|
Kasb-hunar ta’limining huquqiy- meyoriy asoslari
Reja:
1.Kasb-hunar ta’limining huquqiy-mey’oriy asoslarini qamrab olishi.
2. O‘zbekiston Respublikasininng ta’lim tizimi, shu jumladan kasb-hunar pedagogikasining metodologik asoslari.
3. Tasniflagichdan quyidagi vazifalarni hal etishda foydalanish.
Tayanch so’z va iboralar:kasb-hunar ta’limining huquqiy-me’yoriy asoslari, tasniflagich, kasb-hunar, ta’lim tizimi, kasb, metod, metodologiya, metodika, malaka, ixtisoslik.
Kasb-hunar ta’limining huquqiy-meyoriy asoslari qamrab olishi
Ta’lim - bilim berish, malaka va ko‘nikma hosil qilish jarayoni, kishini hayotga, mehnatga tayyorlashning asosiy vositasidir. Ta’lim jarayonida ma’lumot o‘zlashtiriladi va tarbiya amalga oshiriladi.
Ta’lim tor ma’noda o‘qitish tushunchasini anglatadi. Lekin u faqat turli o‘quv yurtlarida o‘qitish jarayonigina emas, balki hayot, oila, mahalla, ishlab chiqarish jamoasi va shu kabi sohalarda ham ma’lumot o‘zlashtirish jarayonidir.
Kasb-hunar ta’limining metodologik asosini dialektik bilish nazariyasi tashkil etadi. Shu o‘rinda kasb-hunar ta’limi pedagogikasida keng ko‘lamda qo‘llaniladigan ba’zi bir asosiy tushunchalarga baholi qudrat izoh berib o‘tish lozim. Chunki ishlatilayotgan tushuncha mohiyatini bilmasdan ta’lim-tarbiya ishida samaraga erishib bo‘lmasligi hayotiy haqiqatdir.
Kasb – ish- faoliyatning ma’lum tajriba, tayyorgarlik talab etadigan turi, sohasi. Kasb-hunar sirlarini egallashga umumilmiy, umumkasbiy, maxsus ma’lumotlar hamda amaliy xatti-harakat usullari va shaxsiy fazilatlarini o‘zlashtirish orqali erishiladi.
Kasb o‘ziga mehnat faoliyatining tor doirasi bilan tavsiflanuvchi ixtisosliklarni mujassamlashtiradi. Ba’zi kasblar o‘ziga bir qancha ixtisosliklarni qamrab olishi ham mumkin. Masalan, o‘qituvchilik kasbi o‘qitiladigan o‘quv predmetlariga binoan: umumta’lim, umumtexnik, maxsus fanlar bo‘yicha o‘qituvchiliklariga bo‘linishini ko‘rsatishning o‘zi kifoY. Kasb va ixtisoslik shaxsning muntazam ravishda ma’lum turdagi ish bilan shug‘ullanish metodlarini o‘zlashtirib borishni ifodalaydi.
Metod iborasi (yunoncha – methodas – tadqiqot yoki bilish yo‘li, nazariya, ta’limot ma’nosini anglatib) voqelikni bilish, o‘zlashtirish, o‘zgartirish usullari majmuasidir. Metod aslida insonning amaliy faoliyati negizida vujudga kelgan.
Metodika - pedagogikaning o‘qitish qonuniyatlari, qoidalari, tashkil etish shakllari, amalga oshirish va natijalarini nazorat qilib baholash metod hamda vositalarini o‘zida mujassamlashtiruvchi fan tarmog‘idir. N.S. Sayidaxmedov fikricha,” metodika o‘quv jarayonini tashkil etish va o‘tkazish bo‘yicha tavsiyalar majmuasidir. Metodikadan ko‘zlangan maqsad predmet mavzulariga oid nazariyalarni, aniq hodisalar tekisligiga ko‘chirishdir”3
Metodologiya – “metod” va “logiya” iboralarining birligida bilish faoliyati usuli, vositalari va mantiqiy tartibi haqidagi ta’limot ma’nosini anglatadi. Demak, metodologiya har qanday faoliyatning zaruriy tashkiliy komponentidir. Shu jihatdan metodologik bilimlar, eng avvalo, muayyan faoliyat turlarining mazmuni va izchilligini o‘ziga qamrab olib, odat hamda meyorlar shaklida, ikkinchidan, amalda bajariladigan faoliyatning ta’siri sifatida yuzaga chiqadi. Har ikkala holda ham bilimning asosiy vazifasi bilish jarayonini tartibli ravishda amalga oshirish yoki biror obektni amaliy o‘zgartirishdan iborat.
Demak, kasb-hunar ta’limi pedagogikasi ijtimoiy hayotning ma’lum sohasida faoliyat ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan bilim, amaliy va shaxsiy fazilatlarni shakllantirish qonuniyatlari, qoidalari, shakl, metod va vositalari hamda mazmuni haqidagi pedagogikaning muhim tarmog‘idir.
Ta’lim ilm berish va tarbiyalashni o‘ziga qamrab olib, respublikaning aql-zakovat va ilm borasidagi kuch- quvvatini rivojlantirish, jamiyat, oila va davlat oldidagi o‘z mas’uliyatini anglaydigan, har jihatdan barkamol, erkin shaxsni shakllantirish maqsadini ko‘zlaydi. Shuning uchun ham u ustuvor soha hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
