Kasbiy faoliyatda Axborot xavfsizligi” fani bo`yicha ma`ruzalar matni qarshi 2021-yil

Axborot xavfsizlig deb, ma‟lumotlarni yo„qotish va o„zgartirishga
yo„naltirilgan tabiiy yoki sun‟iy xossali tasodifiy va qasddan ta‟sirlardan har
qanday tashuvchilarda axborotning himoyalanganligiga aytiladi. Ilgarigi xavf
faqatgina konfidensial (maxfiy) xabarlar va hujjatlarni o’g’irlash yoki nusxa
olishdan iborat bo’lsa, hozirgi paytdagi xavf esa kompyuter ma‟lumotlari to„plami,elektron ma‟lumotlar, elektron massivlardan ularning egasidan ruxsat so„ramasdan,foydalanishdir. Bulardan tashqari, bu harakatlardan moddiy foyda olishga intilish,ham rivojlandi.

Axborotning himoyasi deb, boshqarish va ishlab chiqarish faoliyatining
axborot xavfsizligini ta‟minlovchi va tashkilot axborot zahiralarining yaxlitliligi,
ishonchliligi,
foydalanish osonligi va
maxfiyligini
ta‟minlovchi qat`iy
reglamentlangan dinamik texnologik jarayonga aytiladi.
Axborotni himoyalashning maqsadlari quyidagilardan iborat:
- axborotning kelishuvsiz chiqib ketishi, o„g„irlanishi, yo„qotilishi,
o„zgartirilishi, soxtalashtirilishlarning oldini olish;
- shaxs, jamiyat, davlat xavfsizliligiga bo„lgan xavf – xatarning oldini olish;
- axborotni yo„q qilish, o„zgartirish, soxtalashtirish, nusxa ko„chirish,
to„siqlash bo„yicha ruxsat etilmagan harakatlarning oldini olish;
- hujjatlashtirilgan axborotning miqdori sifatida huquqiy tartibini
ta‟minlovchi, axborot zahirasi va axborot tizimiga har qanday noqonuniy
aralashuvlarning oldini olish;
- axborot tizimida mavjud bo„lgan shaxsiy ma‟lumotlarning shaxsiy
maxfiyligini
va
konfidensialligini,saqlovchi,fuqarolarning,konstitutsion,huquqlarini himoyalash;
-
Davlat,sirini,,qonunchilikka mos hujjatlashtirilgan
axborotning,konfidensialligini saqlash;
- axborot tizimlari, texnologiyalari va ularni ta‟minlovchi vositalarni yaratish,
ishlab chiqish va qo„llashda sub`ektlarning huquqlarini ta‟minlash.
Axborot xavfsizligining huquqiy ta‟minoti axborotni himoyalash tizimida
bajarilishi shart bo„lgan qonun chiqarish aktlar, me‟yoriy-huquqiy hujjatlar,
qoidalar yo„riqnomalar, qo„llanmalar majmui. Hozirda axborot xavfsizligining
huquqiy ta‟minoti masalasi ham amaliy, ham qonunchilik jihatidan faol o„rganib,chiqilmoqda.
Kompyuter jinoyatchiliklarini qilish instrumentlari sifatida telekommunikatsiya va hisoblash texnikasi vositalari, dasturiy ta‟minot va
intellektual bilim ishlatiladi. Kompyuter jinoyatchiliklarini qilish sohasi sifatida,nafaqat kompyuterlar, global va korporativ tarmoqlar (Internet), balki axborot,texnologiyasining zamonaviy, yuqori unumli vositalari hamda axborotning katta,hajmi ishlanadigan, masalan, statistik va moliya institutlari tanlanadi.
Shu sababli, har qanday tashkilot faoliyatini turli-tuman axborotni olish uchun
qo„lda yoki hisoblash texnikasi vositalari yordamida ishlash, axborotni tahlil qilish,natijasida qandaydir muayyan yechimlarni olish va ularni aloqa kanallari orqali,uzatishsiz tasavvur etib bo„lmaydi. Kompyuterga ham tajovuz ob`ekti, ham tajovuz,qiluvchi instrument sifatida qarash mumkin.
Agar axborotning o„g„irlanishi moddiy va ma‟naviy boyliklarning
yo„qotilishi bilan bog„liq bo„lsa, bu fakt jinoyat sifatida baholanadi. Shuningdek,
agar ushbu fakt bilan milliy xavfsizlik, mualliflik manfaatlari bog„liq bo„lsa, jinoiy
javobgarlik O‟zbekiston Respublikasi qonunlarida bevosita ko„zda tutilgan. Har,qanday davlatda axborot xavfsizligining huquqiy ta‟minoti xalqaro va milliy,huquqiy me‟yorlarni o„z ichiga oladi.