Kasb tanlashga

3. Sinfdan tashqari amaliy mashg‘ulotlarni olib borish turlari.
1. 
0 ‘quvchilarni o ‘quv ishlab chiqarish brigadalari shaklida
o'qitish.
Bunday sharoitlarda m ehn at ta ’lim i o'qituvchisi odatda 
o 'q u v ch ilarn i alohida o'quvchilar birgadalariga ajratadi, bu briga- 
d ad ag ilar h a r biri m uayyan o'quv-ishlab chiq arish to p sh irig 'in i
197

---

bajaradi. Topshiriqlar ishlab chiqarish korxonalarida bajarilishi 
va bu top shiriq larning o ‘quv m aqsadi h am d a m azm uni bir-biri- 
d an ancha farq qilishi m um kin. M asalan, bir brigada m arten 
pechiga xizm at qilishga o ‘rgansa, ikkinchisi gaz generatorlari­
ga xizm at qilishni, uchinchisi esa n az o ra t-o ic h a sh asboblarini 
kuzatishni va hokazolarni o'rganishi m um kin. Bunday hollarda 
o ‘qituvchi o ‘quv brigadalarini o ‘rganiladigan zonalar chegarasida 
alm ashtirib turish grafigini tuzishi kerak, toki har bir brigada, 
m asalan, m etallurgiya butun bir kompleksiga xizm at qilishdagi 
h am m a ish usullarini bilib o ‘rganib oladigan b o isin .
0 ‘quvchilarni korxona sharoitida o ‘rgatishning yana bir 
shakli, u la rn i ishchilar brigadasiga qo'shib o ‘qitishdir. Bu sh ak l­
ni, m asalan, slesar-rem ontchi, yig‘uvchi santexnik, m o n tajch i­
lar, shuningdek, qurilish ixtisoslari kabi ixtisoslarda q o ila s h
m aqsadga muvofiqdir. Bu shakl asosida o ‘quvchilargá ishlab 
chiqarish ta iim i berish shundan iboratki, yuqorida aytilgan ix ti­
soslarga do ir ishlab chiqarish brigadalariga um um slesarlikka yoki 
boshqa biron tayyorgarligi b o ig a n bir yoki bir necha o ‘quvchi 
biriktiriladi. Bu holda ishlab chiqarish ta iim i o ‘qituvchisining 
vazifasi davriy ravishda jo riy yo'riqnom a o ‘tkazib tu rish, k u n d a ­
lik topsh iriq n in g tavsif va hajm ini aniqlab tu rish, beriladigan 
to p shiriq ning m avzusi, tegishli kirish yo‘riqnom asi va ish n a ti­
jasiga b a g ish la n g a n yakuniy yo'riqnom a o ik a z is h d a n iborat 
b o ia d i. Lekin o‘quvchilar turli obyektlarga tarqalganligi tufayli 
o‘qituvchi h ar bir o ‘quvchiga to psh iriq berish va u n d an ish n i q a­
bul qilib olish im konidan m ah ru m b o ia d i. Shu tufayli bu holda 
0
‘quvchilarni o ‘qitish (o‘rgatish) vazifasi qism an ishchilar briga­
dasi a’zolariga yoki brigad irn in g o ‘ziga topshiriladi. 0 ‘quvchilar 
ishchi brigadasi b a’zan o ‘qilgan (o‘rganilgan) d astu rin i tizim li 
ravishda bajarish tam oyili buziladi. C h u n k i ishlab chiqarish 
m ashg'ulotlari ishchilar bajaradigan ish turiga mos b o ‘lm asa 
ham (bu ish turi d astu rn in g ayni davrida o ‘rganiladigan ish ­
ga mos kelm agan ta q d ird a ham ) o ‘qituvchi o ‘zgartira olm aydi. 
Lekin o ‘quvchilarning ish bilan doim ta ’m in lan ib tu rish i, ilg‘or 
texnologiya va ilg‘or m eh n at usullaridan foydalanish im koniga 
ega b o ‘lishi, ishlab chiqarish kabilar bu k am ch lik larn i qism an 
bo‘lsada qoplaydi.