Kasb-hunar ta’limi markazi botir boymetov qalamtasvir


  Dorika kapiteli,  shar va  prizma  rasmini  chizish



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/65
Sana06.01.2022
Hajmi3,47 Mb.
#323300
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   65
Bog'liq
Qalamtasvir (Botir Boymetov)

3.7.  Dorika kapiteli,  shar va  prizma  rasmini  chizish
Geometrik shakllari rasmini chizish vazifalari tugagandan so‘ng 
murakkab  elementlarga  o ‘tiladi.  Qalamtasvir  bajarish  uchun 
«Dorika» uslubida ishlangan ustunning kapiteli (me’morlikboTagi),
84


shar va prizma shakllari tanlab olinadi (59-rasm, 
a,  b,  d,  e).
  Ushbu 
modellami tanlab olinishdan maqsad yoshlarga geometrik shakllar: 
kub,  shar,  silindr  kabilarni  bajarish  davomida  olgan  chiziqli 
konstmktiv qurilish, perspektiva, yorug‘-soya va tus, munosabatlari 
kabi  kunlar  haqidagi  bilimlarni  mustahkamlashdir.  Kapitel  va
59-rasm.
85


geometrik  shakllarning  nozik va  murakkab  konstruksiyasini  chi- 
zish o‘quvchilardan yuksak mahorat talab etadi.
Qo‘yilma stol ustiga ufq chizig‘idan yuqoriroq holda o‘matiladi. 
U  yuqori  yon  tomonidan  yoritilgan.  Vazifani  boshlashdan  oldin 
o‘quvchilar turli nuqtalardan chizgilar bajarishlari va eng  maqbul 
joyni  tanlab  olishlari  kerak.  Aniq joyni  tanlab  olingandan  so‘ng, 
ishni tasvirlash bosqichlariga to ‘liq amal qilgan holda olib borishlari 
shart.
Dastlab, kapitel va uning ustuni biriktirilgan to ‘g‘ri to ‘rtburchak 
asos-taxtachasi,  uning  pastki  silindrsimon  ustuni  prizma va  shar 
shakllari  qog‘oz  sirtida  kompozitsion  to ‘g‘ri joylashtirib  olinadi. 
Shundan so‘ng, ular chiziqli konstmktiv ravishda quriladi.  Shakllar 
simmetrik  b o ‘lgani  uchun  ularni  tasvirlashda  turli  yordamchi 
chiziqlar  bilan  bir  qatorda  kapitel  asosidan  o‘tuvchi  va  shaklni 
teng ikkiga bo‘luvchi o‘q chizig‘i belgilab olinadi.
Vazifani bajarishda tasvirlashning asosiy qonuni — perspektiva 
qonuniga  amal  qilgan  holda  ish  yuritish  lozim.  Bu  yerda  to ‘g‘ri 
to ‘rtburchak,  aylana  shakllarining  perspektiva  jihatidan  qanday 
bo‘lishini  ko‘rish  mumkin.  Shuningdek,  mashq  davomida  avval 
katta shakl,  so‘ngra esa uning nozik va mayda bo‘laklari ustida ish 
olib  borish  kerak.  Aks  holda,  ish  yetarli  darajada  muvaffaqiyatli 
amalga oshirilmaydi.  Kapitel ustuni dumaloq shaklga ega.  Shuning 
uchun uni qurishda uning yaxlit bir aylana shaklga ega ekanligini 
hisobga olgan holda ish yuritish kerak.  Faqat shu yo‘sinda tasvirlash 
orqaligina uni haqqoniy ko‘rinishiga erishish mumkin.
Bu esa, ustun atrofidagi mayda vertikal qavariq bo‘laklar uning 
asosini tashkil etuvchi aylanalarning perspektiva qonuniga binoan 
ellips  bo‘lib  qisqargan  shakllari  va  uning  kichik  katta bo‘lagini 
yarim ko‘rinishda emas, bir butun yaxlit,  deb tasaw ur etgan holda 
amalga oshiriladi.
Kapitelning nisbatlari yuqori darajada matematik hisoblari asosida 
qurilgan bo‘lib, ushbu nisbatlaming aniqligi unga ko‘rkamlik baxsh 
etadi.  Shuning  uchun  uni  tasvirlashda  juda  ko‘plab  yordamchi 
chiziqlar o‘tkazib,  aylana markazini to ‘g‘ri belgilash va perspektiva 
qoidalariga to ‘la rioya  qilgan  holda ifodalash hamda yorug‘-soya 
munosabatlarini yetarli  darajada  aniq tasvirlash lozim.
Ushbu vazifani uzoq muddath seansda bajargandan so‘ng,  sharq 
va g‘arb klassik namunalariga mansub m e’morlik bo‘laklarida ple-
86


nerda  qalamchizgi va  uzoq muddatli  mashqlar bajarish  mumkin. 
Ayniqsa,  o ‘zbek  milliy  m e’morlik  san’atiga  mansub  b o ‘lgan 
«morpech» gips bo‘lagini bosqichma-bosqich tasvirlash davomida 
o‘quvcliilar milliy san’atimiz namunalarini chuqurroq o‘rganadilar 
(60-rasm, 
a,  b,  d,  e).
60-rasm.
87


NAZORAT  SAVOLLARI
1.  «Qirrali  buyumlarning  konstruktiv  asosi»  deganda,  nimalarni 
tushunasiz?  Misollar  keltiring.
2.  Aylana  perspektivasi  nima?  Misollar  keltiring  (ufq  chizig‘idan 
pastda,  yuqorida,  ufq  chizig‘i  balandligida).
3.  Katta shakl nima?
4.  Turli  geometrik  shakllarning  perspektiv  qisqarishiga  misollar 
keltiring.
5.  Ufq chizig‘i nima?
6.  Gips rozetkaning bosqichli rasmi qanday amalga  oshiriladi? Uni 
so‘zlab,  amaliy  mashqlar  bajarib  ko‘rsating.
7.  Dorika kapiteli rasmini amaliy chizish bosqichi qanday?
8. Natyurmortni tasvirlashning uslubiy bosqichlari nimalardan iborat?


4-bob.  INSON  QOMATINING  QALAMTASVIRI.
 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   65




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish