Kasb-hunar maktabi «mutaxassislikka kirish»

TRACE INTO. 
Urnatilgan tuzatuvchi boshkaruvi ostida bajariluvchi dasturni tuzatiщ 
rejimini boshlaydi yoki davom ettiradi. Agar bu optciyaga murojaat vaktida tuzatish rejimi 
ishga tushirilmagan bulsa, u GO TO CURSOR optciyasi chakirilgandagi kabi ishga 
tushiriladi, lekin dastur birinchi bajariladigan operator oldida tuxtaydi, ya`ni kursor BEGIN 
suzini kursatadi. Agar tuzatish rejimi ishga tushirilgan bulsa, bu optciyaning chakirilishi joriy 
satrda rejalashtirilgan xamma ishlarning bajarilishiga olib keladi va kursatkich dasturning 
keyingi operatoriga siljiydi. Agar joriy satr protcedura yoki funktciyaga murojaatdan iborat 
bulsa, boshkarish bu ularning ichiga uzatiladi va dastur uning ichidagi 1-operator bajarilishi 
oldida tuxtaydi. Shunday kilib, bu optciya yordamida kadamba-kadam barcha standartmas 
protcedura (funktciya) larning bajarilishini kuzatish mumkin. Optciya muxitdan F7 klavishni 
bosish bilan chakiriladi. 
STEP OVER. 
Oldingi optciya kabi dastur ishini kadamba-kadam kuzatishni boshlaydi 
yoki davom ettiradi, lekin chakirilgan protcedura va funktciyalar kuzatilmaydi. Optciya 
muxarrirdan F8 klavishi bilan chakiriladi. 

---

107 
PROGRAM RESET. 
Avval ishga solingan xamma tuzatish vositalarini olib tashlaydi va 
dasturni tuzatishni tuxtatadi. Bajarilayotgan dasturni xotiradan uchiradi, unda ochilgan xamma 
fayllarni yopadi. Optciya muxarirdan Ctrl-F2 buyrugi bilan chakiriladi. 
PARAMETERS. 
DOC chakiriluvchi dasturga uzatadigan parametrlarning matnli satrini 
berishga imkon beradi. Bu satr dasturni utkazish vaktida muxit oynasida mavjud bulgan 
dasturga uzatadi. 
COMPILE OPTcIYaSI 
MENYuSI
COMPILE
. Shu dakikada muxarrirning faol oynsiga yuklangan dastur yoki modulni 
kompinilaydi. Agar bu dasturda (modulda) foydalanuvchining standartmas modullariga 
murojaat bulsa, bu modullar kompilyatciya kilingan va TRV – fayllar kurinishida diskda 
saklangan bulishi kerak. optciya muxarrirdan Alt-F9 buyrugi bilan chakiriladi. 
MAKE. 
Kiritiladigan fayllar va (yoki) standartmas modullarga murojaatlardan iborat 
bulishi mumkin bulgan dastur tuzadi. Eng avval, COMPILE/PRIMARY FILE optciyasi bilan 
aniklangan boshlangich fayl kompilyatciya kilinadi. Agar boshlangich fayl berilmagan bulsa, 
muxarrirning faol oynasidagi fayl kompilyatciya kilinadi. Agar kompilyatciya jarayonida 
standartmas modul e`loni uchrasa, muxit bu modul dasturi matni bilan tegishli PAS-faylda 
uning oxirgi kompilyatciya vaktidan TPV - fayl olingungacha bulgan davrda, kandaydir 
uzgarishlar kilingan-kilinmaganini tekshiradi. Agar uzgarishlar kilingan bulsa, TPV - fayl 
kaytadan yaratiladi, agar uzgarishlar uning interfeys kismiga tegishli bulgan bulsa, 
uzgartirilgan modulga murojaatga ega bulgan dastur modulida boshka e`lonlar xam kayta 
kompilyatciya kilinadi. Agar, PAS – fayl uzgartirilgan modul matni bilan topilmasa, tizim 
mavjud TPV faylidan, uning yangi-yangi emasligini nazorat kilmasdan foydalaniladi. Nazorat 
PAS - fayl yaratilish sanasi, vakti va unga mos keluvchi TPV fayl bilan amalga oshiriladi. 
Agar tizim sanasi xato urnatilgan bulsa, TR muxiti shunga uxshash TPV - fayli bulgan PAS – 

---

108 
faylli xato kompilyatciya kilish mumkin. 
Optciya kupfaylli dasturlarni ishlab chikish jarayonini sezilarli kiskartiradi, chunki xamma 
vakt fakat dasturda kilingan uzgarishlar ta`sir etgan minimum fayllargina kompilyatciya 
kilinadi. Optciya F9 klavish bilan chakiriladi. 
BUILD.
Bu optciya deyarli MAKE optciyasiga uxshash, fakat bunda xamma TPV – fayllar 
uchun tegishli PAS – fayllar izlanadi va unda uzgarishlar bulgan-bulmaganidan kat`iy nazar, u 
kayta kompilyatciya kilinadi. Bu rejimda kompilyatciyadan keyin xosil bulgan dasturda 
xamma uzgarishlar xisobga olinganiga ishonch xosil kilish mumkin.