Karyerlar va ag‘darmalar bortlarida massiv holatining yо‘naltirilgan о‘zgarishi. Reja

0—7—sekinlashtirish bosqichlarining raqami; 8—pirotexnik sekinlashtirgich (detonatsi­on rele)

24.5-rasm. Silliq portlatish usuli bilan pog‘onaning nishablanishi:burg‘ulanadigan quduqlarning maydalash zaryadlari; 2 — quduqlar kontur qatorining susaygan zaryadlari; 3 — pog‘ona ustki qatlamining qoldiqli deformatsiyalari.

Portlash quyidagi ketma-ketlikda sodir bо‘ladi: dastlab ekranlashtiruvchi tirqish quduqlari portlaydi, sо‘ngra nishablovchi va urib tushiruvchi tirqishlar portlaydi.
Kontur zaryadlari “silliq portlatilganda”, rasmiylashtirilayotgan pog‘onaga etarlicha qо‘shimcha tekis qiyalik yuza bag‘ishlab, kuchli buzilgan massiv sust buzilgan massivdan ajratiib olinadi (24.5-rasm).
Biroq kontur qator portlashidan 50...70 ms ilgarilab ketadigan, maydalash zaryadlari portlashidan kontur qatori ortiqga kirib qolgan yoriqlar va qoldiya deformatstyalar tufayli kontur qatori parametrlarini о‘zgartirish va quduqlarni yaqinlashtirish yо‘li bilan qiyalik yuzasining yuqor chastotasini hosil qilishga erishib bо‘lmayapti.
Shuning uchun “silliq portlatish” turg‘un pog‘onalarni yaratish uchun pastroq samara beradi va dastlabki tirqish hosil qilinishini qо‘llash mumkin bо‘lmaganda qо‘llaniladi.

Xulosa


Xulosa qilib ayatganda agar Karyerning konstruktivn parametrlari alohida pog‘onalar va bortlarning turg‘unlik shartlari bilan ta’minlanmasa, unda qiyaliklar burchaklarini pasaytirish yoki qiyaliklarning holatini boshqarish borasidagi maxsus texnologik va muhandislik uslublarini qо‘llagan holda massiv holatini yо‘naltirilgan holda о‘zgartirish zarur (24.1-rasm).
Qiyaliklar burchaklarini kamaytirish ochiq usulda qazish ishlaridagi texnik-iqtisodiy kо‘rsatgichlarning pasayishiga olib keladi. Masalan, 400 m chuqurlikdagi Karyer borti qiyalik burchagining 55 dan 45°gachakamayishi ochiq hajmini bir kilometrga chо‘zilgan uzunlikka 40 mln. m³gacha oshishiga olib keladi (24.2-rasm).
Qiyalitklar holatini boshqarish texnologik usullarining maqsadi – pog‘onalar va bortlar turg‘unligining buzilishiga yо‘l qо‘ymaydigan bunday usuldagi ochish ishlarini, qazish tizimlarini, qо‘llanilayotgan kon-transport tiplarini, BPI va Karyer maydonlarini quritish ishlarini olib borish usullarini qidirib topishdan iboratdir.
Ishchi va noishchi bortlar va pog‘onalarning holatini boshqarish texnologik usullari kompleksini qо‘llash konni qazish bо‘yicha kon-texnik va muhandis-texnologik sharoitlariga va ag‘darmalarning hosil bо‘lishiga bog‘liq.
Qiyaliklarni boshqarishning asosiy texnologik usullariga kon ishlarini manyovrlash (ishloa berish navbatiga rioya qilish), Karyer maydonini oqilona qazish va ochish, pog‘onalar va bortlar parametrlarini, kon ishlari frontini ilgari surish yо‘nalishi va tezligini о‘zgartirish; pog‘onalarni maxsus nishablash kiradi.