Касбий психология

4.ATK larda yonilg’ini tashib kelish, saqlash va tarqatish
Yonilg’ini tashib kelishda, sisternadagi gidravlik zarbalarni kamaytirish uchun, uning ichiga

---

100
to’siqlar o’rnatilgan. Avtomobil erga tegib turuvchi zanjir bilan qurollangan va yonish
mahsulotlarini chiqaruvchi truba avtomobilning oldiga o’rnatilishi kerak.
Yonilg’i olib kelingach, uni saqlash sig’imlariga bo’g’zidagi maxsus shtutser orqali
qo’yiladi. Sig’im bo’g’zida nafas oluvchi klapan va yonilg’ini sathini o’lchovchi shup o’rnatilgan
bo’ladi.
Avtomobil sisternasidagi yonilg’i, uning pastida o’rnatilgan jumrak orqali to’kiladi.
Yonilg’ini yuqoriga chiqarib berish uchun avtomobil nasos bilan ta’minnlangan.
Yonilg’i bug’i bilan havo (2,4...5%) aralashmasi, 0°S haroratida portilash havfini tug’diradi.
Shuning uchun yonilg’ini saqlashda, yonilg’iga qarshi tatbirlar o’tkazish kerak. Yonilg’ini er ustida
va yarim ko’milgan holatda saqlanadi..
Hozirgi vaqtda atrof muhitni muhofaza etish nuqtai nazaridan, yonilg’ini faqat er ustida
saqlash turi qo’llanilmoqda. Yong’inni oldini olish uchun, yonilg’i oqadigan hamma quvurlarga va
nafas olish klapanlariga yong’inga qarshi saqlagichlar o’rnatiladi. Hozirgi vaqtda benzinni saqlashni
yong’inga qarshi saqlagichlar bilan ta’minnlangan tizimi qo’llaniladi. Bu tizimda, saqlagichlardan
Devi turi asosida ishlaydiganlari ko’proq qo’llaniladi. Bu saqlagichlarda, 1sm2 da 144...220 gacha
teshiklari bo’lgan turlar bir-biriga yaqin qilib 2 qavatda o’rnatilgan bo’ladi.
Yonilg’i uchun sig’imlardan, quvurlardan, tarqatish jihozlardan, inshoatlardan tashkil
topgan tizim, avtomobillarga yonilg’i tarqatish tarmog’i yoki avtomobillarga yonilg’i quyish
shahobchasi deyiladi.
Shahardagi tarmoqlar, shaharning eng ko’p transport vositalari yuradigan yo’llarga yaqin va
aholiga halaqit bermaydigan joylarga quriladi. Bu tarmoqlarni quvvati: har bir avtomobilga o’rtacha
50 litrdan yonilg’i hisobida, 200 yoki 500 avtomobilga xizmat ko’rsatishga etadigan qilib quriladi.
Yollardagi tarmoqlar shaharlararo yo’llarni yonidan o’tadigan transport vositalariga halaqit
bermaydigan qilib joylashtiriladi. quvvati 500, 750 yoki 1000 avtomobilga xizmat ko’rsatishga
mo’ljallangan bo’ladi. Avtomobillarga yonilg’i quyuvchi kolonnalar maxsus beton supachalarga
joylashtiriladi. Supachalarni balandligi 0.15-0.20m kengligi 1.5-3.0m gacha bo’lib, uzunligi
kalonkalarni soniga qarab quriladi.
Dizel yonilg’isi bilan ishlaydigan dvigatellarni yonilg’i bilan ta’minnlovchi jihozlaridagi
yonilg’i o’tkazuvchi filtrlar teshiklarining diametri 1,5...2 mkm bo’ladi. Shuning uchun yonilg’i
tarkibida, bundan katta bo’lgan mexanik zarrachalarni bo’lishi mumkin emas.
Kuzatishlar esa yonilg’i tarkibidagi mexanik zarrachalarni 0,014% dan oshigi kattaligi
60...80 mkm ni tashkil etishini ko’rsatadi.
Bundan tashqari yonilg’i tarkibida suv va smola maxsuloti bo’ladi. Bu iflosliklardan
tozalash uchun,dizel yonilg’isi olib kelingach sig’imlarda 10 kungacha tindirilishi zarur.
Avtomobillarga suyuq yonilg’i quyishda, maxsus nasos va quyilayotgan yonilg’i miqdorini
hisoblab turuvchi schotchiklar bilan ta’minnlangan yonilg’i quyish kalonkasidan foydalaniladi.
Kalonkalarning ishlash qobiliyati minutiga 25-250 litrga teng bo’ladi. Ko’rsatish xatoligi
esa +0,5 % ni tashkil qiladi. Kalonkalarning normal ishlashi uchun harorat -40 dan +46°S gacha,
namlik darajasi esa 80 % dan ko’p bo’lmasligi kerak.
O’rnatilishiga qarab kalonkalar harakatlanuvchan yoki bir joyga o’rnatilgan bo’lishi
mumkin.

---

101
Nasosni harakatga keltirish moslamasiga qarab, qo’l bilan aylan-tiriladigan, elektromexanik
va aralash bo’lishi kerak.