Kasb-hunar maktabi «mutaxassislikka kirish»

O’qish oson
: Python kodi juda aniq va ko’zga ko’rinadigan bo’ladi. 

Oson ishlash:
Pythonning muvaffaqiyati – manba kodi juda oson. 

Keng standart kutubxona:
Pythonning eng qudratli jihatlaridan biri kutubxonaning asosiy 
qismi juda portativ va UNIX, Windows va Macintosh-da o’zaro faoliyat platformalar bilan 
mos keladi. 

Interaktiv usul: 
Pythonda ishlashda terminalda ishlash uchun juda qulay terminalda test 
qilib ko’rsa bo’ladi. 

Portativ:
Python keng apparat platformalarida ishlaydi va barcha platformalarda bir xil 
interfeysga ega. 

Kengaytirilgan:
Python tarjimoniga past darajadagi modullarni qo’shishingiz mumkin. 
Ushbu modullar dasturchilarni o’zlarining vositalarini samaraliroq bo’lishiga qo’shish yoki 
sozlash imkonini beradi. 

Ma’lumotlar bazasi:
Python barcha ma’lumotlar bazasini qo’llab quvvatlaydi. 

GUI dasturlash: 
Python Windows MFC, Unix, X Window kabi platformalarga GUI 
dasturlar tuzishni qo’llab quvvatlaydi. 

Moslashuvchan
: Python, qobiq buyruq fayliga qaraganda katta dasturlarga yanada yaxshi 
tuzilish va qo’llab-quvvatlash imkonini beradi. 
Yuqorida aytib o’tilgan xususiyatlardan tashqari, Pythonda yaxshi xususiyatlarining katta 
ro’yxati bor, ularning ko’pi quyida keltirilgan: 

Funktsional va tuzilgan dasturiy usullarni va OOP ni qo’llab-quvvatlash. 

Ushbu buyruq fayli sifatida ishlatilishi mumkin yoki katta ilovalar yaratish uchun byte-
kodga to’planishi mumkin. 

Juda yuqori darajadagi dinamik ma’lumotlar turlari va dinamik turdagi tekshiruvlarni 
qo’llab-quvvatlaydi. 

Avtomatik chiqindilarni to’plashni qo’llab-quvvatlaydi. 

C, C ++, MAQOMOTI, ActiveX, CORBA va Java bilan osonlik bilan bog’lanishi mumkin. 

---

128 
Mavzu: Kompyuter tarmoqlari 
Ma`lumki zamonaviy informatsion texnologiyalar davri (erasi) komp’yuter kashfiyoti bilan 
bog’lik. Ammo, muayyan komp’yuterdagi ma`lumot faqat ushbu komp’yuterdan 
foydalanuvchi uchungina «ochiq» bo’ladi. Albatta, yig’ilgan ma`lumotlarni magnit yoki optik 
disklar yordamida uzatish mumkin, lekin bu eng tez va qulay usul emas. SHu sababli vaqt 
o’tishi bilan komp’yuterlararo ma`lumotlarni muayyan tarmoq orkali almashish extiyoji 
tug’ildi. 
Komp’yuter tarmog’iga ta`rif berib o’tamiz: 
Tarmoq - bir necha komp’yuterlarning o’zaro axborot almashish imkoniyatlari bilan 
ta`minlangan komp’yuterlar yig’indisidir. Tarmoq umumiy xolda quyidagi elementlardan 
iborat buladi: tarmoq komp’yuterlari,aloka kanallari( sputnik orkali, telefon, rakamli,optik 
tolali,radio va boshk.) retranslyatorlar, turli tipdagi signal to’g’rilovchilari va boshqa 
uskunalar [5]. 
ENM tarmoq arxitekturasi - tarmoqning uskunalari va dasturiy ta`minotining joylashish va 
ishlash printsiplarini aniqlaydi. 
Zamonaviy tarmoqlarni turli belgilariga kura komp’terning uzoklashganligiga , topologiyasiga 
, tayinlanganligiga ,kursata oladigan xizmatiga soniga ,boshkarish uslubi(markazlashgan, 
markazlashmagan) ulanish usuli(telefon tarmogi) ……. Axborti raket va deltagramma va 
boshkalarga ajratish mumkin. 
Lokal tarmoq. 
Axborot almashish soxasiga ko’ra va komp’yuterlarning masofasiga ko’ra tarmoqli 
komp’yuter shartli ravishda lokal va global tarmoqlarga bulinadi. Lokal komp’yuter tarmogi – 
komp’yuterning cheklangan sonli foydalanuvchilari uchun muljallangan tarmogi bir 
internetdagi yoki biror tashkilot doirasidagi komp’yuterlarni birlashtirib turadi. Lokal tarmog 
80 yillardan e’tiboran keng tarkala boshladi. Lokal tarmoq muayyan tashkilot doirasida 
axborotni engil almashishda yangilik yaratadi. Lokal tarmoglar avvalo uz foydalanuvchilariga 
jamoa mexnati uchun fayllarni xamkorlikda saklash ,printerlarni xamkorlikda kullash kabi 
xizmatlarni kursatadi. LBS ning asosiy qurilmaviy komponenti bo’lib – ishchi stantsiyalar, 

---

129 
serverlar, -interfeysli platalar, kabellar xizmat qiladi. Ishchi stansiyalar(IS) – bu tabiiyki 
tarmoq foydalanuvchilari ishchi joyi bulib xizmat kiluvchi shaxsiy eXMi dir. Serverlar LBSda 
tamok resurslarini taksimlash funktsiyasini bajaradi. Odatda bu funktsiyani anchayin kuchli 
bulgan PK mini EXM, katta yoxud maxsus eXMga – yuklanadi. Server tarmogida bir yoki 1 
necha server bulishi mumkin. LBS ga bir nechta server ulangan – (yuklangan) , ularning xar 
biri unga ulangan IS ni boshkaradi. Server komp’yuteri va unga murojat kiluvchi ISni 
kupincha domen deyiladi. Ba`zan 1 domenda bir nechta serverlar mavjud buladi. Odatda 
ulardan biri asosiy buladi. Kolganlari esa zaxira rolini uynaydi(asosiy serverning ishdan 
chikishi xolatlariga) yoki asosiy serverni mantikiy kengaytirishga xizmat kiladi. Tarmoqga 
elementlarni ulash konfiguratsiyasi(topologiyasi) kup xollarda tarmoqning kuyidagi asosiy 
muxim tavsiflarini beradi, tarmoqning mustaxkamligi, ishlab chikaruvchanligi,narxi, 
ximoyalanganligi va boshkalar. Lokal tarmoq boshkaruvining asosan 2 turi mavjud: 
markazlashtirish va demarkazlashtirish. Bu printsiplarga tayangan xoldalokal tarmoqlar 
yagona ranggli va serverli buladilar