Kasallik tarixini yozish uchun tematik bemorlarni kuratsiyasi. Gospital jarrohlik fani to‘g‘risida tushuncha. Dastlabki va yakuniy tashhisni ko‘yish. Individual davolashni belgilash. Aorta ravog‘i okklyuzion kasalliklari

Etiologiyasi va patogenezi. Braxeotsefal arteriyalar tutilib qolishni keltirib 

chiqaradigan etiologik omillar bir necha guruxlarga bo‘linishi mumkin: 

1. Arteriyalarning obliteratsiya qiladigan kasalliklari: 

- ateroskleroz; 

- nospetsifik aorta-arteriit; 

- obliteratsiyalovchi trombangit; 

- chakka arteriiti. 

2.  Aorta  ravog‘i  anevrizmalari  braxeotsefal  arteriyalarning  ikkilamchi 

torayishi bilan: 

- aterosklerotik; 

- zaxmli; 

- qatlamlanadigan anevrizmalar. 

3. Aorta ravog‘i tarmoklarining rivojlanish nuksonlari: 

- arteriyalarning ratologshik egri-bugriligi, ogizning surilish nuksonlari; 

-  arteriyalarning  patologik  egri-bugriligi,  kovuzloklar  xosil  kilish  va 

angulyasiyasi; 

- aorta ravog‘i tarmoklari nuksonlari. 

4. Arteriyalar kompressiyasining ekstravazal omillari. Ateroskleroz ishemik 

sindromning  eng  ko‘p  sababchisi  xisoblanadi,  bemorlarning  taxminan  2/3 

qismida 

aterosklerotik 

kelib 

chiqadigan 

braxeotsefalik 

arteriyalarning 

zararlanishi bo‘ladi. Erkaklar ayollarga nisbatan 4 baravar ko‘proq zararlanadi. 

Aterosklerozning  muhim  xususiyati  shundaki,  bosh  miyaning  kalla  suyagidan 

tashqaridagi  bo‘limlarining  zararlanishi  intrakranial  arteriyalarga  qaraganda  5 

marta ko‘proq uchraydi. 

Uyqu  arteriyasi  bifurkatsiyasi  va  ichki  uyqu  arteriyasining  boshlang‘ich 

segmenti  aterosklerotik  pilakcha  rivojlanadigan  joy  xisoblanadi.  Ikkala  uyqu 

arteriyasi bir xilda ko‘p zararlanadi. Aksariyat patologik jarayonga o‘mrov osti 

arteriyalari  ham  qo‘shiladi,  bunda  chap  arteriyasi  o‘ng  arteriyasiga  nisbatan  3 

baravar ko‘proq zararlanadi.Ko‘pincha bemorlarda aorta ravog‘i tarmoqlarining 

ko‘p sonli zararlanishlari  aniqlanadi. 

Nospetsifik  aorta-arteriit  braxeotsefal  tomirlar  zararlanishining  sabablari 

orasida  ikkinchi  o‘rinda  turadi.  Aorta-arteriit  uchun  stenozlangan  qismning 

birmuncha uzunligi xos. Aorta-arteriitning taxminan 75%  hillarida aorta ravog‘i 

---

tarmoqlarining ko‘p sonli zararlanishlari kuzatiladi. Bu kasallik bilan aksariyat 

30-40 yoshdagi odamlar, ko‘proq ayollar (4:1) kasallanadilar. 

Braxeotsefal  tomirlarning  normal    o‘tkazuvchanligini  buzadigan  uchinchi 

sabab  -  ekstravazal  kompressiya  xisoblanadi.  Umurtqa  arteriyasi  og‘zi 

surilganda,  buralganda  yoki  oldingi  zinapoyasimon  muskuldan  bosilganda 

(umurtqa  arteriyasi  anomal  chiqqanda)  umurtqa  arteriyasi  bo‘ylab  qon  oqimi 

kamayishi  mumkin.  Umurtqa  arteriyalarining  suyak  kanalida  stenozlanishi 

bo‘yin osteoxondrozi rivojlanganda, osteofitlar, o‘smalar tomonidan bosilganda 

ro‘y berishi mumkin. 

Braxeotsefal  arteriyalarning  patologik  egri-bugriligi  arteriyaning  uzayishi 

va  keskin diviatsiyasi,  shu  joylarda  buralish va o‘tkazuvchanlik  buzilishi  sodir   

bo‘lishi bilan ta'riflanadi. Qon oqimi izdan chiqishiga olib keladigan    boshqa 

kasalliklar  orasida  kamdan-kam  uchraydigan  zaxm  arteriitini  qayd  qilib  o‘tish 

kerak.  Miya  qon  aylanishining  buzilishlari  yuqori  arterial  gipertenziya  fonida 

rivojlana  oladigan  ichki  uyqu  arteriyasi  anevrizmasiga  bog‘liq      bo‘lishi 

mumkin.