Картошка баъзи навлар тўплам ининг туганаклари совутиладиган омборхоналарда са



Download 114,36 Kb.
bet2/4
Sana09.03.2022
Hajmi114,36 Kb.
#487546
1   2   3   4
Bog'liq
кар тошка

D I А М А N Т нави







1

Уруглик туганаклар
сакланувчанлиги,
баллда:
бахода:

5,5
кон­
ли

5,2
КОН­
ЛИ


кон­
ли

5,0
кон­
ли

5,6
яхши

6,4
яхши

6,4
яхши

6,2
яхши

2

Туганаклар дала унувчанлиги. %

96,1

94.5

92,3

91.6

99,3

98,5

97.2

95,6

3

ijj Г
У су в даври куи хисобида

97

96

97

99

101

99

100

100

4

Усимлик буйи, см

69

67

66

65

74

72

71

68

5

Поя сони, дона

4.3

4,0

4.1

4,3

4,9

4.6

4,5

4,5

6

Палак вазни, г/туп

325

311

301

295

344

335

320

303

7

Бир туп усимлик барг сатхи, .\г

1,0

0,8

0,7

0,7

1,1

1,0

0,8

0,8

8

Вирусли касалликлар билан касалланиш {%) Очикча:
Яшириича:
1X+S+M+Y)

0
0

0
9,7

9,2
27,9

30.6
49,1

0
0

0
3,5

4,7
11,6

23,5
30,1

9

Хосилдорлик, т/| а

30,3

30,0

26,5

23,0

32,7

33,2

30,1

29,0

10

Айнигаи туганаклар чикими. %

-

5,4

8.7

9,3

0

2,8

6,1

7,8






18.5. Турли усулларда сакланган картошка навлар уруглик
туганакларининг сакланувчанлиги, дала унувчанлиги, усимликнинг
усншн, ривожланиши ва хосилдорлиги

Узбекистонда картошкани оддий ва совутиладиган омборхоналарда хамда ураларда кумиб саклаш усуллари мавжуд булиб, уларнинг афзалликлари, камчиликлари турли муддат ва навларда А.Абдуллаев (1968), О.Кодирхужаев (1969-1972). А.Джананбекова (1975), О.Я.Фонина (1972) К.Кабанова, К.Хайитбоев (1976), Н.Н.Балашев (1976), В.Кулешов (1976), Н.Н.Балашев, Е.ГЛучинина (1978). А.Г.Матыненко (1978); А.Расулов (1981. 1995) кабилар тадкикрт килишганлар.
Уруглик картошка сунъий шамолатиладиган омборхоналарда сакланганда Бутунроссия картошка хужалиги илмий-тадкикот института (1974) маълумотларига кура, хосилдорлик 10-15 %, Белорусияда В.Ф.Савченко (1974) •гажрибаларида навлар буйича хосилдорлик 6,5-18,7 % гача ошиб, уруглик сифати яхшиланар экан, Н.Н.Балашев, Е.ГЛучинина (1978), А.Г.Мартыненко
(1978). А.Расулов (1981. 1995) ва бошкалар картошка уругчилипши хал этишнинг асосий йули бахор-ёз даврида уруглик туганакларни сунъий совутиладиган (2+5 °С хароратли) омборхонапарда саклаш усули деб х-исоблайдилар. А.Г.Мартыненко ва А.Расуловларнинг (1969) таъкидлашича, совутиладиган омборхонада уруглик картошкани саклаш одатдаги омборхонага нисбатан нобудгарчиликларни 3 баравар камайтириб, уруглик ва озик-овкатлик сифатини яхшилайди. Уруглик туганаклар одатдаги омборхонада сакланганда экиннинг сийраклиги навлар буйича 14-27 %, совутиладиган омборхонада сакданиб, сунг 10-15 кун 15-20 даражали иссик жойларда нишлатилиб экилганда 5-10 % ни, кушимча хосилдорлик эса гектаридан 22-74 центнерни ташки л этган (О.Кодирхужаев, 1969).
Ш1.Балашов, Е.Г.Лучинина (1978) курсатишича, уруглик картошка одатдаги усулда сакланиб экилганда 3-репродукцияда хосилдорлик 29.3 % га. совутиладиган омборхонада сакланиб экилганда эса 7,2 %га камайган.
Республикамизда картошкани кузги бошоцли дон экинларидан бутаган майдонларда такрорий экип сифатида экиб. ишлаб чикариш хажмини ва хосилдорлигини оширищца хосилдор навлар уруглик материаллариии июн охири, июль они урталаригача саклаш асосий муаммо хисобланади,
Ишлаб чикариш шароитида совутилади1’ан омборхоналарнинг йуклиги ёки етишмаслиги картошка уруглик туганакларини езда такрорий экии сифатида экиш муддатигача сифатли саклаш га имкон берувчи сода, кулай ва юкори самарали усулларини кидириб топишни такозо килади. Шуни хисобга олиб, биз 1997-2003 йи.плар мобайнида уруглик картошкани саклашнинг куйидаги:
1 .Одатдаги омборхонапарда яшикларда (20-25 см калипликда) саклаш
усули;

  1. Совутиладиган омборхопаларда яшикларда, халтанарда (20-25 см калинликда) саклаш усули;

  2. Ураларда ку.миб (ноябрь-март), сунгра (март-июнь) одатдаги омборхоналарда яшикларда саклаш усулларини Голландиядан келтирилган уртатезпишар Sanie, Romano, ва уртапишар Picasso навларида таккослаб ургандик.

Турли усулларда сакланган уруглик туганаклар навлар буйича 22-24 июнларда 75-25 см схемаларда кузги бугдойдаи бушагаи далага экилди. Делянканинг майдони 60 м2| такрорлар сони 4 та булди. Утказилган тадкикотларимиз маълумотлардан аникландики, саклаш усуллари турли картошка навларининг уруглик туганаклар сакланувчанлигига сезиларли таъсир этар экан (113-жадвал).
Уруглик туганаклар урганилган Sante навида одатдаги омборхоналарда сацланганда жами нобудгарчилик 14,8 % ни ташкил этиб, сакланувчанлик 5,1 балл билан ёки кони кар л и бахоланди: Совутгичли омборхоналарда сакланганда жами нобудгарчилик 6,9 % ни, сакланувчанлик эса 6,7 балл била!) ёки яхши бахоланган булса, урада кумиб, сунгра одатдаги омборхонада сакланганда эса жами нобудгарчилик 7,5 % ни, сакланувчанлик эса 6,1 балл билан ёки яхши бахоланди. Картошка Romano нави уруглик туганаклари совутиладиган омборхонапарда сакланганда жами нобудгарчилик одатдаг'и омборхонада саклангандан 3.6 % кам булиб, сакланувчанлик даражаси 8,1 балл билан ёки аъло бахоланди, Урада кумиб, сунгра одатдаги омборхоналарда сакланган урутлик туганаклар экилганда, жами нобудгарчилик одатдаги омборхонада оакпашга нисбатан 2,8 %
га камайиб, сакланувчанлик даражаси яхши бахоланиб, 7,3 балл булди.
Картошка Picasso нави урутлик туганаклари урада кумиб, сунгра одатдаги омборхоналарда сакланганда псами нобудгарчилик 10,1 % ни, туганаклар сакданувчанлиги 5,8 балл ёки коникарли бахоланиб, одатдаги омборхоналарда саклангандан нобудгарчилик 5,5 %га кам булиб, сакланувчанлик даражаси 1.5 баллга зиёд булди. Сакдаш усулларининг картошка турли навлар махсулдорлик курсаткичларга катта гаъсир курсатар экан (114-жадвал).
Урганилган Sante, Romano, ва Picasso навларининг урутлик туганаклари совутгичли омборхоналарда ёки ураларда кумиб (ноябрь-март), сунг одатдаги омборхоналарда (март-июн) сакланганда. туганаклар дала унувчанлиги 0,7-6,1 % га ошиши, поялар сони 0,5-0,9 дона зиёд булиб, усимлик 2,0-6,1 сантимертга баланд буйли, бакувват палакли ва кагга барг сатхи хосил кили ши кузатилди.


Бир тупнинг махсулдорлиги эса навлар буийча 387,0-528,3 граммдан кам булмади.
Картошка хосилдорлиги ва айниган туганаклар чикимига урганилган иавларда саклаш сезиларли таъсир этди (1 [ 5-жадвал).
Синалган картошка кавлари ва саклаш усулларида хосилдорлик гектаридан 30.8 дан 43,7 тоннагача узгарди. Одатдаги омборхоналарда саклапган уруглик туганаклар нисбатан совутилган омборхоналарда сакланган уруглик туганаклар экилганда Sante нави гетаридан 9.7 %. урада кумиб. сунгра одатдаги омборхоналарда сакланган туганаклар экилганда 4,1 % кушимча хосилдорликни таъминланди, Бу курсаткич Romano навнда юкори курсаткичии 15.6-11,4 % ни, Picasso навида эса энг юкори курсаткичии 29,3-20.4 % ни ташкил килди ва айниган туганаклар микдори 2,8-4,6 % дан 1,3-3,1 % гача камайди.
Хулоса килиб таъкидлаш мумкин-ки, картошка Sante, Romano, ва Picasso навларининг уруглик тутанаклари одатдаги омборхоналарга нисбатан совутиладиган омборхоналарда сакланганда жами нобудгарчиликлар 3.6-7,8 % га, (ноябрь-март) кумиб. сунгра (март-июнь) одатдаги
омборхоналарда сакланганда эса 2,2-7,5 % га камайиб, стандарт соглом уруглик туганаклар чикими 89,9-95,6 % ни ташкил этди. Бундай уруглик туганаклар экилганда дала унувчанлиги 0,7-6,1 % га. поялар сони 0,5-09 донага, усимлик буйи 2,0-6,! самтимстргача зиёд, бакувват палакли ва катта барг сат\и хосил килиб туп махсулдорлиги 387,0-528,3 граммдан кам булмади. ХаР гектардан кушимча хосилдорлик навлар буйича 4,1-29,3 % ёки гектаридан 1,6-9.8 тоннадан зиёд туганак хосил и олинди.

18.6. Картошка навларининг сакланувчанлнги ва уруглик сифатига
агротехнологик
тадбнрларнинг таъсири

Картошка усиши, ривожланиши, хосилдорлиги ва уруглик сифатига турли навларда агротехнологик тадбирлар (экиш муддати. схс.часи, сугориш. угитлаш кабилар) нинг таъсири И.И.Кулиев (1966) Азарбайжонда, Л.Г.Бобров (1969), Л.Г.Боборов, Е.Е.Зарицкая (1975) Козогистонда, И.АЛукьяненко,

  1. П.Черный (1971) Украинада, Ф.И.Немчин (1971) Молдавияда,

  2. В.Кушнарева (1974) Тожикистонда, Узбекситонда А.Г.Абдуллаев (1966),

ОДодирхужаев (1974), Д.Т. Абдукаримов (1971. 1987), Н.Н.Балашев (1976). Н.Н.Б&лашев Е.Г.Лучинина (1978), Т.Э.Остонакулов (1991, 1997), И.Т.Эргашев (1999) кабилар томонидан урганилган. Айрим агротехнологик тадбирлар (экиш усули. угитлаш, сугориш кабилар)нинг картошка сакланувчанлигига таъсири бушича А.Г.Мартыненко (1978), А.Расулов (1981. 1995) ва бошкалар
тадкикотлар о.пиб боришганлар. Картошка хосилдорлиги ва уруглик сифатига кулай экиш усули, сугориш режими хамда угитлаш меъёри Седов ва Лорх навларига ижобий таъсирэтиб, экин сийракланиши, вирусли касалликлар билан касалланишини камайтиришга. хосилдорликни кейинги уруглик репродекциясида 8-11 % гача ошириш Е.В.Московинова (1965, 1968)
тажрибаларида тасдикланган. Худди шунга ухшаш маълумотлар А.Абдуллаев (1968), ОДодирхужаев (1972), С.Хушвактов (1973), Т.Э.Остонакулов (1997) ва бошкаларнинг тажрибаларида хам кайд эти л гаи.
Хозирги вактда республикамиз шароитида картошканинг экилаётган навлар таркибининг кескин узгариши турли агротехнологик тадбнрларнинг шу жумладан экиш усули ва муддатлари, угитлаш меъёрлари ва тупрок нам режимининг уруглик туганаклар сакланувчанлнги, хосилдорлиги ва уруглик сифатларига таъсирини урганишни хамда ишлаб чикаришга аник тавсиялар беришни такозо этади. Шуни хисобга олиб, биз 1996-2002 йиллар мобайнида Голландиядан келтириб, хамда Давлат реестрига киритилган навлар уруглик туганакларининг сакланувчанлнги, хосилдорлиги ва уруглик сифатларига агротехнологи к тадбнрларнинг таъсирини урганишни максад килиб куйдик. Тадкикотларимиз олдига куйидаги вазифалар куйилди:

  • Такрорий экин сифатида езда турли усул ва муддатларда экилган картошка навларининг сакланувчанлнги, уруглик сифати, туганаклариинг дала унувчанлиги, усимлик усиши, ривожланиши ва хосилдорлигини урганиш;

  • Минерал угитлар меъёрлари ва хосилии ковлащолди тупрок намлигининг картошка хосилдорлиги ва сифатига таъсири хамда сакланувчанлигини, кейинги туганак репродукцияларида $-симликнинг шаклланиши ва махсулдорлигини анищлаш;

  • Картошка хосилини йигишолди лалакни уриш муддат ва усулларининг товар хамда уругбоп хосил чикими, сакланувчанлиги, уруглик туганаклар дала унувчанлиги, усимлик тупининг махсулдорлиги. вируслар билан зарарланиши ва хосилдорлиги га таъсирини билиш;

  • Турли сидератлар фонида етиштирилган уруглик туганакларнинг сакланувчаилиги ва кейинги репродукциядаги махсулдорлиги;

  • Уруглик картошка етиштириш шароитларининг туганаклар сацланувчанлигига ва уруглик сифатига таъсири;

  • Турли усулларда ва муддатларда етиштирилган эртаги картошканинг

сакланувчанлигини бахолаш.
Ушбу тадкикотлар ва вазифаларни хал этиш учун утказилгаи тажриоа вариантлари, урганилган картошка навлари буйича олинган маълумотлар куйида батафсил баён этилади.

Download 114,36 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish