Kasbiy faoliyat psixologiyasi

harbiy  psixologiya
  —  kishining  harbiy  harakatlar  sharoitida  namoyon 
bo‗ladigan 
xulq-atvorini, 
zobitlar 
bilan 
oddiy 
askarlar 
o‗rtasidagi 
munosabatlarning psixologik jihatlarini o‗rganadi; 

 
savdo  psixologiyasi
  —  jamiyatda  tijoratning  psixologik  shart-sharoitlari, 
ehtiyojning  individual,  yoshga,  jinsga  oid  xususiyatlarini,  xaridorga  xizmat 
ko‗rsatishning psixologik omillarini aniqlaydi. Bu sohadan ajrab chiqqan, modalar 
psixologiyasi  inson  didi  va  uning  xulqda  aks  etishi  kabi  qator  masalalarini 
o‗rganadi; 

 
tibbiyot  psixologiyasi
  —  shifokor  faoliyati  psixologiyasini,  bemor  xulq-
atvorining psixologik jihatlarini o‗rganadi. 
Shuningdek  psixologiyada  etnopsixologiya,  oilaviy  hayot  psixologiyasi, 
boshqaruv 
psixologiyasi, 
shaxs 
psixologiyasi, 
sport 
psixologiyasi, 
psixodiagnostika,  siyosiy  va  tashkiliy  psixologiya  kabi  boshqa  ko‗plab  sohalari 
mavjudki,  ularning  har  biri  jamiyatdagi  real  ehtiyojlar  va  ularni  qondirishda 
psixologiyaning fan sifatidagi o‗rni va maqsadidan kelib chiqadi. 
 Hozirgi  zamon  texnik  taraqqiyoti  kishi  psixikasiga  katta  talablar  qo‘yadi. 
Barcha  sohalarda  psixik  omillarning  roli  oshib  bormoqda.  Kishining  xotirasiga, 
tafakkuriga,  idrokiga,  temperament  xususiyatlariga,  reaktsiya  tezligini  hisobga 
olishga  e‘tibor  kuchaymoqda.  Chunki  odamning  ishda  jiddiy  xatolarga  yo‘l 
qo‘ymasligi,  ishni  buzmasligi  uning  psixik  va  shaxsiy  fazilatlariga  ko‘p  jihatdan 
bog‘liq. Shu sababli "Odam - mashina" tizimini to‘g‘ri tashkil qilishda psixologiya 
fanining ahamiyati ortib bormoqda. Bu esa, texnik fanlar va psixologiya o‘rtasidagi 
aloqalarning mustahkamlanishiga, bir-biriga kirishib ketishiga olib kelmoqda.  
Psixologiya  va  pedagogika  o‘rtasidagi  aloqalarni  alohida  ko‘rsatib  o‘tish 
lozim.  Garchi  psixologiya  va  pedagogika  o‘zaro  bog‘liq  fanlar  bo‘lsada,  ular 

---

25 
 
orasidagi aloqa ko‘p yillar mobaynida ko‘p jihatdan psixologiyaning pedagogikaga 
"moslashuviga",  pedagogika  esa,  psixologiya  sohasida  erishilgan  "tayyor 
ma‘lumotlarni" yuzaki hisobga olish tarzida bo‘ldi.  
Har  tomonlama  barkamol  shaxsni  tarbiyalash  vazifasi  va  psixologiya 
sohasida qo‘lga kiritilgan yutuqlar ta‘lim va tarbiya jarayonini takomillashtirishda 
psixologiyaning imkoniyatlaridan keng foydalanish imkonini beradi.  
Psixologiya  oldida  turgan  vazifalardan  biri,  pedagogik  amaliyotda 
qo‘llanilayotgan qoidalarni (ta‘lim va tarbiya mazmuni, metodlari, usullari va h.k.) 
psixologik  jihatdan  asoslab  berishdan  iborat  emas.  Psixologiya  pedagogik 
amaliyotdan  oldinda  borishi,  pedagogika  uchun  yangi  yo‘llar  ko‘rsatishi  lozim. 
Psixologiyaning  yordamisiz  pedagogika  o‘z  oldiga  qo‘ygan  ko‘plab  vazifalarni 
muvaffaqiyatli  hal  qila  olmaydi.  Chunki  texnik  taraqqiyot,  o‘zlashtirilishi  lozim 
bo‘lgan informatsiyalar hajmi va o‘zlashtirish sur‘atining keskin oshishi, mustaqil 
va  ijodiy  fikrlashga  talabning  oshishi  amalda  psixologik  bilimlardan  keng 
foydalanishni taqozo etadi.