"Kasb ta'limi" bakalavriat ta'lim yo'nalishi talabalari uchun (46-13 guruhi) Materialshunoslik fanidan ma'ruzalar (1-8) Tuzuvchi: dots. Xabibullayev R. A. Mundaruja


Қалай, курғошин, рух ва уларнинг қотишмалари



Download 1,4 Mb.
bet23/62
Sana21.02.2022
Hajmi1,4 Mb.
#5658
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   62

3.4. Қалай, курғошин, рух ва уларнинг қотишмалари


Қалай — суюқланиш температураои паст (231°С), пластиклиги юқори бўлган оқ ялтироқ металлдир. Кавшарлар, мис қотишмалари (бронза) ва антифрикцион қотишмалар (баббитлар) таркибида ишлатилади.
Қурғошин-суюқланиш температураси паст (327°С) пластиклиги юқори бўлган кукимтир кул ранг металлдир. Мис қотишмалари (латун, бронза), антифрикцион қотишмалар (баббит) ва кавшарлар таркибига киради.
Рух - кул ранг-оқ металл бўлиб, қуйилиш ва коррозияланишга қарши хоссалари юқори, суюқланиш температураси 419°С. Мис қотишмалари (латунь) ва қаттиқ кавшарлар таркибига киради.
14. Қалай- қурғошинли ва қалайли кавшарлар

Маркаси

Асосий компонентлар (қолгани қурғошин), %

Суюқланиш температураси

Ишлатилиши

қалай

бошқа элемент-
лар

солидус

ликвидус


ПОС- 90

90

-

183

220

Озиқ- овқат идишларини ва медицина аппаратларини кавшарлаш ва оқартириш

ПОС- 61

60

-

183

190

Электр ва радио аппарат-ларини, босмахона схема-ларини кавшарлаш ва оқартириш

ПОС- 40

40

-

183

238

Рухланган темирдан ясал-ган деталларни кав-шарлаш

ПОС- 61м

60

2 % мис

183

192

Ингичка мис симни ва фольгани кавшарлаш

ПОССУ- 50- 0,5

50

0,5 % гача сурьма

183

216

Самолёт радиаторларини
кавшарлаш

ПОССУ-
30-0,5

30

—»—

183

255

Рухланган листлар ва радиаторларни кавшарлаш

ПОССУ-
40- 2

40

1,5-2,0 %
сурьма

185

229

Совитиш қурилмаларини кавшарлаш

ПОССУ-
18-2

18

—»—

186

270

Автомобиль саноатида
кавшарлашда

ПОССУ-
4 - 6

4

5-6 %
сурьма

244

270

Самолётсозлик саноатида кавшарлаш ча оқартириш ишларида

П250А

80

20 %
рух

200

280

Алюминий кртишмала-ридан ясалган деталлар-ни кавшарлаш

Кавшарлар. Кавшар — иккита деталлни кавшарлаб бириктиришда уларни ўзаро боғловчи (оралиқ) металл ёки қотишмадир. Ўзаро бириктириладиган металларга нисбатан кавшарларнинг суюқланиш температураси паст. Бириктириладиган металларни озгина қиздириш, натижада металл структурасида ўзгариш булмаслиги кавшарлашнинг пайвандлашга нисбатан афзаллигидир.
Суюқланиш температурасига кўра кавшарлар паст (145—450°С), уртача (450—1100°С) ва юқори (1100—1850°С) температурада суюқланадиган хилларга бўлинади (14-жадвал). Паст температурада суюқланадиганларга қалай-қурғошинли (ПОС), қалайли, кам сурьмали (ПОССу) ва бошқа кавшарлар киради. Мис-рухли (латунли) кавшарлар ўртача (905—985°С), темир асосли кўп компонентли кавшарлар юқори (1190—1480°С) температурада суюқланадиган хилларга киради.
Қалай-қўрғошинли кавшарлар саноатнинг барча соҳаларида қулланади. Паст температурада қалайнинг муртлигини камайтириш учун кавшарларга сурьма қушилади. Қалай-қурғошинли кавшарлар нам муҳитда коррозияга чидамсиз бўлади. Бундай шароитда кавшарланган бирикмаларни лок-буёқ копламаси билан химоялаш зарур.
Қалайли кавшарларнинг мустаҳкамлиги, пластиклиги, коррозияга чидамлилиги юқори. Улар радиотехника ва электрон аппаратларни кавшарлашда ишлатилади.
Мис-рухли кавшарлар (латунлар) кўпчилик металларни кавшарлашда кенг қулланилади (15-жадвал). Кавшарланган бирикмаларнинг пухталигини ошириш учун мис-рухли кавшарларга қалай, никель ва марганец қўшилади. Қўшилган қалай латуннинг суюқланиш температурасини камайтиради, коррозияга чидамлилигини оширади, кавшарнинг суюқ холда оқувчанлигини яхшилайди.
Вертикал деворида пайванд чоклари бўлган мураккаб буюмларни кавшарлашда пастасимон ва кукун кавшарлар ишлатилади. Енгил суюқланадиган пастасимон кавшарлар одатда, учта қисмдан: кукунсимон кавшар, флюс ва қотиргичдан ташкил топади. Масалан, Пор ПОССу 30-2 (70%) кавшари, вазелин (20%), бензой кислотаси (1,2%), аммоний хлорид (1,2%) ва эмульгатор ОП-7 (0,6%) таркибли кавшар, пўлат, мис ва никелли буюмларни кавшарлаш учун ишлатилади.
Қийин эрийдиган кукунсимон кавшарлар кесувчи асбоблар ишлаб чиқаришда қаттиқ қотишмали пластинкаларни кавшарлашда ишлатилади.
15. Мис-рухли кавшарлар


Download 1,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish