Kasbiy faoliyat psixologiyasi

Test  metodi
.  Test-inglizcha  so‘z  bo‘lib,  sinash,  tekshirish,  demakdir. 
Shaxsning  aqliy  o‘sishini,  qobiliyatini,  irodaviy  sifatlari  va  boshqa  psixik 
xususiyatlarini  tekshirishda  qo‘llanadigan  qisqa  standart  masala,  topshiriq,  misol, 
jumboqlar  test  deb  ataladi.  Test  ayniqsa  odamning  qanday  kasbni  egallash 
mumkinligini, kasbga yaroqliligi yoki yaroqsizligini, iste‘dodlilar va aqli zaiflarni 
aniqlashda,  kishilarni  saralashda  keng  qo‘llanadi.  Test  metodining  qimmati 
tajribaning  ilmiylik  darajasiga,  tekshiruvchining  mahoratiga  va  qiziqishiga, 
yig‘ilgan  psixologik  ma‘lumotlarning  ob‘ektivligi  va  ularni  ilmiy  tahlil  qila 
bilishga bog‘liqdir. 

---

30 
 
Test bu qisqa topshiriq bo‗lib, bajarilgan topshiriqqa sonlar va sifat jihatidan 
berilgan  baho  ularning  strukturasidagi    asosiy  psixik  faoliyatlarning  kamolot 
darajasidan  ko‗rsatkichi  bo‗ladi.  Testlar  muayyan  qobiliyat  bilim,    ko‗nikma, 
malakalar bor yoki yo‗qligini aniqlash,  shaxslar ba‘zi sifatlarini tavsiflash hamda 
u  yoki  bu  kasbga  layoqatni  bilish  imkonini  beradi.  Test  psixodiagnostik    va  
ayniqsa    psixoprognostik    qiymati  ma‘lum  darajada  ilmiy  tajribaga  hamda    test  
asosida  qo‗yilgan psixologik faktlar ishonchliligiga bog‗liq. Yetarli darajada ilmiy 
asoslanmagan,  to‗g‗ri  nazariyaga  tayanmagan,  ba‘zan  bu  nazariyani 
"moslashtirishga"  urinish  (soddalashtirish)  g‗oyat  jiddiy  xatolarga  olib  kelishi 
mumkin. Testlarga ancha asosli "qo‗llanilishi" va doimo asoslanmagan "testlashni" 
farqlash  kerak.  Keyingisida  doimo  testlar  yordamida  olinadigan  natijalardan 
psixologik  tahlil  asossiz  ravishda  to‗g‗ri  yechimlar  soni  matematik 
manipulyatsiyasi  bilan  almashtiriladi.  Boshqa  metodlar  bilan  olingan  psixolgik 
materiallar ishlashdan matematik metodi o‗zidan prinsipial yondashuviga ega bo‗la 
turib,  ko‗pincha,  modellashtirish    metodi  bilan  uyg‗unlashib  ketadi  va  psixik 
hodisalarning  miqdoriy  ifodasi  bilan  matematik  model  yaratish    imkonini  beradi.  
Bu  metodda  u  yoki  bu  psixologik  hodisani  o‗rganish  natijalari  tekshirilayotgan 
mehnat  jarayonlari  hamda  shaxs  xususiyatlari  tahlilini  osonlashtiradigan 
diagramma,  grafiklar,  sxemalar  tarzida  ko‗rsatmali  ifodalanadi.  Mehnat 
psixologiyasiga  oid konkret tadqiqotlar metodlaridan o‗zlashtirilishi tekshiriladi.