashkil etadi.  

Karpat pishlog`i past silindr shaklida, massasi  12 kg. gacha bo'ladi. Ta‘mi shirinroq -

nordon. Yetilish muddati nisbatan qisqa bo‗lib, ikki oyni tashkil etadi.  

Ukraina pishlog`i  baland silindr  shaklida  ishlab  chiqariladi.  Bu pishloqning  massasi 

10 kg. gacha bo`lib, shirinroq xushbo‗y ta‘mga ega, ko‗pi bilan 2 oyda yetiladi.  

Gollandiya pishlog`i. Xamiri  ikkinchi  marta  past  haroratda  qizdirib,  presslab  olingan 

qattiq  shirdon  pishloqdir.  Bunday  ishlov  berish  pishloq  massasida  ko'proq  zardob 

qolishini  ta‘minlaydi,  sut  kislotasi  bakteriyalarining  yaxshiroq  va  tezroq  rivojlanishiga 

hamda qisqa muddatda (3 oygacha) yetilishiga yordam beradi.  

Bu  turkum  pishloqlar  sut  kislotasi  streptokokklari  va  proteolitik  fermentlar 

yordamida  yetiladi.  Sut  kislotasi  streptokokklari  va  proteolitik  fermentlarining  faolligi 

sustroq  bo`lganligi  uchun  pishloqlarda  kamroq  miqdorda  erkin  aminokislotalar  hosil 

bo`ladi. Ularda ko'proq zardob qolganligi sababli ta‘mi nordonroq. 

Yumshoqroq  ko‗rinishi  dumaloq,  g'ovasimon  shaklda.  Dumaloq  pishloqlar  kichik 

(0,4—0,5  kg)  va  katta  massalarda  (2—2,5  kg)  ishlab  chiqariladi.  G‗ovasimon  shakldagi 

Golland pishloqlari tarkibida yog‗ miqdori 50 %ni, tuz esa 2,1—3 %ni tashkil etadi. 

Kostroma pishlog`i past silindr shaklida tayyorlanib, kichigi 5 —6 kg, kattasi  esa 9—12 

kg  massada  ishlab  chiqariladi.  Bu  pishloqning  hidi  yaxshi  sezilib,  kuchsiz  nordon  ta‘mga 

ega bo'ladi. 

 

Stepnoy  pishlog`i  ta‘mi  bo'yicha  Kostroma  pishlog'idan  farq  qiladi,  ta'mi  o'tkir,  sal 

sho'rroq, nordonroq. Bu pishloqning shakli kvadrat asosli g'o'lasimon, massasi 5 —6 kg. 

Uglich  pishlog`i  massasi  2—3  kg,  to'g'ri  burchakli  g'o'la  shaklida  chiqariladi. 

Pishloqning  xamiri  muloyim,  qayishqoq,  sal  mo'rtroq,  ta‘mi  nordonroq  bo'lib  2  oyda 

yetiladi. 

Poshexon  pishlog`i  pastak  silindr  shaklida,  massasi  5-6  kg,  ta‘mi  sal  nordonroq, 

famirining konsistensiyasi plastik, qisqa muddatda (1,5 oy) yetiladi.  

Litva pishlog`i massasi 5-6 kg bo'lib, to'g'ri burchakli, g'o'la shaklida, ta‘mi mayin, sal 

nordonroq,  xamirida  suv  miqdori  ko'p  bo‗lishiga  qaramasdan  zich,  qayishquqsimon. 

Tarkibidagi yog' 30 %ni tashkil etadi.  

Eston  pishlog`i  tez  yetilishi  bilan  boshqa  pishloqlardan  farq  qiladi.  U  ta‘mi, 

konsistensiyasi  va  boshqa  ko'rsatkichlari  bo'yicha  Gollandiya  pishlog'idan  farq  qilmaydi.  

U silindrsimon shaklda ishlab chiqariladi.  

Minsk  pishlog`i  massasi  3-4  kg,  to'g'ri  burchakli  g'o'la  shaklida  bo'ladi.  Yetilish 

muddati bir oy, ta‘mi Litva pishlog'i ta‘miga o'xshaydi.  

Chedder  turkumidagi  pishloqlar.  Tayyorlash  texnologiyasi  boshqa  turkumdagi 

pishloqlardan  shu  bilan  farq  qiladiki,  massa  qoliplar ga  solinishidan  oldin  chedderizatsiya 

(bijg'itiladi)  qilinadi,  ya‘ni  yetiltiriladi.  Chedderizatsiyaning  mohiyati  shundan  iboratki, 

sut  kislotasining  hosil  bo'lishi  tezlashadi  va  sut  oqsiliga  ta‘sir  etib,  uni  yumshoq  hamda 

qayishqoq qiladi. 

Kislotali  bijg'ishni  tezlashtirish  uchun  kameralarda  harorat  30°C  atrofida  bo'lishi 

kerak. Chedderizatsiya 1-2 soat davom etadi, keyin pishloq massasi  maydalanadi, tuz bilan 

aralashtiriladi, qoliplarga sotmib, presslashga yuboriladi.  

Chedder  pishlog'i  kichik  va  katta  massalarda  chiqariladi.  Kichigini  2,5-4 kg kattasi  esa 

16-22 kg tashkil etib. to'g'ri burchakli g'o'la shaklida bo'ladi. Uning ta‘mi nordonroq, salgina 

o'tkirroq  mazaga  ega  bo'lishi  mumkin.  Xamiri  qayishqoq  g'ovaklari  kam,  ozroqqina 

bo'shliqlari  bo'ladi.  Chedder  pishlog'ining  tarkibida  50  %  yog',  44  %  suv,  tuz  miqdori  2,5 

%ni tashkil etadi.  

Latviyada tayyorlangan pishloqlar.  Yarim  qattiq  pishloqlar  deb  ham  ataladi.  Bu  turkum 

ham  qattiq  pishloqlar  singari  tayyorlanadi.  Tayyorlash  jarayonida  ikkilamchi  qizdirilis h 

harorati  past  bo'lganligi  hamda  ular  o'z-o'zidan  presslanganligi  sababli  namligi  ko'p 

bo'ladi.  Bu  pishloqlarning  yetilishida  sut  kislotasi  hosil  qiluvchi  bakte -  ljiyalardan 

tashqari,  uning  yuzasida  rivojlanadigan  shilliq  modda  paydo  etuvchi  bakteriyalar  ham 

ishtirok  etadi.  Ikki  oy  davomida  to'la  yetiladi  va  bu  davrda  oqsillar  ammiak  ajratib 

 

parchalanadi.  Shu  sababli  bu  pishloqlar  o'ziga  xos  ammiak  mazasi  va  hidi  bilan 

boshqalardan ajralib turadi.  

Latviya pishlog'i massasi 2,0-2,5 kg, kvadrat asosli, g'o'la shaklida, yuzasi quruq, artib 

tashlangan  shilliqlik  va  mog'or  izi  qolgan,  konsistensiyasi  mayin,  rangi  oqdan  sal 

sarg'ishgacha, ta‘mi o'tkir. Bu pishloq parafinlanmasdan, pergament qog'ozlariga o'raladi.  

Pikantniy  pishlog'i  massasi  3—4  kg,  to'g'ri  burchakli,  g'o'la  shakllarida  bo'ladi. 

Tarkibidagi  yog'  55  %,  suv  40  %ni,  tuz  miqdori  esa  2 —2,3  %ni  tashkil  etadi.  Yetilish 

muddati 30 kun. 

Kaunas pishlog'i  massasi 1,5—2 kg. pastak silindr  shakliga ega. Ta‘mi sal  nordonroq, 

ozgina  ammiak  hidi  kelib  turadi.  Tark ibida  yog'  30  %ni,  namlik  53  %ni,  tuz  miqdori  esa 

2,5 %ni tashkil etadi. Pishloq 35 kunda yetiladi.  

Klaypeda  pishlog'i  massasi  3,8—5,0  kg,  pastak  silindr  shaklida,  hidi  va  ta‘mi  Kaunas 

pishlog'inikiga o'xshaydi. Pishloqda  yog'  miqdori^ kam,  ya‘ni  20 %ni,  n amlik esa 56 %ni 

tashkil etadi. 

Yumshoq  shirdon  pishloqlar.  Bu.xil  pishloqlar  kam  miqdorda  ishlab  chiqariladi. 

Ularning  tarkibida  namlik  qattiq  shirdon  pishloqlarnikiga  nisbatan  birmuncha  ko'proq 

bo'lib,  ular  qisqa  (bir  oyga  yaqin)  muddatda  yetiladi.  Yumshoq  pishloqlar  sigir, 

shuningdek,  qo'y  va  echki  sutlaridan  ham  tayyorlanishi  mumkin.  Bu  turdagi  pishloqlarnL 

olish  maqsadida  sutga  shirdon  fermentli  tomizg'i  solib,  sekin -asta  ivitiladi.  Hosil  bo'lgan 

quyqa  namiikni  yaxshi  saqlab  qolishi  uchun  qattiq  pishlo qlar  ishlab  chiqarganidan  farqli 

o'laroq,  kattaroq  o'lchamli  kubik  holda  kesiladi.  So 'ngra  quyqaga  i-ssiqlik  hilan  ishlo v 

bermasdan-  pishloq  donachalarining  tashqi  kuch  ta‘sirisiz  o'z -o'zidan  birikishi  uchun 

idishlarga  solib,  shakl  beriladi.  Bu  esa  sut  kis lotasi  bak-  -teriyalarining  yaxshi  rivoj  1 

anishmt  ta‘mmiab,"pirovardida  ko'proq  miqdorda  sut  kislotasi  to'planishiga  sharoit 

yaratadi. 

Yumshoq  pishloqlar  uncha  g'ovakli  bo'lmaydi,  lekin  kamroq  miqdorda  mayda -mayda 

bo'shliqchalari  bo'lishi  mumkin.  Bu  pish loqlar  qattiq  shirdon  pishloqlari  singari 

parafinlanmaydi. Yetilish xususiyatlariga qarab yumshoq pishloqlar uch guruhga bo'linadi.  

Birinchi  guruhga  shilliq  moddasi  tarkibidagi  mikroorganizmlar  ishtirokida,  ikkinchi 

guruhga  shilliq  moddasi  mikroorganizmlar i  va  mog'or  bakteriyalari  ishtirokida,  uchinchi 

guruhga  esa  faqat  mog'or  bakteriyalari  ishtirokida  yetiladigan  pishloqlar  kiradi.  Shilliq 

moddasi  tarkibidagi  mikroorganizmlar  ishtirokida  yetiladigan  pishloqqa  ―Dorogobuj‖ 

pishlog'i  misol  bo'lnrjj-  Ru  pishloqning  massasi  0.5—0,7—-  kg,  yon  tomonlarining  yuzasi 

sal  qaeariq  kub  shaklida  bo'ladi.  Ta'mi  va  hidi  o'tkir,  o'ziga  xos,  ozroq  ammiak  hidi  bor. 

 

Konsistensiyasi  yumshoq,  surkaluvchan.  Xamiri  oqdan  oq -sariq  ranggacha  bo'ladi. 

«Dorogobuj» pishlog'ining tarkibida 45 % yog', 50 % suv, 3,5 % tuz bor.  

Eritilgan  pishloqlar  ishlab  chiqarish  uchun  asosiy  xomashyo  qattiq  shirdon  (hamma 

turlari)  hamda  namakobli  pishloqlar,  tvorog,  quruq  sutlar,  sariyog

1

,  tabiiy  qaymoq  va 

achitilgan qaymoqlar hisoblanadi. Qo‗shimcha xo mashyo sifatida erituvchi tuzlar, osh tuzi, 

o‗sim-  liklardan  olingan  bo‗yoq  moddalari  ishlatiladi.  Ba‘zi  turdagi  pishloqlar  ishlab 

chiqarish  uchun  esa  tabiiy  qahva,  kakao -tolqoni,  shakar,  vanilin,  meva-rezavor  va  meva 

sharbatlari, essensiyalari, ziravorlar va boshqalar ishlatiladi.  

Eritilgan pishloqni tayyorlash  quyidagi texnologik  jarayonlarni o‗z  ichiga oladi: eritish 

uchun  xomashyoni  tanlash;  unga  dastlabki  ishlov  berish;  maydalash;  retsept  bo'yicha 

aralashmani eritish; qadoqlash; sovitish; tayyor mahsulotni joylash. 

Qayta  ishlangan  pishloqlar  xomashyosining  turi,  ta‘m  ko‗r-.  satkichlari,  xamirining 

tuzilmasi va undan qaysi  maqsadda foy- dalanishiga qarab quyidagi olti guruhga bo'linadi: 

buterbrodlar  tayyorlashga  mo‗ljallangan,  kolbasa  turidagi,  pastasimo n,  shirin,  ovqatga 

qo‗shiladigan va konservalangan pishloqlar.  

Buterbrodlar tayyorlash uchun mo`ljallangan pishloqlar.  Eritilgan  pishloqlarning  boshqa 

turlaridan  farq  qilib,  zich  tuzilmaga  ega  pichoq  bilan  yaxshi  kesiladi,  yopishmaydi,  

buterbrodlar  tayyorlash  uchun  qulay.  Ularning  tarkibida  yetilmagan  tabiiy  pishloqlarning 

miqdori  ko‗p.  Bular  yaxshi  yetilmagan  qaysi  nomdagi  pishloqlardan  tayyorlangan  bo'lsa, 

o‗sha nom bilan ataladi. Masalan, «Kostromskoy», «Latviyskiy» va boshqalar.  

Kolbasasimon  dudlangan  pishloqlarga  30-40  %  yog‗lilikka  ega  bo'lgan  dudlangan  va 

dudlangan qalampirli turlarni  kiritish  mumkin. Bu pishloqlar tayyorlashda retsept bo'yicha 

eritilgan  issiq  massa  shprislar  yordamida  pergament  yoki  sellofahdan  tayyorlangan 

po‗stloqlarga  joylanib,  keyin  sovitiladi  va  parafinlanadi.  Dudlash,  asosan,  chala  yongan 

o‗tin  dudi  yordamida  10-20  soat  davomida  yoki  kolbasa  batonlarini  dudlash  ta‘mini  va 

hidini  beradigan  suyuqlikka  1-2  minut  solib  qo‗yish  yo‗li  bilan  olib  boriladi.  Bu  esa 

dudlangan mahsulotlarga xos ta‘m va hid beradi.  

Pastasimon  pishloqlar.  Qayta  ishlangan  pishloqlar  assortimentida  muhim  o‗rin  tutadi. 

Ular yuqori ozuqaviy qiymatga egadir, chunki ishlab chiqarishda asosiy xomashyo sifatida 

Shveysariya pishlog`i guruhiga kiruvchi yetilgan tabiiy pishloqlar ishlatiladi.  

Pastasimon  pishloqlarning  konsistensiyasi  sariyog‗ning  konsis-  tensiyasiga  o‗xshash, 

mayin, surkaluvchan, yog`li  bo`ladi. Ulami ishlab chiqarishda qaymoq, achitilgan qaymoq, 

sariyog

`

  va  boshqa  qo‗shimcha  xomashyolardan  foydalanilad i.  Bu  guruh  pishloqlarning 

assortimentiga  «Leto»,  «Volna»,  «Drujba»,  «Rokfor»,  «Yantar»,  «Korall»,  «Petrushkali», 

«Piyozli» va boshqalarni kiritish mumkin.  

 

Qayta  ishlangan  shirin  pishloqlar  yangi  tayyorlangan  tvorog  asosida  sariyog

`

,  qand  va 

ta‘m  beruvchi  (vanilin,  meva  sirkasi,  yong'oq,  asal,  какао)  xomashyolar  qo‗shib 

tayyorlanadi.  Bu  guruh  pishloqlar  assortimentiga  shokoladli,  mevali,  qahvali,  yong‗oqli, 

asalli, yalpizli pishloqlar kiradi.  

Qayta  ishlangan  bu  guruh  pishloqlarining  ta‘mi  shirin,  qo‗shilgan  xomashyolarning 

mazasi  va  hidi  yaqqol  sezilib  turadigan,  konsistensiyasi  mayin,  qayishqoq,  sal 

surkaladigan,  bir  jinsli  boMadi.  Shirin  pishloqlar  tarkibida  turiga  qarab  qand  18 -40  %ni, 

yog‗ miqdori esa kamida 30 %ni tashkil etadi.  

Ovqatga  qo‘shiladigan  qayta  ishlangan  pishloqlar  birinchi  ovqatlar  va  souslar 

tayyorlashga  mo`ljallanadi.  Shuningdek,  ovqatlar  tayyorlashda  ularni  ziravor  o`rniga  ham 

ishlatsa bo`ladi. Bu guruhlar assortimentiga sho‗rvaga solinadigan qo‗ziqorinli, piyozli, oq 

qo'ziqorinli  pishloqlarni  kiritish  mumkin.  Ularning  konsist ensiyasi  sal  qayishqoqroq, 

surkaladigan bo`lib, suvda eriydi.  

Konservalangan  pishloqlar  saralangan  tabiiy  pishloqlardan  olinadi.  Ular  90 -105°C  da 

eritilib,  issiq  holda  100-250  g  massada  loklangan  bankalarga  joylanib,  germetik  yopiladi 

va pasterizatsiya yoki sterilizatsiya qilinadi.  

 

 

jadval 

 

Bu  jadval  ma‘lumotlaridan  ko'rinib  turibdiki,  pishloqning  sifatini  aniqlashda 

hidi  va  ta‘miga  alohida  e‘tibor  beriladi  hamda  yuqori  ba‘‘  ajratiladi.  Organoleptik 

ko'rsatkichlafining  umuffily  bali  asosida  ula:  a‘lo  va  1-navlarga  ajratiladi.  Jadval 

ma‘lumotlaridan  ko'rinib  turibdiki,  oliy  navli  pishloqning  umumiy  bahosi  87 -100. 

Jumladan,  hidi  va  ta‘mining  bahosi  kamida  37,  1-navli  pishloqning  umumiy  bahosi 

75, hidi va ta‘mi uchun berilgan baho esa 34 balldan kam bo'lmasligi kerak.  

jadval 

 

Pishloqning 100 balli tizimi 

Ko‗rsatkichlar 

Ajratilgan eng yuqori ball 

Hidi va ta‘mi Konsistensiyasi Pishloqning 

g‗ovakligi Tashqi ko‗rinishi Rangi 

0‗rab joylanishi 

45 

> 

25 10 10 5 —Ј 

Jami: 

100 

Pishloqning navlari uchun ajratilgan ballar 

 

 

Hidi va ta‘mi uchun, 

Navi 

Umumiy baho, ball 

ballardan kam bolmasligi 

 

 

kerak 

Oliy 

87-100 

37 

1-nav 

75-86 

34 

 

Agar  pishloq  uchun  berilgan  umumiy  ballar  soni  75  dan  kam  bo‗lsa,  bular 

standart talabiga javob bermaydi deb topiladi va savdo tarmoqlarida sotish uchun ruxsat 

etilmaydi. Oliy navli pishloqning shakli to‗g‗ri, qobig‗i yupqa, tekis, toza, burishmagan 

bo'lishi  kerak.  Agar  pishloq  parafmlangan  bo‗lsa,  u  holda  parafin  qatlami  shi - 

kastlanmasligi  lozim.  Oliy  navli  pishloqning  ta‘mi  va  hidi  o‗ziga  xos,  sof.  Ularda 

begona ta‘m va hidlarbo‗lmasligi zarur. Birinchi navlarda esa yem-xashak ta‘mi hamda 

nordonlilik  salgina  sezilib  turilishiga  ruxsat  etiladi.  Oliy  navli  pishloqlarda  xamiri  bir 

jinsli,  qayishqoq,

>

  1-  navlari  esa  uvoqli,  sal  chandirsimon,  bo‗shroq  bo'lishi  mumkin. 

Rangi  oqdan  sal  sariqqacha,  butun  xamir  bo‗ylab  bir  xil  bo‗lishi  kerak.  Pishloq 

xamirlarining  g‗ovakligi  ham  asosiy  ko‗rsatkichlaridan  biri  hisoblanadi.  Oliy  navli 

pishloqlarda  g‗ovakliklar  yaxshi  rivojlangan,  shakli  va  ularning  joylashishi  bir  tekis, 

birinchi navlarda esa turli hoilarda bo‗lishi mu mkin. 

Pishloq  sifatini  laboratoriya  usulida  tekshirganda  uning  fizik -  kimyoviy 

ko‗rsatkichlari  aniqIanadi.  Uning  asosiy  fizik-kimyoviy  ko‗rsatkichlaridan  tarkibidagi 

yog‗ (quruq modda hisobida), suv va o`lchash  yo‗li bilan aniqlanadi. Ba‘zan pishloqlar 

tarkibidagi  oqsil  va  kul  moddasi  miqdorlari  ham  aniqlanishi  mumkin.  Mahsulot  ishlab 

chiqarish  uchun  sifatsiz  xomashyo  ishfatilishi,  texnologik  jarayonlarning  buzilishi, 

saqlash qoidasiga rioya qilmaslik va hokazolar pishloqda ba‘zi bir nuqsonlarning paydo 

boiishini  yuzaga  keltiradi.  Bunday  nuqsonlarga  pishloqlarda  o‗tkir  yem-xashak 

ta‘mining  bo‗lishi,  ularda  uchraydigan  taxir,  mog‗or  hidlari  kiradi.  Xuddi  shuningdek, 

pishloqlar  konsistentsiyasida  ham  nuqsonlar  uchrashi  mumkin.  Masalan,  qattiq, 

uqalanuvchan,  chandirsimon,  cho‗ziluvchan  konsistensiya  shunga  kiradi.  Ba‘zan 

pishloqlarda  chuqur  va  yoriq  joylar  bo‗lib,  ular  ezilgan  holda  ham  uchrashi  mu mkin. 

Shunday  nuqsonlari  bo'lgan  pishloqlar  nostandart  deb  topiladi  va  aholiga  sotishga 

ruxsat etilmaydi.  

Qattiq  shirdon  pishloqlari  ichki  to‗siqlari  bor  taxta  qutilarga  va  barabanlarga 

joylanadi. Joylangan pishloqlar bir turli, bir navli, bir muddatda ye tilgan bo'lishi  lozim. 

Har  bir  dona  pishloq  ustiga  yuvilib  ketmaydigan  zararsiz  bo‗yoqda  ishlab  chiqarish 

markasi  yozilib,  unda  foiz  hisobida  pishloq  tarkibidagi  yog‗,  zavod  raqami,  o‗lka  va 

viloyatning  qisqacha  nomi  ko‗rsatiladi.  Ishlab  chiqilgan  kuni  esa  kazeindarryasalgan 

raqamtar  bilan  pishloq  xarmnga  presslab  qo'yrtedi.  Tarkibida  50  %  yog‗i  bor 

pishloqlarga  kvadrat  shaklidagi,  45  %  yog'i  borlariga  esa  to‗g‗ri  sakkiz  burchak 

shaklidagi tamg‗a bosiladi. 

 

Pishloqlarni  xohlagan  transport  vositasi  yordamida  tashish  mumkin.  Ularni 

yuklashdan oldin albatta, sanitariya holati aniqlanadi.  

―Tashish  uchun  begona  hidga  ega  bo'lgan  transport  vositalaridan  foydalanish 

taqiqlanadi.  Pishloq  faqat  yashiklarga  joylangan  holda  tashiladi.  Bu  paytda  harorat 

ularning  sifatiga  katta  ta‘sir  ko'rsatadi.  Temiryo‗l  transportida  maxsus  izotermik 

vagonlarda tashiladi. Bunda harorat 2°C dan past va 8°C dan ortiq bo'lmasligi kerak. 

Avtomobil  transporti  vositasida  brezent  bilan  yopilgan  holda,  yashiklajda 

tashilganda  va  saqlanganda  harorat  20°C  dan  ortiq  bo‗lmasligi  talab  qilinadi.  Agar 

20°C  dan  ortiq  haroratda  saqlansa,  u  holda  pishloq  yuzasidagi  yog‗  erib,  ular 

eritilgan moy ta‘miga ega bo‗lib qoladi.