Kar’yer haqida tushuncha reja

Kar`er elementlari va asosiy kontexnik tushunchalar.

Kar`erning ish olib boriladigan va ish olib borilmaydigan bortlari mavjud.(3 rasm) bo’ladi.

Yuqori pog’onaning yuqori brovkasini quyi pog’onaning quyi brovkasi bilan bog’lovchi chiziqlar orasidagi burchak   ish olib boriladigan bortning qiyalik burchagi,   esa ish olib borilmaydigan bortning qiyalik burchagi deyiladi.



3 – rasm. Kar’yerning ish olib boriladigan va ish olib borilmaydigan bortlari.

Ish olib boriladigan bortning pog’onalarini ajratuvchi ishchi maydonlarda tog’ jinslari yoki foydali qazilmalarni qazib olish ishlari amalga oshiriladi. Ishchi maydon kengligi V_r.p=40-80 m, ishchi bort qiyalik burchagi esa  =7-15˚ ni tashkil etadi. Ish olib borilmaydigan bortni tashkil qiluvchi pog’onalar kichik kenglikdagi maydonchalarga: trasnport   va himoyalovchi   maydonchalarga bo’linadi. Ish olib borilmaydigan bort qiyalik burchagi 35-45˚ ni tashkil etadi.

Kar`erning ishchi borti pastki gorizontda joylashgan transheyani o’tish hisobiga shakllanadi. Pog’onalarda zaxodka (utish) larning qazib borilishi bilan birgalikda kar`erning ishchi borti ham siljib boradi va kar`erning chegara konturiga yaqinlashadi, so’ngra ishsiz holatga keladi. Ishchi maydon esa himoya yoki transport maydoniga aylanadi. Ish olib borilmaydigan bortni tashkil qiluvchi pog’onalar ish olib borilmaydigan pog’onalar deyiladi.