Kartografiya va geovizuallashtirish

Mijoz-sayd strategiyalari 
Server vazifa-lari 
Mijoz 
vazifalari 
Tahlillar 
Taqdim qilish 
Kartalar yaratish  
Kartalarni brauzerlar orqali 
vizuallashtirish 
 
So‗rovlar 

---

 
 
134 
PARCning Map Viewer (kartalarni internetda ko‗rish imkonini yaratuvchi) dasturi 
150 
milliondan 
ortiq 
kartalarni 
ko‗rish 
uchun 
(
http://mapweb.parc
. 
Xerox.com/map,  hozirgi  kunda  o‗z  faoliyatini  olib  bormayapti)  xizmat  qilgan. 
Hech  qanday  maxsus  dasturga  yoki  ma‘lumotga  ega  bo‗lmagan  foydalanuvchilar 
standart  veb-brauzer  va  internet  aloqasi  orqali  kartalarni  ko‗rishlari  mumkin 
bo‗lgan. Veb GAT sohasida birinchi bo‗lgan PARC Map Viewer ko‗plab GATdan 
foydalanuvchilarga  internetdan  foydalanishga  ko‗maklashdi  va  asosiy  dastur 
sotuvchi  kompaniyalarning  veb  GAT  uchun  dasturlar  ishlab  chiqishiga  turtki 
bo‗ldi.  1996  yilda  barcha  ulkan  dastur  sotish  bilan  shug‗ullanadigan  tashkilotlar 
Autodesk,  ESRI,  Intergraph  va  MapInfo  o‗zlarining  birinchi  internet  GAT 
dasturlarini taqdim etishdi.  
Internet an‘anaviy geografik axborot tizimlari funktsiyalarini bo‗lishish yo‗li 
hisoblanib,  GAT  ma‘lumotlariga  kirish  va  ularni  bo‗lishish,  amalda  qo‗llash 
hamda  vizuallashtirish  yo‗llarini  o‗zgartirmoqda.  Internet  GATning  uchta  asosiy 
imkoniyatlarini  o‗zgartirdi: 
1. Ma‘lumotlarga kirish (ruxsatga ega bo‗lish). 
2. Ma‘lumotlar transmissiyasi. 
3. GAT tahlil funktsiyalaridan foydalanish. 
Internet  ma‘lumotlarga  kirish  vositasi  sifatida  xizmat  qilib,  raqamli 
ma‘lumotlarga, ayniqsa, GAT ma‘lumotlariga ega bo‗lish imkoniyatlarni oshiradi. 
GAT  ma‘lumotlari  esa,  o‗z  navbatida,  ham  davlat  tashkilotlari,  ham  xususiy 
tashkilotlar  uchun  bu  ma‘lumotlarni  WWWda  nashr  qilishning  qulayligini  tadqiq  
etish imkoniyatini yaratadi.  
Internet  ma‘lumotlarni  transmissiya  qilishning  ajoyib  vositasi  hisoblanadi. 
WWW  va  FTP  (File  Transfer  Protocol)  internet  orqali  ma‘lumotlarni  uzatish  va 
qabul  qilishni  qulay  amalga  oshiradigan  dasturlar  hisoblanib,  ular  ko‗magida 
GATdan  foydalanuvchilar  boshqa  hududdagi  ma‘lumotni  oson  tarzda  olishlari 
mumkin.  Foydalanuvchilar  ma‘lumotlarni  hech  qanday  hujjatlarni  to‗ldirmasdan, 
hech qanday rasmiy so‗rovlarni amalga oshirmasdan o‗sha zahoti yuklab olishlari 
mumkin.  

---

 
 
135 
Veb-brauzerlar  internetdan  foydalanuvchilarga  veb-serverlarda  mavjud 
bo‗lgan amaliy GAT dasturlaridan foydalanish imkonini yaratadi.  
Foydalanuvchi o‗z kompyuterida hech qanday GAT dasturini o‗rnatmasdan turib, 
GAT ma‘lumotlari bilan ishlay olishi mumkin. 
Internet  kompyuterlarning  aloqa  qurilmalari  orqali  bir-biriga  bog‗langan 
global  tarmoq  hisoblanib,  GATdan  foydalanuvchilar  uchun  GAT  ma‘lumotlari 
bilan almashinish, GAT tahlillarini olib borish va natijalarni taqdim qilish vositasi 
sifatida qaralishi mumkin. Internet GAT an‘anaviy GAT ega bo‗lgan qariyb barcha 
vazifalarni bajara olishi kerak.